Step1.am-ի զրուցակիցն է «Մոդուս վիվենդի» կենտրոնի ղեկավար Արա Պապյանը։
–Պարո՛ն Պապյան, հարց է ծագում՝ ինչի՞ հիման վրա հանձնվեցին Տավուշի տարածքները, եթե այսպես կոչված սահմանազատման կանոնակարգը դեռ Սահմանադրական դատարանում է։ Այսինքն՝ կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ Տավուշում տեղի ունեցածն անօրինական էր։
-Ես կարծում եմ՝ այս քայլը՝ հարցն ուղարկել տարբեր տեղեր՝ դիտարկելու եւ հավանության արժանացնելու, ավելի շատ քաղաքական է, քան իրավական։ Նիկոլ Փաշինյանը հասկանում է, որ սա շատ խնդրահարույց է, եւ վաղը-մյուս օրը պատասխանատվության հարց է առաջանալու։ Հետեւաբար, այս ճանապարհով ինքը պատասխանատվությունը լղոզում է։ Եթե վերցնենք այդ կանոնակարգի մի կետը, որպես հիմք ընդունվում է Ալմա-Աթայի հռչակագիրը, բայց նաեւ չի բացառում, որ կարող է սահմանազատման համար այլ տարբերակներ լինեն։ Եվ գերակայությունը տրվելու է այդ տարբերակներին։ Արդեն իսկ կան նախնական քննարկումներ, որ շատ տեղերում ի վնաս մեզ է լինելու գործընթացը։ Բայց ինքնին սխալ է այս կանոնակարգը, որովհետեւ անօրինական որեւէ բան օրինականացնելու սկզբունքը սխալ է։ Քանի որ Ադրբեջանն իր առաջին իսկ փաստաթղթով, այսպես կոչված, անկախության վերականգնման սահմանադրական ակտով ԽՍՀՄ շրջանը համարել է օկուպացիոն շրջան եւ իրեն հայտարարել է առաջին հանրապետության իրավահաջորդ, հետեւաբար, Ալմա-Աթայի հռչակագիրն Ադրբեջանի համար չի կարող հանդիսանալ իրավական հիմք։
-Ինչո՞ւ է Նիկոլ Փաշինյանը կառչած Ալմա-Աթայից, ո՞ւմ է ձեռնտու դա։
-Դա ձեռնտու է Նիկոլ Փաշինյանին, որովհետեւ Նիկոլ Փաշինյանը խնդիր ունի պահպանելու իր աթոռը։ Եվ իր սխալ ու թյուր մոտեցումն ի սկզբանե այն էր, որ Ադրբեջանը մեզ հետ թշնամական հարաբերությունների մեջ է, որովհետեւ, իր բառերով, մենք «օկուպացրել ենք Ադրբեջանը», եթե դա դադարի, ամեն ինչ կլինի եղբայրական, բայց մենք տեսնում ենք, որ այդպես չէ։ Ադրբեջանը մշտապես հավակնություններ է ցուցաբերել Հայաստանի տարածքի նկատմամբ։ Հիմա Նիկոլ Փաշինյանի ամբողջ գաղափարախոսությունն այս 29 743 քկմ վրա է՝ այդ հայտնի ստվարաթղթից կտրած սովետական Հայաստան վարչական միավորի քարտեզով։ Եվ ինքը դա է իրականացնում։ Եթե Ալմա-Աթայի հռչակագիրն իսկապես լիներ օրինական, Նիկոլից հասկացող մարդիկ կային, այսքան տարվա ընթացքում դա կասեին։ Մինսկի խումբը, որն աշխատանք էր տանում, որպեսզի միջազգային իրավունքի հիման վրա գտներ ինչ-որ ձեւով ընդունելի տարբերակ, երբեւէ հղում չի կատարել Ալմա-Աթայի հռչակագրի վրա։ Որեւէ մեկը Ալմա-Աթայի հռչակագրի վրա գոնե մեկ անգամ հղում չի կատարել, անգամ Ադրբեջանը։ Դա պարզապես հռչակագիր է, որեւէ պարտավորեցնող նորմ չունի։ Մյուս կողմից, այնտեղ ասվում է՝ գոյություն ունեցող սահմանները։ Այստեղ հարց է՝ գոյություն ունենալ նշանակում է իրավական հիմնավորված ինչ-որ մի բան, իսկ Ալմա-Աթայի հռչակագիրը որեւէ հիմնավորում չունի։
Ինչո՞ւ է Նիկոլ Փաշինյանն ուզում 13 կետանոց այդ փաստաթուղթը ստորագրել, որն ինքը անվանում է «խաղաղության մասին», հենց «խաղաղություն» բառի համար։ Նիկոլ Փաշինյանը բացահայտորեն գնում է ընտրությունների։ Եվ իր այս ամբողջ ցուցադրական այցելությունները գյուղեր, սուտ ժողովրդավար լինելը այդ նպատակն են հետապնդում։ Իրեն պետք է մի որեւէ փաստաթուղթ ստորագրել, որի վերնագրում կլինի «խաղաղություն» բառը։ Եվ այդ «խաղաղություն» բառն ինքը կծախի հասարակության ամենաանիրազեկ, մտածողությունից զուրկ խավի վրա, որը, ցավոք սրտի, այսօր մեծ թիվ է կազմում։ Կասի՝ տեսեք, ես ձեզ բերել եմ «խաղաղություն», սա ձեր բոլորիդ անվտանգությունն ապահովելու է, ինչպես Կիրանցի ժողովրդին է խաբում, թե ավելի անվտանգ են այսօր։ Այսինքն՝ ինքն իր քաղաքական հարցերն է լուծում՝ «խաղաղություն» բառը ծախելով ժողովրդի վրա։ Ուրիշ հարց, որ դա չի լինելու տեւական ու արդար։ Իսկ այն, ինչ արդար չէ, չի կարող կայուն լինել։
Վերջերս ԱՄՆ-ում լսումներ եղան Արցախի հարցով, ԱՄՆ Սենատի Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահը շատ հետաքրքիր մի միտք էր ասել։ Ասել էր՝ այս գործընթացը, որը գնում է Հայաստանում, արդար չէ, բայց, քանի որ Հայաստանի իշխանություններն ու ժողովուրդը դա են ուզում, մենք էլ պետք է աջակցենք այս գործընթացին։ Այ սա է հիմա տեղի ունենում։ Նիկոլ Փաշինյանի այս քաղաքականությունը բերում է նրան, որ այն հնարավորությունները, որոնք որոշ երկրներ կարող էին ի օգուտ մեզ օգտագործել, ի չիք են դառնում, որովհետեւ դրսում ընկալում են, թե սա է մեր երազանքը։
Ռոզա Հովհաննիսյան
