Suren Sahakyan-ը գրում է․

ՔՊ տխրահռչակ պատգամավոր Արսեն Թորոսյանը հայտարարել ա․ «Մեր ինքնիշխան պետության՝ Հայաստանի Հանրապետության սահմաններում և տարածքում չկան և չեն կարող գոյություն ունենալ երկրորդ պետություն կամ դրա հետ կապված որևէ պետական ինստիտուտ։ Նմանօրինակ ցանկացած գործողություն, ինչպես նաև այդպիսի գործողություններ իրականացնող անձինք կամ կառույցներ պետք է արժանանան խիստ քաղաքական և իրավական գնահատականի։ Վերջակետ»։

Խրոխտ ա, չէ՞։ Վերջակետ, գրողը տանի։ Ուժեղ ա, էլի, հո զոռով չի։ Ուղղակի, չգիտես ինչի, ես կարդալիս «Ադամանդե ձեռքը» ֆիլմից մնացած մի թևավոր խոսք հիշեցի՝ «եթե մարդը հիմար ա, ապա դա շուտ չի անցնի»։

Ուրեմն, ՀՀ ինքնիշխան սահմաններում կա՛ն ու տարածքում գոյություն ունեն մի քանի պետությունների հետ կապված ինստիտուտներ։ Առաջինը՝ Ռուսաստանի պետական, ՊՆ ինստիտուտի ռազմաբազան ա Գյումրիում։ Բայց, չգիտես՝ ինչու, ՀՀ սահամանային կետերից ռուս սահմանապահների հեռացման մասին զրույցի ժամանակ հայկական կողմը չի շտապել էդ ինստիտուցիոնալ ներկայությունը նույնպես վերացնել ՀՀ ինքիշխան տարածքից։ Ավելին, պայմանագիր կա, որ մի 20+ տարի էլ դեռ էստեղ կլինեն։ Բայց կա նաև երրորդ պետության ներկայությունը։ ՀՀ ինքնիշխան տարածքում ա նաև ադրբեջանական պետության մի ինիստիտուտ՝ բանակը։ Ընդ որում, էդ ներկայությունը ՀՀ ամբողջ պատմության ընթացքում ա։ Տավուշի մարզի մի պատկառելի ու կարևոր հատված տասնամյակներով օկուպացված ա էդ ինստիտուտի կողմից։ Ուղղակի, էլի չգիտես՝ ինչու, էդ տարածքում «սահմանազատումից» հետո տարածքի օտարածին տարրերը չշտապեցին հեռանալ։ Փոխարենը «սահմանազատման» անվան տակ թշնամուն հանձնվեց հայրենիքի ամենապաշտպանված կտորներից հատվածներ՝ հարվածի տակ դնելով Հայաստանի ինքնիշխանության մի մեծ կտոր ևս։ Ադրբեջանական կողմը կռվով-դավով իր ներկայությունն ա ապահովել նաև Գեղարքունիքի, Վայոց ձորի, Սյունիքի մարզերում։ Ըստ ՔՊ-ի, նրանք էդ ներկայությունը նույնպես չեն շտապում վերացնել՝ հայտարարելով, թե դա բանակցությունների միջոցով կանեն․ կհամոզեն՝ թուրքերն էլ խելոք կգնան, իբրև թե։

Այ սենց «տուզիկ» մոտեցումներ ՀՀ ինքնիշխան տարածքի վերաբերյալ։ Բայց երբ խոսքը վերաբերվում ա ներքին խնդիրներին, ասենք՝ 15 հոգի ոստիկանով մի հոգու քացու տակ տալուն, կամ 30 ցուցարարի դեմ մի 300 ոստիկան ուղղորդելուն, կամ ՀՀ ողջ իրավապահ համակարգը արցախցի գաղթականների ինստիտուտների անունների դեմ պայքարին, խնդրեմ՝ առյուծ են կտրում։ Է՛լ ստորակետ, է՛լ միջակետ, է՛լ վերջակետ․ Թորոսյան մի ասա, մե վայրի գազա՛ն ասա։ Էնքան ուղեղ էլ չունեն, որ էդ թեմաներով ուղղակի լռեն՝ նապաստակի անփույթ ականջները տակները կոխած թաքնվելով։

Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունը, հարգանքի տուրք մատուցելով 1992 թվականի ապրիլի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղի Մարաղա գյուղի հայ բնակչության դեմ Ադրբեջանի իրականացրած ջարդերի զոհերի հիշատակին, հիշեցրել է, որ նման վայրագությունների կանխարգելման համար անհրաժեշտ է հրաժարվել ատելության խոսքից և խթանել մարդու հիմնարար իրավունքների հարգումը։

Այս մասին ՀՀ ԱԳ նախարարությունը նշել է X-ի միկրոբլոգում կատարած գրառման մեջ։

«1992 թվականի ապրիլի 10-ին Մարաղա գյուղի հայ խաղաղ բնակիչներն ամբողջական էթնիկ զտումների ենթարկվեցին. ավելի քան 50 խաղաղ բնակիչ, այդ թվում՝ 30 կին, սպանվեց ադրբեջանական ուժերի կողմից, իսկ 5000 բնակիչ բռնի տեղահանվեց։ 29 կին և 9 երեխա պատանդ վերցվեցին, 19-ի ճակատագիրը դեռևս անհայտ է»,-նշված է ԱԳՆ-ի գրառման մեջ։

Հայաստանի արտաքին գերատեսչությունն իր գրառման մեջ նաև շեշտել է, որ վերնշյալ վայրագությունները փաստագրված են եղել Human Rights Watch-ի  և Amnesty International-ի նման իրավապաշտպան կազմակերպությունների զեկույցներում։

Հայաստանի ԱԳ նախարարությունը նաև ընդգծել է, որ Մարաղայի ջարդերին հանգեցրած վարքագծի ձևերը՝ ազգամիջյան ատելությունը, անպատժելիությունը, պատերազմական հանցագործությունների հերոսացումը, հայկական մշակութային վայրերի ոչնչացումը և բռնի տեղահանումն ավելի վաղ արտահայտված են եղել 1988-1990 թվականներին՝ Սումգայիթում, Կիրովաբադում և Բաքվում և այլուր տեղի ունեցած հայերի ջարդերի ժամանակ:

«Այսօր, երբ մենք հարգանքի տուրք ենք մատուցում Մարաղայի ջարդերի զոհերին, մենք հիշեցնում ենք, որ նման վայրագությունների կանխարգելումը և կայուն խաղաղության հասնելը պահանջում է հրաժարվել ատելության խոսքից և խթանել մարդու հիմնարար իրավունքների հարգումը»,-ասված է ՀՀ ԱԳՆ-ի գրառման մեջ:

1992 թվականի ապրիլի 10-ին Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժերի ստորաբաժանումներն Լեռնային Ղարաբաղի Մարտակերտի շրջանի Մարաղա գյուղում իրականացրել են հայ խաղաղ բնակչության կոտորած։ Մարաղայի հայ բնակչության կոտորածն Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից հայերի նկատմամբ ատելության հերթական դրսևորումն ու էթնիկ զտման հետևողական քաղաքականության շարունակությունն է եղել, որը մինչ այդ (1988-1991 թթ.) իրականացվել է Սումգայիթում, Բաքվում և Ադրբեջանի այլ բնակավայրերում։

Հայաստանի իշխանությունները չեն քննարկում Հայաստանի Սահմանադրության նախաբանը փոխելու հարցը. այս մասին լրագրողներին հայտնեց արդարադատության փոխնախարար Տիգրան Դադունցը։

Նա նաև մեկնաբանել է իր անմիջական ղեկավարի՝ արդարադատության նախարար Սրբուհի Գալյանի խոսքերը, թե նոր Սահմանադրությունը չպետք է վտանգ ներկայացնի Երևանի և Բաքվի միջև կնքված խաղաղության պայմանագրի համար։

Հիշեցնենք, որ ՀՀ Հիմնական օրենքի նախաբանում հղում կա Անկախության հռչակագրին, որտեղ կետ կա Հայաստանը Լեռնային Ղարաբաղի հետ վերամիավորելու մասին։ Այդ կապակցությամբ Ադրբեջանը Հայաստանից պահանջում է փոխել Սահմանադրությունը։