Սույն թվականի հուլիսի 18-ին` տեղական ժամանակով ժամը 19:40-ին (Գրինվիչի ժամանակով ժամը 15։40-ին) ՀՀ ՆԳՆ Սեյսմիկ պաշտպանության տարածքային ծառայության սեյսմոլոգիական ցանցի կողմից գրանցվել է հյուսիսային լայնության 40․04⁰ և արևելյան երկայնության 44.51⁰ աշխարհագրական կոորդինատներով Հայաստան՝ Երևան քաղաքից 30 կմ հարավ, օջախի 10 կմ խորությամբ 2,7 մագնիտուդով երկրաշարժ: Էպիկենտրոնային գոտում ստորգետնյա ցնցման ուժգնությունը կազմել է 3-4 բալ: Հայտնում են ՆԳՆ փրկարար ծառայությունից: Երկրաշարժը զգացվել է Երևանում 3-4 բալ և Արարատի մարզում 2-4 բալ ուժգնությամբ։
Հեղինակ՝ naira
Շուրջ 1000 արցախցի տեղահանվածներ հաստատվել են Կապանում
Արցախից գաղթից հետո Կապանում հաստատվել է շուրջ 1000 տեղահանված արցախցի։ Կապան են տեղափոխվել նաև Ստեփանակերտի մանկատան սաները, ովքեր որոշ ժամանակ ապրել են Կապանի Խնամքի տանը։
Ինչպես հայտնում է Step1.am-ի թղթակիցը, այս պահին արցախցի երեխաները տեղավորվել են Հայաստանի տարբեր մանկատներում։
Ահա թե ինչու են Բաքվում հիշել Արթուր Մկրտչյանին
Արդեն մի քանի օր է, ինչ համացանցի ադրբեջանական հատվածում շրջանառվում է մի տեսանյութ, որում երևում է, թե ինչպես է ադրբեջանցի վանդալը քայլում Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) Հանրապետության Գերագույն խորհրդի առաջին նախագահ Արթուր Մկրտչյանի պղծված տապանաքարի վրայով։
Եթե այդքան անտանելի ցավալի չլիներ, կարելի էր ասել, որ արցախցիներն արդեն վարժվել են բարբարոսների կողմից նման վայրագություններ տեսնել 2020 թվականից։ Այն ժամանակ համացանցում ինտենսիվ կերպով տեղադրվում էին խաղաղ բնակիչների դաժան սպանության տեսագրություններ (Հադրութի մերձակա Վարդաշատ գյուղում ծերունու և բուն Հադրութի բնակչի գլխատումը, Հադրութի կենտրոնական հրապարակում երկու տղամարդու գնդակահարությունը և այլն), ինչպես նաև բնակելի շենքերի ավերումն ու կողոպուտը։ Ավելի ուշ հայտնվեցին կադրեր, որտեղ ավազակները և ահաբեկիչները ջարդուփշուր են անում արցախյան առաջին պատերազմում զոհվածների լուսանկարները, պղծում օկուպացված տարածքում խաղաղ բնակիչների տապանաքարերն ու գերեզմանները: Դաժանություններ եղան նաև ճարտարապետամշակութային հուշարձանների, պատերազմներում զոհված արցախցիների պատվին հուշարձանների հանդեպ։
Զավթելով ողջ Արցախը և վտարելով նրա բոլոր բնակիչներին՝ Ալիևը ցույց է տալիս աշխարհին, որ ադրբեջանական կողմը նպատակաուղղված ոչնչացնում է Արցախում հայության դարավոր բնակության բոլոր խորհրդանիշները։ Բայց առանձնահատուկ ցինիզմով ոչնչացվում են Արցախում հայերի ինքնիշխան իրավունքների խորհրդանիշները՝ խորհրդարանի շենքը, իսկ այժմ նրա առաջին նախագահի՝ Արթուր Մկրտչյանի տապանաքարը։
Դատելով ահաբեկիչների տրամաբանությունից՝ նրանք Արցախի ժողովրդի մեջ ձգտում են սպանել այն ամենն, ինչ կապված է նրա ինքնորոշման և հանուն ազատության պայքարի հետ, որը նրանք հաղթեցին իրենց լավագույն որդիների և դուստրերի կյանքի գնով։
Դեռ ավելի վաղ՝ մոտ երկու ամիս առաջ, «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման մեկնարկին զուգահեռ, ադրբեջանական լրատվամիջոցներում տարօրինակ տեղեկություններ հայտնվեցին, որոնք թարգմանվեցին մեր թշնամիների լեզվով խոսող մարդկանց կողմից։ Մասնավորապես, ադրբեջանական կողմը, չգիտես ինչու, հանկարծ հիշեց ավելի քան 30 տարի առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունները, այն էլ՝ փաստերի խեղաթյուրմամբ։
Ներկայացնենք ադրբեջանական լրատվամիջոցներից մեկի նյութից մի հատված, որպեսզի ընթերցողը հասկանա, թե ինչի մասին է խոսքը։
«Բազմաթիվ միջադեպերի մանրամասներ՝ սկսած պատուհանից նետված նռնակի պայթյունից, որի հետևանքով զոհվել է ղարաբաղցի անջատողականների առաջին առաջնորդ Արթուր Մկրտչյանը (ինչպես գիտեք, Արթուր Մկրտչյանի մահը որակվել է որպես ինքնասպանություն ատրճանակից սեփական բնակարանում, խմբ․), որը թույլ տվեց Քոչարյանին դուրս գալ առաջատար դիրք և ավարտվեց 1999 թվականի հոկտեմբերի 27-ին Հայաստանի խորհրդարանում տեղի ունեցած ահաբեկչությամբ, որի արդյունքում Քոչարյանի ամենահզոր հակառակորդները՝ Կարեն Դեմիրճյանն ու Վազգեն Սարգսյանը, սպանվել են, մտածելու շատ տեղիք են տալիս։
Բայց շատ ավելի վտանգավոր է Հայաստանում իրավիճակի ներկայիս լայնածավալ ապակայունացումը, որը կարող է այս երկիրը վերածել երկրորդ Լիբանանի՝ բոլորի դեմ բոլորի քաղաքացիական պատերազմով, որտեղ մասնակիցներից յուրաքանչյուրը կունենա իր արտաքին խաղացնողին։
Եվ եթե իրավիճակը հասնի «կարմիր գծին», Ադրբեջանն ու Թուրքիան կարող են մտածել իրենց սահմանափակ զորակազմը Հայաստանի տարածք մտցնելու մասին՝ իրավիճակը կարգավորելու համար”։
Նախ՝ որտեղի՞ց ադրբեջանական կողմին տեղեկությունը, որ նռնակ է նետվել պատուհանի մեջ, և Մկրտչյանը մահացել է դրա պայթյունից։ Մինչ այժմ նման վարկած ոչ մի տեղ չի հնչել։ Տարիների ընթացքում բոլորը գիտեին, որ Արթուր Մկրտչյանը մահացել է (իր վրա կրակել կամ սպանվել է) ատրճանակից։
Ինչո՞ւ է ադրբեջանական կողմը 2024-ի Երևանի իրադարձությունները կապում 1992-ի և 1999-ի դեպքերի հետ։ Ադրբեջանական կողմն ունի՞ ապացույցներ Արթուր Մկրտչյանի, Կարեն Դեմիրճյանի և Վազգեն Սարգսյանի սպանությանը Քոչարյանի մասնակցության վերաբերյալ։ Իսկ ինչու՞ «Հայաստանում իրավիճակի ապակայունացումը, որը կարող է այս երկիրը վերածել երկրորդ Լիբանանի, այդքան ոգևորել ֆաշիստական կազմավորմանը։
Ինչպե՞ս են Հայաստանում և Արցախում կյանքի տարբեր ժամանակաշրջանների այս բոլոր իրադարձությունները կապված և ի՞նչ առնչություն ունեն Բաքուն և Անկարան այս բոլոր իրադարձությունների և Հայաստանի ներկա ներքաղաքական իրավիճակի հետ։
Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանի ներկայիս վերնախավը, ռուս-թուրք-ադրբեջանական եռյակի եթե ոչ լիակատար վերահսկողության, ապա անհավանական ճնշման ու ազդեցության տակ է, որը նպատակ է դրել ոչնչացնել հայկական պետականությունը։ Գաղտնիք չէ նաեւ, որ Ռուսաստանը Թուրքիային բերել է Հարավային Կովկաս՝ նրա հետ կիսելու համար։
Նույն իրավիճակը կար 90-ականներին, բայց այն ժամանակ արցախյան ազգային-ազատագրական շարժման առաջնորդները ձգտում էին անկախանալ Ռուսաստանից և ադրբեջանա-թուրքական տանդեմից։ Այո, դա մեզ շատ չարչարանքներ արժեցավ (Արցախի և Շաումյանի տոտալ շրջափակում, Օղակ օպերացիա, Գետաշենի, Շաումյանի և բուն ԼՂ տարածքների մի մասի կորուստ, պատերազմ), բայց մենք դիմացանք կայսերական հավակնությունների գրոհին։ Եվ գոյատևեցինք մեծ մասամբ Արթուր Մկրտչյանի նման անհատականությունների շնորհիվ։ Գուցե, դրա համար էլ նրան «հեռացրին»: Իսկ ո՞վ է դա արել։
Սրանք բոլորը հարցեր են, որոնց պատասխանները կարող են լույս սփռել Արցախի կորստի, գործող իշխանության՝ Արցախը Հայաստանի մաս չընդունելու, Արցախի ժողովրդի հանդեպ արհամարհական վերաբերմունքի և 90-ականներից սկսած բոլոր անախորժությունների մեջ նրան մեղադրելու վրա։ Եվ, որ ամենակարեւորն է, ի՞նչ դեր ունեն այստեղ Ռուսաստանը, Թուրքիան ու Ադրբեջանը։ Բայց, ավաղ, պատասխաններ չեղան, այսօր էլ չկան։
Ըստ ամենայնի, արցախցիներին պետք է ամեն ինչ ինքնուրույն պարզել։
Մարգարիտա Քարամյան
Ա – Արմատ, Արա լեռ, Արարիչ, Արարատ․ Հայո՞ց, թե՞ Հայաստանի պատմություն
Լուսանկարները՝ Step1.am-ի
Քանի ընտանիք չի ստացել սերտիֆիկատները
Արցախի Հանրապետությունից բռնի տեղահանված վերաբնակիչ համարվող մոտ 370 ընտանիքներ դուրս են մնացել բնակարանների գնման սերտիֆիկատների ծրագրից։ Այս մասին step1.am-ին ասաց Քաշաթաղի Հայկազյան համայնքի ղեկավար Արմեն Չոմոյանը։
«Բռնի տեղահանվելուց հետո պարզվել է, որ մոտ 370 եւ ավելի արցախցիներ այդ ծրագրի շահառու են եղել, բայց չեն իմացել այդ մասին։ Եվ հիմա չկա բացված պատուհան, որպեսզի մարդիկ առցանց դիմում լրացնեն։ Ծրագրից դուրս մնալու պատճառն այն է, որ մարդիկ տեղեկացված չեն եղել, որ իրենք շահառուներ են, օնլյան դիմումը չեն լրացրել, դիմումների լրացման ժամկետն անցնել է։ Հիմա իրենք զրկվել են նաեւ 40+10 հազար դրամ աջակցության ծրագրից՝ որպես բնակապահովման սերտիֆիկատի ծրագրի շահառուներ»,- ասաց Չոմոյանը։ Նա նշեց, որ այս ընտանիքների համար նաեւ չկա հնարավորություն, որպեսզի կարողանան օգտվել ՀՀ կառավարության բնակապահովման նոր ծրագրից։ Արմեն Չոմոյանն ասաց, որ եթե կառավարությունը չփորձի ընդառաջել այս ընտանիքներին, ստացվում է՝ մարդիկ կմնան անօթեւան։
Նշենք, որ ՀՀ կառավարության՝ 2020 2թ․ վերաբնակիչների համար նախատեսված բնակապահովման սերտիֆիկատի ծրագրով Երեւանում բնակարան ձեռք բերելու համար մեկ ընտանիքին առաջարկվում է 8 մլն, մարզերում՝ 10 մլն դրամ։ Այս ծրագիրը, նախքան Արցախի ամբողջական բռնազավթումը, ուներ բաղադրիչ, որ Արցախ վերադառնալու դեպքում հատկացնում էին 12 մլն դրամ արժեքով վկայական։ Արցախից Հայաստան տեղափոխված վերաբնակիչ համարվող անձանց մեծ մասը Քաշաթաղի շրջանից են, կան նաեւ ընտանիքներ Շուշիից ու Քարվաճառից։
Բնակարանների գնման վկայագրերի ժամկետը լրանում էր այս տարվա հուլիսի 1-ին, բայց Չոմոյանն ասաց, որ ժամկետը երկարաձգվել է մինչեւ տարվա վերջ։ Վերջին տվյալներով՝ ավելի քան 1000 ընտանիքներ չէին հասցրել օգտվել այս ծրագրից, պատճառն այն է, որ շատերը այդ գումարի շրջանակներում չեն կարողանում բնակարան գտնել։
Ռոզա Հովհաննիսյան
40+10 չեն ստանում, նույնիսկ եթե վկայագիրը չեն վերցրել
Ինչո՞ւ է թանկացել հեղուկ գազը
Հեղուկ գազի գինը հիմա 190-200 դրամ է դարձել, սկսեց բարձրանալ հուլիսի 1-ից:
Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը: Նրա խոսքով՝ մայիսին նույնիսկ առանձին գազալցակայաններ գինը սահմանել էին 30-35 դրամ, բայց հիմնականում մայիսին 90 դրամ էր:
Տնտեսագետի կարծիքով՝ հեղուկ գազի գնի բարձրացման վրա ազդող հիմնական գործոններից եղել է լոգիստիկայի խնդիրը։
«Գաղտնիք չէ, որ Վերին Լարսի անցակետը տարվա այս շրջանում բավականին ծանրաբեռնված է աշխատում, խցանումներ են լինում, և նույն հեղուկ գազի տարանցման հետ կապված կարող են խնդիրներ առաջանալ»,- նշեց նա:
Մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովը տեղեկացնում է, որ հեղուկ գազի շուկան խիստ մրցակցային է, ներմուծումներ են իրականացնում շուրջ 98 տնտեսավարող սուբյեկտ։
Հանձնաժողովից NEWS.am-ին հայտնում են, որ խոշոր տնտեսավարող սուբյեկտի մասնաբաժինը շուկայում կազմում է շուրջ 9 տոկոս, մնացած տնտեսավարողները ունեն 5 տոկոս կամ ավելի ցածր մասնաբաժին։ Հետևաբար շուկայում առկա չեն գերիշխող դիրք ունեցող տնտեսավարող սուբյեկտներ, իսկ հակամրցակցային համաձայնությունը 90-ից ավելի սուբյեկտների միջև գրեթե անհնար է։
Նշենք նաև, որ առկա տվյալներով՝ ընթացիկ տարվա հունիսին միջինում ներմուծման գինը կազմել է 102 դրամ, իսկ հուլիսին բարձրացել է՝ կազմելով 140-170 դրամ` կախված տնտեսավարողից և ներմուծման ամսաթվից։
Ընդ որում, նախնական դիտարկումները ցույց են տվել, որ ՌԴ-ի բորսաներում ինդեքսացիոն գները փոխվել են և համահունչ են ՀՀ-ում տեղի ունեցող հեղուկ գազի գնային բարձրացումներին:
Հայաստանը եւ Ադրբեջանը ՇՀԿ-ում դիտորդի կարգավիճակ ստանալու հայտ են ներկայացրել
Առնվազն հինգ երկրներ դիտորդ երկրի կարգավիճակ ստանալու հայտ են ներկայացրել, «Իզվեստիա»-ին տեղեկացրել է ՇՀԿ Քարտուղարությունում Իրանի Իսլամական Հանրապետության համակարգող Մեհրդադ Քիաեին։ Այդ երկրներն են Հայաստանը, Ադրբեջանը, Բանգլադեշը, Կամբոջան եւ Շրի Լանկան, տեղեկացրել է «Իզվեստիան»։
«Մի քանի երկրներ անդամակցության հայտ են ներկայացրել, ներառյալ Կամբոջան, Շրի Լանկան, Հայաստանը, Բանգլադեշը, Ադրբեջանը եւ այլն։ Այդ երկրները (բացի Բանգլադեշից) ցանկանում են փոխել երկխոսության գծով գործընկերոջ կարգավիճակը դիտորդով։ Մենք, ըստ էության, պատրաստ ենք դիտարկել այդ հարցը եւ համապատասխան հայտատուների եւ կազմակերպության անդամ պետությունների հետ համաձայնեցմամբ գալ մի ինչ-որ եզրահանգման»,- ասել է Մեհրդադ Քիաեին։
Նրա խոսքով՝ «սկզբում նրանք պետք է դառնան դիտորդներ եւ դրանից հետո միայն կարող են լինել լիարժեք մասնակիցներ»։ Բանգլադեշը չի մտնում երկխոսության գծով գործընկերների մեջ, բայց դիտորդի կարգավիճակի ճանապարհին այդ փուլը կարելի է շրջանցել, նշել է Մեհրդադ Քիաեին։ Դրա համար անհրաժեշտ է կազմակերպության բոլոր անդամների համաձայնությունը։
Մինչ Փաշինյանը հայտարարում է, որ Եվրոպա գնալու ժամանակը չէ, իսկ արեւմտամետ իշխանամետերը ուրախանում են, որ մի քանի տարի հետո ԵՄ-ն կազատականացնի վիզահին ռեժիմը հայերի համար, Փաշինյանը դու մի ասա գնում է ՇՀԿ։ Ай да Пашинян, ай да… ինչպես կասեր դասականը։
Բաքուն պնդում է, որ Փաշինյանը հրաժարվել է հանդիպել Ալիևի հետ, Երեւանը հերքում է
Ալիևի օգնական Հիքմեթ Հաջիևը լրագրողներին ասել է, որ բրիտանական կողմն առաջարկել է Փաշինյան-Ալիև հանդիպում անցկացնել։
Կողմերից ոչ մեկը նախկինում պաշտոնապես չէր հայտարարել նման հանդիպման հնարավորության մասին։
«Հանդիպումից Հայաստանի վարչապետի մերժումը նահանջ է խաղաղության օրակարգից»,- ասել է Հաջիևը։
Երևանում ուժեղ քամին կոտրել է ծառեր ու պոկել տանիքներ
ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ: Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն հուլիսի 17-ին, ժամը 22:28-ին ահազանգ է ստացվել, որ Երևանի Նորագավիթ 8-րդ փողոցի տներից մեկի մոտակայքում ուժեղ քամուց ծառը կոտրվել և ընկել է էլեկտրական լարերի վրա։
Դեպքի վայր են մեկնել ՆԳՆ ՓԾ Երևան քաղաքի փրկարարական վարչության հրշեջ-փրկարարական ջոկատներից մեկ մարտական հաշվարկ և մեկ ավտոսանդուղք։
Փրկարարները մասնատել են ծառը։
Նույն օրը ժամը 22:19-ին Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Երևանի Նորագավիթ 11-րդ փողոցի տներից մեկի մոտակայքում ուժեղ քամուց տանիք է պոկվել և ընկել գազատար խողովակի վրա, անհրաժեշտ է փրկարարների օգնությունը։
Դեպքի վայր է մեկնել ՆԳՆ ՓԾ Երևան քաղաքի փրկարարական վարչության հրշեջ-փրկարարական ջոկատից մեկ մարտական հաշվարկ։
«Պարզվել է, որ երկաթե թիթեղը պոկվել և ընկել է գազատար խողովակի վրա, վերջինս վնասվել է, առկա է գազի արտահոսք։
Փրկարարները հեռացրել են երկաթե թիթեղը՝ 50 քմ։ Գազի վթարային ծառայության աշխատակիցները դադարեցրել են գազի արտահոսքը»,-«Արմենպրես»-ը տեղեկանում է Փրկարար ծառայության տարածած հաղորդագրությունից։
Հուլիսի 18-ին, ժամը 00։25-ին Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն այլ ահազանգ է ստացվել, որ Երևանի Շարուրի փողոցի թիվ 7 շենքի մոտակայքում ծառն ուժեղ քամուց կոտրվել, ընկել է և խոչընդոտում է երթևեկությունը, անհրաժեշտ է օգնություն։
Դեպքի վայր է մեկնել ՆԳՆ ՓԾ փրկարարական ուժերի վարչության հատուկ նշանակության փրկարարական աշխատանքների իրականացման կենտրոնի փրկարարական խումբը։
Փրկարարները մասնատել են ծառը և հեռացրել ճանապարհից։
ՀՀ ՊՆ-ում ամերիկյան բանակի ներկայացուցիչ կաշխատի
Հուլիսի 13-16-ը Հայաստանում էր Քաղաքացիական անվտանգության, ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների հարցերով ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Ուզրա Զեյան։ «Հետք»-ի հետ զրույցում Զեյան խոսել է հայ-ամերիկյան համագործակցության, ամերիկյան միջնորդությամբ հայ-ադրբեջանական բանակցությունների, արցախցիների վերադարձի իրավունքի, Արցախի հայկական ժառանգության պահպանման և Հայաստանում ժողովրդավարական բարեփոխումների մասին։
Հարցին՝ կարո՞ղ է հաստատել այն տեղեկությունը, թե որոշում կա, որ ամերիկյան բանակի ներկայացուցիչ կաշխատի Հայաստանի Պաշտպանության նախարարությունում, Զեյան պատասխանել է․
«Լուրը հաստատում եմ։ Դա ողջունելի զարգացում է, կարող եք մանրամասները ճշտել մեր դեսպանից և լրատվական թիմից։ Մենք ողջունում ենք Միացյալ Նահանգների և Հայաստանի միջև պաշտպանա-քաղաքացիական և անվտանգային համագործակցության խորացումը։ Սա ևս մատնանշում է հայ-ամերիկյան հարաբերություններում նոր՝ ռազմավարական գործընկերության փուլ թևակոխելու պատմական փաստը»։
«Աշխարհակարգը փոխելու» Բայդենի փորձերը կարող են ազդել նրա առողջության վրա, ինչպես 1919թ.-ին Վիլսոնը 6 ամսով հեռացավ իշխանությունից
Հուլիսի 17-ին Ջո Բայդենը հայտարարեց, որ կորոնավիրուսի թեստ է հանձնել և պարզվել է, որ դրական է։ Այս մասին ԱՄՆ նախագահը գրել է X սոցցանցում։ Սպիտակ տան ղեկավարն ընդգծել է, որ իրեն լավ է զգում և կհայտնվի ինքնամեկուսացման մեջ, թեկուզ խոստացել է շարունակել աշխատել Ամերիկայի ժողովրդի համար։
Միևնույն ժամանակ հայտնի դարձավ, որ դեմոկրատները ճնշում են գործադրում Բայդենի վրա, եւ ԱՄՆ Սենատի և Ներկայացուցիչների պալատի իրենց առաջնորդներ՝ Չակ Շումերը և Հեքիմ Ջեֆրիսը մասնավոր կերպով դիմել են նախագահին՝ կոչ անելով նրան դուրս գալ ընտրապայքարից։
ԱՄՆ-ում ստեղծվում է մի իրավիճակ, երբ նախագահի երկու հիմնական հավակնորդները սկզբունքորեն հակադիր հայեցակարգեր են քարոզում: Բայդենը խոսում է Առաջին և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմներից հետո ի հայտ եկած ներկայիս աշխարհակարգի փոփոխության մասին, մինչդեռ Թրամփը պնդում է, որ ներկայիս կարգը պետք է ամրապնդվի և “Ամերիկան դարձյալ հզոր, բայց մեկուսացված դարձնի։
Ներկայիս աշխարհակարգը կառուցված է մի քանի սյուների վրա՝ ածխաջրածնային էներգիա, զենքի արդյունաբերություն, իսրայելակենտրոն ՄԱԿ, ոչ դինաստիկ իշխանություն և հավասար իրավունքներ: Այս աշխարհակարգի հեղինակն իրավամբ համարվում է ԱՄՆ նախագահ, դեմոկրատ Վուդրո Վիլսոնը, ով լինելով պացիֆիստ, 1917թ.-ին որոշեց, որ ԱՄՆ պետք է մտնի Առաջին համաշխարհային պատերազմ։ Նա կոչ արեց «պատերազմ հայտարարել բոլոր պատերազմներին վերջ տալու համար», ապա առաջարկեց նոր համաշխարհային կարգի «Տասնչորս կետ», որը հանգեցրեց Ազգերի լիգայի ստեղծմանը: 14-րդ կետն էր՝ «Ազգերի ընդհանուր միջազգային միության ստեղծում՝ ինչպես մեծ, այնպես էլ փոքր պետությունների ամբողջականությունն ու անկախությունը երաշխավորելու համար»։
Վիլսոնի առաջարկը հակասական արձագանք առաջացրեց ինչպես Միացյալ Նահանգներում, այնպես էլ նրա դաշնակիցների մոտ։ Նա համոզված էր, որ «…եթե աշխարհն իսկապես խաղաղություն է ուզում, նա պետք է հետևի Ամերիկայի բարոյական ցուցումներին»։ Վիլսոնի դեմոկրատական դոկտրինան թույլ է տալիս ամերիկյան ռազմավարական վերահսկողության հաստատումը և ամերիկյան արժեքների (ժողովրդավարություն, մարդու իրավունքներ, ազատ ձեռնարկատիրություն) տարածումը տեսականորեն ամբողջ աշխարհում։ Հենց Վիլսոնին էր պատկանում Հայկական գործի արբիտրաժը, որը դարձավ Սեւրի պայմանագրի հիմքը։ Սույն պայմանագրով Հայաստանի տարածքը կազմել է 160 հազար քառ. կմ։ Եվ այս հարցում Ազգերի լիգայի զեկույցը Հայաստանի սահմանները սահմանող միակ օրինական փաստաթուղթն է։
Վիլսոնի առաջարկներն իսկապես հեղափոխական էին, քանի որ դարեր շարունակ ինքնիշխան պետությունը անձնավորված էր միապետներիի մեջ, միջազգային հարաբերությունները գտնվում էին դինաստիաների ձեռքում։
Չնայած հարյուր տարի է անցել, տոհմական և «ժողովրդավարական» կառավարման միջև պայքարը շարունակվում է, և այժմ այն անձնավորվում է Բայդենի և Թրամփի մեջ:
100 տարի առաջ, 1919 թվականին, երբ գումարվեց Փարիզի կոնֆերանսը, Վիլսոնը ծանր հիվանդացավ և 6 ամսով չէր կարողանում կառավարել, մինչ աշխարհակարգը կառուցվում էր իր ծրագրի համաձայն։ Ինչպես նշում են պատմաբանները, այս 6 ամիսները ԱՄՆ ղեկավարել են նրա կինը և «գնդապետ Հաուսը», որը մեծ ազդեցություն է ունեցել Վիլսոնի վրա։ Վիլսոնի հիվանդության պաշտոնական վարկածը ինսուլտ է, սակայն դիտարկվում են նաև դավադրության տեսություններ։
Հաուսը մասնակցեց 1919 թվականի Փարիզի կոնֆերանսին և Ազգերի լիգայի ստեղծմանը, սակայն դրա աշխատանքի ընթացքում նրա և նախագահի միջև ծագեցին լուրջ քաղաքական տարաձայնություններ. Հաուսը գնաց փոխզիջումների, որոնք անընդունելի էին Վիլսոնի համար:
Այժմ նմանատիպ իրավիճակ է ստեղծվում Միացյալ Նահանգներում, որտեղ աշխարհակարգը «փոխելու» Բայդենի մտադրության դեմ հակադրությունը կարող է ազդել նրա առողջության վրա:


