Ինչպես Հովսաննա Վանատուրանցը իր պապիկի ժառանգությունը վերածեց նորաձևության բրենդի

Հովսաննա Պետրոսյանն իր ողջ գիտակից կյանքն անցկացրել է Արցախում, որտեղ ձևավորվել է նրա սերը հայկական մշակույթի և նորաձևության նկատմամբ։ Հագուստի մոդելավորող և ոճաբան լինելով՝ Հովսաննան դեռ վաղ հասակից առանձնացել է իր ստեղծագործական ներուժով։ «Միշտ էի ցանկանում ստեղծել իմ բրենդը», – ասում է նա, – «իսկ երբ պահը հասունացավ, ես որոշեցի իրականացնել այդ նպատակս»։

Պապիկը, որի անունով էլ կոչվեց բրենդը՝ «Վանատուրանց», առանձնահատուկ տեղ էր զբաղեցնում Հովսաննայի կյանքում։ «Նա ինձ առանձնացնում էր մյուս թոռներից, միշտ ուշադրության կենտրոնում էի», – հիշում է նա։ Ցավոք, Հովսաննայի պապիկը մահացավ առաջին արցախյան պատերազմի տարիներին, երբ տուն էր վերադառնում։ Այս կորուստը խոր հետք է թողել նրա վրա և դարձել հիմք՝ բրենդի ստեղծման համար։ Հովսաննան որոշեց ոչ միայն պահել պապիկի անունը հիշողության մեջ, այլև փոխանցել այն բրենդի միջոցով՝ որպես մշակութային ժառանգություն։

«Վանատուրանց» բրենդի առաջին հավաքածուները ներշնչված էին հայկական ազգային տարազներից և ոչ միայն։  «Հայկականությունը, մեր գույներն ու նախշերը շատ հարազատ են ինձ», – ասում է Հովսաննան։ «Ես մանկուց սիրել եմ էթնիկան, տարազների մեջ գտա ինքս ինձ»։ Այդ յուրահատուկ գույներն ու ձևերը դիզայներին հնարավորություն տվեցին ստեղծել մի բան, որն արտահայտում է ոչ միայն նրա անձնական ոճը, այլև՝ հայկական ինքնության հանդեպ նրա սերը։

Սակայն բրենդի զարգացման ճանապարհը հեշտ չի եղել։ Հովսաննան նախապես պլանավորում էր սկսել իր գործը 2020 թվականին, բայց այդ տարվա սեպտեմբերին սկսված պատերազմը փոխեց բոլոր ծրագրերը։ «2020թ. արտադրած հուդիների առաջին հավաքածուն ուղարկեցի սահմանապահ զինվորների համար։ Հետո երկար ժամանակ չէի ուցում ստեղծագործել։ Մարդիկ կորցրել էին իրենց հարազատներին, ցավը թարմ էր, և, բնականաբար, դժվար էր այդ ժամանակ ինչ-որ նոր բան նախաձեռնել», – հիշում է նա։ Այդուհանդերձ, 2021-ին Հովսաննան սկսեց իր գործը, հաղթահարելով այն դժվարությունները, որոնց բախվել էր՝ թե՛ անձնական, թե՛ մասնագիտական մակարդակով։

Չնայած պատերազմից հետո առաջացած դժվարություններին, «Վանատուրանց» բրենդը գրավեց իր առաջին հաճախորդներին։ Հովսաննան նշում է, որ հետաքրքրություն կար, և իրացման հետ կապված խնդիրներ չկային։ Մարդիկ գնահատում էին հայկական ոգով ստեղծված, բարդ ու գունագեղ դիզայնով հագուստները, որոնք արտահայտում էին հայ ժողովրդի հարուստ մշակութային ժառանգությունը։

Ավելին, բրենդը շարունակում է անընդհատ աճել և զարգանալ։ «Վանատուրանց»-ը կայուն կերպով ընդլայնում է իր տեսականին, ավելացնելով նոր գաղափարներ, որոնք համադրում են ազգային ոճը և ժամանակակից միտումները։ Հովսաննան համոզված է, որ իր աշխատանքը պետք է լինի ոչ միայն ստեղծագործական, այլև կիրառելի՝ հարմար առօրյա օգտագործման համար, և դա է ուղղությունը, որով նա շարունակում է զարգացնել բրենդը։

Այնուամենայնիվ, բրենդի հետագա զարգացումը պահանջում է ոչ միայն ստեղծագործական աշխատանք, այլև ներդրումներ և համագործակցություններ։ «Կենտրոնում տարածք վարձելը մեծ արժեք ունի», – ասում է Հովսաննան։ «Սկսնակ դիզայների համար դա լուրջ մարտահրավեր է, և առանց աջակցության բարդ է այն հաղթահարել»։ Հովսաննան փնտրում է գործընկերներ և համատեղ նախագծեր, որոնք կօգնեն բրենդին ընդլայնվել և հասնել ավելի լայն լսարանի։

«Համագործակցության պրոյեկտ ունենալը շատ հարմար կլիներ», – նշում է նա։ «Դա ոչ միայն կօգնի բրենդին աճել, այլև կտա նոր հնարավորություններ՝ ստեղծագործելու և հայկական ոճը տարածելու ավելի մեծ շրջանակներում»։ Հովսաննայի խոսքով, այսպիսի նախագծերը նաև կնպաստեն հայկական մշակույթի և դրա պատմական ժառանգության ճանաչելիությանը միջազգային հարթակներում։

Հովսաննայի պատմությունը՝ հայրենիքից բաժանման և նորարարության միջոցով այն պահելու փորձը, հստակ ցույց է տալիս, թե ինչպես կարող է նորաձևությունը դառնալ ոչ միայն արտահայտման միջոց, այլև ինքնության և հիշողությունների պահպանման գործիք։ «Վանատուրանց» բրենդը շարունակում է մնալ յուրահատուկ հարթակ, որտեղ դիզայները ոչ միայն արտահայտում է իր ոճը, այլև փոխանցում է իր ընտանիքի և իր հայրենիքի պատմությունը։ Եվ ամենակարևորը, բրենդը գտնվում է անընդհատ աճի և զարգացման փուլում՝ պատրաստ լինելով նվաճել նոր շուկաներ և հարթակներ։

Տաթև Ազիզյան

Ինչպես տեղյակ ենք արդեն, ՀՀ–ում մեկնարկել է ԼՂ-ից բռնի տեղահանված ընտանիքների բնակարանային ապահովման պետական աջակցության ծրագիրը, որը կիրականացվի փուլերով ու եղանակներով, շահառուներին տրամադրվող հավաստագրերով։

Տարբեր են սակայն ընտանիքի մեկ անդամի հաշվով հավաստագրերի արժեքները, կախված, թե բնակարանը շահառուն որտեղ է ձեռք բերում․ ո՞ր մարզում, ո՞ր բնակավայրում։

Եվ այսպես, հավաստագրերի արժեքը ընտանիքի մեկ անդամի հաշվով, ըստ կառավարության կողմից ներկայացված բնակավայրերի ցանկերի, կազմում է` 5 մլն դրամ, 4 մլն դրամ, 3 մլն դրամ և 2 մլն դրամ, եթե շահառուն ունի հիփոթեք, բացառությամբ՝ Երևանի 1-ին և 2-րդ գոտում գտնվող գույքի։

Արցախահայության մոտ այս ծրագիրը նույնպես ոչ միանշանակ ընդունվեց, հատկապես էմոցիոնալ տիրույթում սկսվեցին մի շարք քննարկումներ, կապված պարտադիր ՀՀ քաղաքացիություն ունենալու և առավելագույն գումարը սահմանային բնակավայրերին տրամադրելու մասով։

Ինչու՞ են արցախցիներին ուղարկում սահմանամերձ բնակավայրեր, փորձեցինք ճշտել ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության կառուցվածքային ստորաբաժանումների առանձին գործառույթներ համակարգող խորհրդական Գայանե Ղարագյոզյանից։

• Անշուշտ մեզ նույնպես հասնում են տարբեր ուղերձներ, որոնք տարածված են տեղահանվածների շրջանում, կապված ԼՂ-ից բռնի տեղահանված հայերի բնակապահովման ծրագրի հետ, որ կառավարությունը տեղահանվածներին նորից հետ է ուղարկում սահման։ Սակայն ես կուզենայի ձեր ուշադրությունը սևեռել 5 և 4 միլիոն արժողությամբ բնակավայրերի ներկայացված ցանկերին, դուք կտեսնեք, որ 5 մլն արժողությամբ  բնակավայրերի ցանկում ունենք 242 բնակավայր, իսկ 4 միլիոնի դեպքում՝  148։ ՀՀ-ում 2014 թվականի 1444 Ն որոշմամբ հաստատված ցանկով պաշտոնապես սահմանամերձ է ճանաչված 82 բնակավայր, որից երկուսը քաղաքային՝ Ճամբարակը և Նոյեմբերյանը։ Ակնհայտ է, որ նշված ցանկում շատ ավելի շատ են ոչ սահմանամերձ բնակավայրերը։ Իսկ թե ի՞նչ տրամաբանությամբ են կազմվել այդ ցանկերը. դրանց հիմքում դրված են բացառապես ներկայումս կառավարության կողմից իրականացվող ռազմավարական նշանակության ծրագրերը։ Եվ այդ բնակավայրերում հիմա, կամ շատ մոտ ապագայում իրականացվելու են տարբեր ներդրումային ծրագրեր․ ճանապարհների, դպրոցների, մանկապարտեզների ու ամբուլատորիաների շինարարություն, և այս տեսանկյունից շատ կարևոր է այդ բնակավայրերի բնակեցումը։ Ներդրումները չպետք է ինքնանպատակ լինեն։ Հավելենք նաև, որ շատ բնակավայրեր ունենք, որտեղ տրվում են արտոնություններ նաև կոմունալ ծախսերի առումով։ Բոլոր պետական ծրագրերում, այդ թվում նաև ոչ ԼՂ տեղահանված անձանց վերաբերող, կառավարության մոտեցումը հետևյալն է․ Երևանից ինչքան հեռու է գտնվում բնակավայրը, որտեղ որևէ ծրագիր է իրականացվում, այնքան արտոնությունները տվյալ բնակավայրի համար շատ են։

Հարկ է նաև նշել, որ ծրագրի վերջնական տարբերակով, այն գումարը, որը աջակցության շրջանակում տրամադրվելու է Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանվածներին, այսինքն ընտանիքի յուրաքանչյուր անդամի հաշվով 3-ից 5 մլն․ դրամ, կախված բնակավայրից, և դրա նկատմամբ հաշվեգրվող տոկոսագումարը, քանի որ գույքը ձեռք է բերվելու նպատակային վարկավորմամբ, ենթակա չէ վերադարձման, անկախ սոցիալական խմբի պատկանելությունից։ Այն 10 տարիների ընթացքում մարվելու է պետության կողմից։ Այլ բան է, եթե ընտանիքը իրեն հասանելիք գումարից բացի կցանկանա ավելի բարձր արժողությամբ գույք ձեռք բերել և ավել վարկ ստանալ, այդ ավել գումարն ու տոկոսագումարները վճարելու է շահառուն։

Սեպտեմբերի 25-ին բենզինի պահեստի պայթյունի զոհերի ընտանիքների բնակապահովման մասով մեր զրուցակիցն ավելացրեց․

• Եթե պայթյունի զոհ է դարձել կերակրողը, և ընտանիքը Հայաստան տեղափոխվելուց հետո հաշվառվել է միասնական սոցիալական ծառայությունում որպես ընտանիքի կերակրողին կորցրած, օրենքի ուժով նրանք ստանում են կերակրողին կորցրածի նպաստ, ապա առաջին փուլի առաջնահերթություններում զոհվածների ընտանիքների և առաջին ու երկրորդ կարգի հաշմանդամների ընտանիքների հետ նրանք հավասարեցված են։

Արմինե Հայրապետյան