Հայաստանը կիսում է ԵՄ արժեքներն ու ցանկանում է Եվրամիության մաս լինել: Այս մասին Rus.LSM-ին ասել է ՀՀ Ազգային ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը։
Նա հայտարարել է, որ օրեր առաջ Հայաստանի խորհրդարանում քննարկվում էր Հայաստանի՝ ԵՄ անդամ դառնալու շուրջ հանրաքվե անցկացնելու մասին հարցը։
«Կարծում եմ, որ մոտ ապագայում մենք կունենանք այս հանրաքվեն, և վստահ եմ, որ մեր ժողովուրդը կասի՝ այո»,- ասել է Ալեն Սիմոնյանը։
Առաջնայինը «Չի՛ կարելի»-ն է։
Չի՛ կարելի Լևոն Տեր-Պետրոսյանի նման հաղթանակը կիսատ թողնել և երկիրը թողնել գաղութային լծի տակ:
Չի՛ կարելի Ռոբերտ Քոչարյանի նման պետական ռազմավարական բոլոր կարևորագույն ռեսուրսները հանձնել ռուսներին և թալանել երկիրը:
Չի՛ կարելի Սերժ Սարգսյանի նման մի գիշերվա մեջ երկիրը մտցնել կործանարար ԵԱՏՄ և շարունակել թալանել ու ամրապնդել գաղութային օլիգարխիկ համակարգը:
Չի՛ կարելի Նիկոլի նման հանձնողական և պարտվողական դուրսպծուկ լինել:
Չի՛ կարելի ընտրություններ կեղծել, սահմանադրություն գրել անձի հագով, Մարտի մեկ սարքել, Սարի թաղում մարդկանց ծեծ ու ջարդ անել, բանտերում մարդկանց խոշտանգել ու սպանել։ Չի՚ կարելի Բերձորում հայերին ծեծի ենթարկել իրենց քաղաքական հայացքների համար, Չի՛ կարելի ժողովրդին, պետությունն ու պետության ընդերքը թալանել, մարդկանց իրենց քաղաքական հայացքների համար բանտարկել, քաղաքական հայացքների համար սպանել, «Բարև«-ի համար սպանել, ոստիկանական ապօրինություններ հրահրել: Չի՛ կարելի ռուսների կամ այլոց հանձնել ինքնիշխանությունը, չի՛ կարելի երկրի սահմանները համարել ռուսի ու թուրքի գծածով, երկրի մի մասը պոկել ու կեղծ անկախացում բեմադրել: Չի՛ կարելի դատավորներին պատվեր իջեցնել, ընտրական կաշառք բաժանել, քաղաքական դաշտում անհավասար միջավայր ստեղծել, բիզնեսն ու վարչական լծակները որպես քաղաքական լծակ օգտագործել: Չի՛ կարելի խաբել, մանիպուլացնել, անբարոյականացնել հանրությունը, ծախվել, պղծել արժեքները և այլն: Չի՛ կարելի կեղծ օրենքը իրավունքից վեր դասել:
«Չի՛ կարելի»-ների ինստիտուտ պետք է ստեղծենք և կարմիր գծեր: Դա է ինձ համար քաղաքական գնահատականը: Այո’, արդարադատությունը և պատիժը նույնպես կարևոր են, բայց այդ արդարադատությունը և պատիժները պետք է իրենց ծիլերը տան:
Հենց այդ ծիլերն են «Չի՛ կարելի»-ների ինստիտուտը: Նոր էջերից, նոր կանոններով, նոր դաշտում և շատ հստակեցված կարմիր գծերով:
Իմ պատկերացրած անցումային կառավարման փուլը սրա մասին է: Նոր սահմանադրություն, նոր օրենքներ և, ինչպես նշեցի, նոր կարմիր գծեր:
Վերջին օրերին Հայաստանի քաղաքական և տեղեկատվական դաշտում զարմանալի թվացող բաներ են տեղի ունենում։ Երբևէ լսե՞լ եք, որ մոլի ընդդիմադիրն ու իշխանության ջերմեռանդ ներկայացուցիչը գրեթե միաձայն խոսեն ռուս-հայկական հարաբերությունների և տարածաշրջանում Կրեմլի քաղաքականության մասին։
«Ռուսաստանը եկավ, Լեռնային Ղարաբաղը հանձնեց Ադրբեջանին և վերադարձավ Ռուսաստան։ Այս մեղադրանքը լրագրողների հետ զրույցում հնչեցրեց Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը։ Գրիգորյանը պնդում է, որ Լեռնային Ղարաբաղը «հանձնվել է Ռուսաստանի կողմից». «Սա տեղի ունեցավ այն ժամանակ, երբ մենք լիովին կախված էինք Ռուսաստանից։ Ռուսաստանը եկավ, մեր ձեռքից վերցրեց Լեռնային Ղարաբաղը, վերադարձրեց Ադրբեջանին, հետո հետ գնաց, սա է ողջ իրականությունը.
Ես պնդում եմ, որ Ռուսաստանը խլել է Լեռնային Ղարաբաղը»,- ասաց նա՝ ընդգծելով, որ առանց Ռուսաստանի թույլտվության պատերազմ չէր լինի։ Նա նաև նշել է. Ռուսաստանի Դաշնությանը պետք է հարցնել, թե ինչ են ստացել 2020 թվականին Լեռնային Ղարաբաղը հանձնելու դիմաց։
Եվ ահա մի հատված քաղաքական գիտությունների դոկտոր, ռազմական պատմաբան Արմեն Այվազյանի հետ հարցազրույցից, որն այսօր Հայաստանում գործող իշխանության հայտնի ու ակտիվ ընդդիմախոս է։
«Արցախի իրադարձությունների համատեքստում Ռուսաստանը դրսևորեց իր անտարբերությունը՝ ըստ էության մատնելով Արցախը բախտի ողորմածությանը, չկատարելով խաղաղապահներին ստանձնած պարտավորությունները՝ Արցախի բնակիչների անվտանգությունը պահպանելու, ինչպես նաև ժամանակ առ ժամանակ Հայաստանին ռազմական օգնություն չցուցաբերելով, երբ Ադրբեջանն ուղղակիորեն հարձակվեց Հայաստանի Հանրապետության տարածքի վրա։ Ռուսաստանը ցույց տվեց ողջ աշխարհին և տարածաշրջանային ուժերին, որ Թուրքիան և Ադրբեջանը իր համար ավելի կարևոր ռազմավարական գործընկերներ են, բացի այդ Ռուսաստանի Դաշնությունը բազմաթիվ պայմանագրեր է կնքել Թուրքիայի հետ։
44-օրյա պատերազմից հետո հրադադարը պահպանելու համար Աղդամում բացվեց ռուս-թուրքական մոնիտորինգի կենտրոն, և մենք տեսանք, որ այդ ռեժիմը բազմիցս խախտվել է Ադրբեջանի կողմից։ Իսկ հետո Արցախը 10 ամիս շրջափակման մեջ էր, որին հաջորդեց Ադրբեջանի լայնածավալ հարձակումը։ Ի՞նչ է նշանակում այս ամենը։ Այն, որ Ռուսաստանը շահագրգռված չէ հայ-ռուսական ռազմաքաղաքական դաշինքի պահպանմամբ, ավելի ձգվելով դեպի Թուրքիա և Ադրբեջան։
…Եթե Ռուսաստանը ադրբեջանական ագրեսիայի ժամանակաշրջաններում թեկուզ մեկ անգամ մատը բարձրացներ, ապա ոչ մի Նիկոլ Փաշինյան կամ մեկ ուրիշը երբեք չէր կարողանա Հայաստանում հակառուսական կամ արևմտամետ կուրս վարել։ Սա անհնարին կլիներ, այստեղ ոչ ոք դա չէր ընդունի»:
Եվ ահա ՀՀ նախկին նախագահ Ս.Սարգսյանի «աջ ձեռքը՝ Էդուարդ Շարմազանովը».
«Սա Ռուսաստանին քիչ է։ Ռուսներն ասացին, որ նա դավաճան չէ, ռուսներն ամեն ինչ արեցին, որ նա (Փաշինյանը) 2021 թվականին վերընտրվի։ Դիմադրության շարժման ժամանակ Պետդումայի և արտգործնախարարության մակարդակով ռուսները եկել էին այստեղ և հանդիպել Փաշինյանին։ Նույն ժամանակահատվածում Փաշինյանն ինքը գովաբանում էր Պուտինին «խնդիրներն արագ լուծելու» ունակության համար, իսկ խորհրդարանի ներկայիս խոսնակն այն ժամանակ հայտարարեց, որ Հայաստանում իրենցից ավելի ռուսամետ իշխանություններ չկան։
Սակայն Ուկրաինայում պատերազմը սկսվելուց հետո հրաման է տրվել։ Միաժամանակ նույն արեւմտյան կուրատորները Փաշինյանին կոչ արեցին առայժմ սառեցնել Հայաստանը ՀԱՊԿ-ում։ Նպատակը սա չէ, թեև վաղ թե ուշ դա տեղի կունենա, այլ Ռուսաստանի հեղինակությունը զրոյի հասցնելը, որպեսզի նրա դիրքերն այստեղ թուլանան»,- նշեց նա։ Շարմազանովը վստահություն է հայտնել, որ եթե չլիներ ուկրաինական պատերազմը, Փաշինյանը «կմնար ռուսական վասալի կարգավիճակում»։
Որքանո՞վ են այս խոսքերը հակասում Կիսելյով-Սիմոնյան քարոզչության այնքան սիրելի թեզերին, որ «ամեն ինչում մեղավոր է Երևանը», իսկ Փաշինյանը՝ «Արևմուտքի գործակալն ու վասալը»։
Այնուամենայնիվ, ո՞ւմ վասալն է նա։
Արդյո՞ք այս բոլոր պարոնների աչքերը բացվեցին, երբ ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ տիկին Զախարովան սատարեց Բաքվի ֆյուրերի թեզերին՝ Հայաստանը զենք չպետք է գնի։ Հիշենք Զախարովայի խոսքերը.
«Փարիզը հրահրում է զինված առճակատման հերթական փուլը Հարավային Կովկասում։ Այս մասին հունիսի 19-ին կայացած ճեպազրույցում ասել է ՌԴ ԱԳՆ ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան՝ մեկնաբանելով Հայաստանի կողմից ֆրանսիական CAESAR ինքնագնաց հրետանային համակարգերի գնման պայմանագիրը։ Զախարովան այս պայմանագիրն անվանել է էսկալացիա հրահրելու «եւս մեկ քայլ»։ (Զախարովան «մեղադրում է» Փարիզին և ուղղում… Գալուզին», 20.06
Եվ ևս մեկ շատ կարևոր հայտարարություն դոկտոր Արմեն Այվազյանի կողմից.
«Այն, ինչ տեղի ունեցավ Դաղստանում, միանգամայն կանխատեսելի էր։ Ուշադրություն դարձրեք, թե ինչ «ճաքեր» սկսեցին տարածվել Ռուսաստանի ներսում և հետխորհրդային տարածքի այլ երկրներում Արցախն Ադրբեջանին հանձնելուց ընդամենը մեկ ամիս անց։ Ղազախստանում իրավիճակը թեժացավ, Չեչնիայում սկսեցին ձևավորել Շեյխ Մանսուրի անունով գումարտակ, ով 18-րդ դարի վերջին կատաղի մարտեր էր մղում ռուսների դեմ, Կադիրովը սկսեց ինքնուրույն քայլեր ձեռնարկել և հայտարարություններ անել՝ անտեսելով կենտրոնի կարծիքը և այլն։ Այսօր ահաբեկչության ալիք է անցել Դաղստանով մեկ։ Եվ այս ձնագունդն անհնար է կանգնեցնել»:
Ինչպես ասում են՝ ինչ ցանել ես, այն էլ կհնձես:
Ալեքսանդր ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ
«Ես չեմ կարող ասել, որ մենք տեսնում ենք դրական արձագանք Ադրբեջանից այս առաջարկին՝ ստորագրել խաղաղության համաձայնագիրը մեկ ամսում», այսօր Տալլինում, Էստոնիայի արտգործնախարարի հետ համատեղ ասուլիսում, հայտարարեց Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանը։
Թեև Հայաստանը հայտարարել է, որ պատրաստ է մեկ ամսվա ընթացքում խաղաղության պայմանագիր ստորագրել Ադրբեջանի հետ, Բաքուն նոր թեմաներ է առաջ քաշում՝ պահանջելով Հայաստանից փոխել Սահմանադրությունը՝ զգուշացնելով՝ հակառակ պարագայում խաղաղության պայմանագիրը չի ստորագրի։ Բաքուն խնդրահարույց է համարում Հայաստանի մայր օրենքում հիշատակված Անկախության հռչակագիրը, որում հղում կա Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի միավորմանը։
ՀՀ ԱԳՆ-ը չի ասում, ուժի մե՞ջ է համարում 1989 թ․ դեկտեմբերի 1-ի որոշումը, որով Արցախն ու Հայաստանը միասնական պետություն են հռչակել։ 1990 թ․ ՀՀ խորհրդարանում ընդգրկված էին նաեւ պատգամավորներ ԼՂԻՄ-ից եւ Շահումյանի շրջանից։ Ներկայիս իրավիճակում ՀՀ իշխանությունները չեն ճանաչում Արցախի խորհրդարանը։ Միեւնույն ժամանակ, ո՛չ իշխանությունները, ո՛չ “ընդդիմությունը” չեն պնդում, որ 1989 թ․ որոշումը գործում է եւ ՀՀ խորհրդարանում պետք է ընդգրկվեն նաեւ պատգամավորներ Արցախից։
«Մենք կարևոր քաղաքականություն ենք վարում նախադպրոցական կրթության տարիքն ավելի իջեցնելու և մսուրային տարիքի երեխաներին ընդգրկելու մասով»։ Այս մասին, այսօր՝ հունիսի 27-ին, կառավարության նիստի ժամանակ ասաց ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը։
«Հիմա մի փորձնական ծրագիր ենք սկսել Երևանի, Գյումրու և Վանաձորի որոշ մանկապարտեզներ ընդգրկելով։ Սովորաբար մեզ մոտ մսուր 2 տարեկանից են երեխաներին ընդունում, մենք փորձնական սկսել ենք մեկ տարեկանից սկսած երեխաների ընդունելություն իրականացնել։
Փորձնական արդյունքներով կփորձենք նաև այս ծառայությունները տարածել մեր մյուս մանկապարտեզներում՝ դրանով կրթությունը հասանելի դարձնելով ավելի փոքր տարիքի երեխաներին»,- ասաց նա։
«Հատուկ գործողության մասնակից են դարձել մոտ 10 հազար միգրանտներ, ովքեր ստացել են Ռուսաստանի քաղաքացիություն»,- հայտարարել է ՌԴ Քննչական կոմիտեի ղեկավար Ալեքսանդր Բաստրիկինը։
«Մենք գտանք, գիտեք, մի հնարք, որը հանգեցրեց նրան, որ միգրանտները կամաց-կամաց սկսեցին լքել Ռուսաստանը: Սա ի՞նչ հնարք է. մենք սկսեցինք կիրառել Սահմանադրության և մեր օրենքների այն դրույթները, որ քաղաքացիություն ստացած անձինք պետք է գրանցվեն զինկոմիսարիատներում, անհրաժեշտության դեպքում՝ մասնակցեն հատուկ ռազմական գործողության»,- ասել է Բաստրիկինը Սանկտ Պետերբուրգի միջազգային Իրավական ֆորում (մեջբերում՝ ըստ ՌԲԿ-ի).
Նրա խոսքով՝ քննիչները «արդեն բռնել են ավելի քան 30 հազար [մարդկանց], ովքեր քաղաքացիություն են ստացել, բայց չեն ցանկացել գրանցվել զինվորական ծառայությունում և գրանցել են նրանց»։
«Նրանցից արդեն մոտ 10 հազարն ուղարկվել է հատուկ ռազմական գործողության գոտի»,- ասել է ԿԽՄԿ ղեկավարը։
Ալեքսանդր Բաստրիկինը կոչ է արել «Պետական դուռա-ին» ընդունել միգրանտների նկատմամբ կոշտ օրենքներ։
«Այստեղ պատգամավորներ չկա՞ն։ Դուք պատգամավոր եք, չէ՞։ Ասացեք, խնդրեմ, ինչ է կատարվում Պետդումայում, կա՞ արդյոք շահագրգռվածություն նոր օրենքներ ընդունելու, որոնք համապատասխանում են իրավիճակի լարվածությանը։ <…> Ես իսկապես կցանկանայի իմանալ, թե երբ է մեր Պետդուռան լավ օրենքներ ընդունելու»,- նշել է Բաստրիկինը։
Հունիսի 18-ին Պետդուման առաջին ընթերցմամբ ընդունեց օրինագծերի փաթեթը, որը, ի թիվս այլ բաների, սահմանում է միգրանտների արտաքսման նոր իրավական ռեժիմ, ինչպես նաև պարտավորություններ է սահմանում նրանց համար Ռուսաստանում գտնվելու ընթացքում։ Երկրում գտնվելու օրինական հիմք չունեցող միգրանտները, այդ թվում՝ իրավախախտումներ կատարած անձինք, կենթարկվեն արտաքսման ռեժիմին։
«Հունիսի 4-ին «ԱԳՆ-ի գործով»` խուլիգանության մեղադրանքով ձերբակալված քաղբանտարկյալներ Գագիկ Համբարձումյանը, Ժորա Ավետիսյանը, տնային քաղկալանավոր Մեսրոպ Եսայանը դատարանի որոշմամբ՝ դատական նիստերի դահլիճից ազատ են արձակվել»,- հայտնում են «Տավուշը հանուն հայրենիքի» ֆեյսբուքյան էջում:
Էլինա Աղաբեկյանն աշխատանքի է անցել պատուհանների արտադրամասում։ Չափում ու կտրում է ապակիները, պատրաստում շրջանակները, հետո դրանք փոխանցում պատվիրատուին։ Նա այս աշխատանքով է զբաղվում վեց անչափահաս երեխաների կարիքները հոգալու համար։ Forrights.am-ի հետ զրույցում նշում է՝ այլ աշխատանք գտնել չի հաջողվում, որը հնարավոր կլինի համատեղել երեխաների խնամքի հետ։
«Ամուսնուս հետ եմ աշխատում ապակիների արտադրամասում։ Ամուսինս կտրում է, ես լվանում եմ, հավաքում եմ, հանձնում ենք»,-ասում է նա։
33-ամյա Էլինա Աղաբեկյանը 6 անչափահաս երեխաների մայր է։ Ընտանիքում 12 հոգի են․ ինքը, ամուսինը, վեց երեխաները, ամուսնու մայրը, իր ծնողները և մորաքույրը։ Բնակվում են Արարատի մարզի Մխչյան գյուղում վարձակալված տանը։ Ընտանիքի միակ եկամուտը Էլինայի և ամուսնու չնչին աշխատավարձն է, սկեսրոջ՝ մաքրուհու աշխատավարձը և պետության կողմից տրվող աջակցությունները, ինչն ամիսներով ուշացնում են։
«Լինում է, որ օրը 5, 6, 7, կամ պատալոկ 8 հազար դրամ ենք ստանում երկուսով։ Առավոտ շուտ գնում ենք, գիշերը մեկին, երկուսին նոր գալիս ենք։ Էս գիշեր, օրինակ, եկել ենք ժամը չորսին, բայց ութ հազարից ավել չենք ստանում։ Ես չեմ վարձատրվում, դա ամուսնուս աշխատանքն է, ես գնում, օգնում եմ, որ ուրիշին չբերեն, գումարը չկիսվի»,-Forrights.am-ին պատմում է Էլինան և նշում՝ ծանր աշխատանք է, հաճախակի են ապակու բեկորները հայտնվում մատների մեջ։
«Կնոջ գործ չէ, բայց ի՞նչ անեմ։ Աշխատանք չկա։ Խանութում առավոտից երեկո աշխատում ես մեկ ամսում 90 հազար դրամ են տալիս»,-ասում է նա։
Աշխատածը հազիվ սննդին է բավարարում, ասում է՝ վեց երեխային ամեն օր, օրը երեք անգամ կերակրելը հեշտ գործ չէ։
«200 հազար դրամ տան վարձ ենք տալիս։ Այսօր վերջին ոսկին եմ գրավ դրել, որ կարողանամ այս ամսվա տան վարձը տալ, Դուք որ զանգեցիք այդ պահին ոսկին գրավ էի դնում»,-ասաց նա։
Ազատ ժամանակ Էլինան համացանցում փնտրում է Ստեփանակերտի իրենց տունը։ Ցավով պատմում է, որ թշնամին այն շենքը, որտեղ բնակվում էին, խառնաշփոթի է վերածել, իր տան գույքը դուրս են նետել, իսկ ներսում չգիտի, թե ինչ է կատարվում։ Ծանր օրեր են անցկացրել Արցախում, բայց հիշողություններում գերակշռողը երջանիկ պահերն են, եթե հնարավորություն ունենա՝ կգնա, ասում է՝ թեկուզ ոտքով։
Սեպտեմբերի 19-ը, ինչպես բոլորի, այնպես էլ իրենց համար, դաժան է եղել։
«Առավոտյան ժամը 10-ի կողմերը մի հատ ձայն լսեցի՝ ուժեղ ձայն էր։ Վախեցա, երեխաները դպրոցում են, ամուսինս համար մեկով բարձրացել է դիրքեր, մեքենայի մեջ էլ բենզին չկա, փոքր երեխաս մեկ ու կես ամսական ձեռքիս է, մտածում եմ՝ ինչ պետք է անեմ։ Ժամը 11-ին էլի կրկնվեց։ Ամուսնուս եմ զանգահարում, անհասանելի էր։ Տղայիս եմ զանգում՝ անջատում է, նամակ եմ գրում, որ գան տուն։ Էրեխեքը հասնում են տուն ու կռիվը սկսվում է։ Փառք եմ տալիս, որ երեխաներս տուն են հասնում»,-ասում է նա ու պատմում, թե ինչպես է օրեր շարունակ վիրավորների ու դիակների մեջ փնտրել զինծառայող ամուսնուն։
«Ամուսնուցս խաբար չկար, զանգում եմ՝ անհասանելի է։ Ամսի 20-ի առավոտյան ասում են, որ Լևոնը վիրավորվել է։ Ես ընկնում եմ հիվանդանոցներում փնտրելու, չեմ գտնում։ Հաջորդ օրը իր ընկերներից են գալիս ցավակցում են, որ զոհվել է։ Ամսի 21-ին առավոտյան շուտ վեր եմ կենում, գնում եմ դիահերձարան։ Խնդրում եմ, որ սառնարանը բացի, չի բացում, ասում է՝ տղամարդ ասա թող գա, ասում եմ՝ ո՛չ հեր ունի, ո՛չ ախպեր, ես պետք է նայեմ։ Մտնում եմ, լույս չկա, հեռախոսի լույսով, հոտերի մեջ ամուսնուս եմ փնտրում։ Չեմ գտնում»,-հիշում է նա։
Էլինան կյանքն է վտանգել ամուսնուց որևէ լուր ստանալու համար՝ հայտնվել է ադրբեջանցիների կրակոցների տակ, կրակել են իր ուղղությամբ։
«Ամսի 24-ին իմանում եմ իր հետ ծառայողներից մեկի տան տեղը, գնում եմ, քաղաքից դուրս է, այդ հատվածում էլ արդեն ադրբեջանցիներ կան, այդ կողմից մտնում էին քաղաք։ Գնում եմ ընկերոջ տուն, չէին թողնում բարձրանամ, ասում են՝ թուրքերը մտել են այստեղ, Զորգի փողոցն է։ Գնում եմ, կրակում են ավտոյի վրա, ավտոն կանգնացնում եմ, ցատկում եմ ծառերի մեջ, էն որ ասում են կռվի մեջով ենք անցել, դա էր։ Ավտոմեքենան ծակել են կրակոցով, զենքով մտել էին քաղաք։ Գնում եմ տենում էդ կինն էլ իր երեխաների հետ նստած լացում է, ոչ մի տեղեկություն չունեն, իրենց վերցնում եմ, մի կերպ գալիս եմ քաղաք։ Հետո ախպերս է զանգում, որ արի Լևոնը զանգել է։ Մի քանի օր մնալուց հետո երկու ընկերով կարողացել էին դուրս գալ թուրքերի շրջափակումից»,-ասում է նա։
Էլինայի ամուսնու՝ Լևոնի մարտական ուղին կներկայացնենք մեր հաջորդ հրապարակումներում։
Նարեկ Կիրակոսյան
ՀՀ կառավարությունն այսօրվա նիստում կհաստատի «Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին նախագիծը, որով Արցախի Ազգային անվտանգության ծառայության աշխատակիցներին հնարավորություն կտրվի աշխատանքի անցնել Հայաստանի ԱԱԾ-ում։
Կառավարության հիմնավորման մեջ նշվում է․ «Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած իրադարձություններից հետո ԼՂ ազգային անվտանգության ծառայության բազմաթիվ աշխատակիցներ ցանկություն են հայտնել շարունակելու ծառայությունը ՀՀ ազգային անվտանգության մարմիններում: Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին օրենքի 14-րդ հոդվածի համաձայն՝ ՀՀ ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության կարող են անցնել բացառապես ՀՀ քաղաքացիները, իսկ կառավարության 2023 թվականի հոկտեմբերի 26-ի N 1864-Ն որոշման 1-ին կետի 1-ին ենթակետի և 3-րդ կետի համաձայն՝ ԼՂ բնակչության պետական ռեգիստրի հաշվառումներով անցնող անձինք ՀՀ կառավարության կողմից վերցվել են ժամանակավոր պաշտպանության տակ եւ ճանաչվել փախստական:
Այդուհանդերձ, եթե նույնիսկ ԼՂ ԱԱԾ նախկին ծառայողները ձեռք բերեն ՀՀ քաղաքացիություն, ապա վերջիններս՝ տարիքային սահմանափակումների հաշվառմամբ, հնարավորություն կունենան ընդունվելու ՀՀ ԱԱ մարմիններում ծառայության միայն կրտսեր և միջին խմբի պաշտոններում՝ որպես ծառայությունում նոր ընդունվողներ:
ՀՀ ԱԱ մարմիններում ծառայություն անցնելու ցանկություն ունեցող անձանց մի մասը ԼՂ ԱԱԾ համակարգում զբաղեցրել է ավագ կամ գլխավոր խմբի պաշտոններ եւ ունեցել սպայական բարձր կոչումներ։ Այսինքն՝ վերջիններիս կողմից ՀՀ քաղաքացիություն ձեռք բերելը բավարար չի լինի ՀՀ ազգային անվտանգության մարմիններում` ԼՂ ԱԱԾ-ում իրենց զբաղեցրած պաշտոններին հավասարեցված պաշտոններում նշանակվելու համար:
Ելնելով վերոգրյալից, անհրաժեշտություն է առաջացել համապատասխան լրացում կատարելու «Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» օրենքում, որով 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ի դրությամբ Լեռնային Ղարաբաղի ազգային անվտանգության ծառայությունում պաշտոն զբաղեցրած անձինք հնարավորություն կունենան շարունակելու ծառայությունը ՀՀ ազգային անվտանգության մարմիններում, եթե բավարարեն տվյալ պաշտոնին նշանակվելու համար ազգային անվտանգության մարմինների ծառայողներին ներկայացվող պահանջները:
Մասնավորապես, օրենքի 19-րդ հոդվածի 6.1 մասով սահմանված կարգավորման համաձայն` պետական լիազոր մարմնում թափուր պաշտոն առաջանալու դեպքում ծառայության կարող են ընդունվել եւ պաշտոնի նշանակվել նաեւ այլ մարմինների` ԶՈՒ, ՆԳՆ, ՊՊԾ աշխատակիցները։
Նախագծով առաջարկվում է ՀՀ ազգային անվտանգության մարմիններում պաշտոն առաջանալու դեպքում ծառայությունը շարունակելու հնարավորություն նախատեսել նաև 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ի դրությամբ Լեռնային Ղարաբաղի ազգային անվտանգության ծառայությունում պաշտոն զբաղեցրած անձանց համար»:
Ըստ նախագծի՝ պաշտոնի նշանակելիս հաշվի կառնվեն Արցախում ծառայության ժամանակահատվածը, զբաղեցրած պաշտոնը եւ կոչումը։ Իսկ օրենքի գործողությունը տարածվելու է 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ի դրությամբ Լեռնային Ղարաբաղի ազգային անվտանգության ծառայությունում պաշտոն զբաղեցրած եւ մինչեւ 2025 թվականի հուլիսի 1-ը լիազոր մարմնում ծառայությունը շարունակելու համար պաշտոնի նշանակվող անձանց վրա:
Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովն ընդունեց «Հայաստանի կողմից ստանձնած պարտավորությունների և հանձնառությունների կատարման մասին» բանաձևը: Անդրադառնալով Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորմանը՝ Վեհաժողովը լիակատար աջակցություն է հայտնել տարածքային ամբողջականության փոխադարձ ճանաչման, ինքնիշխանության հարգման, սահմանների անձեռնմխելիության և ուժի չկիրառման սկզբունքների վրա հիմնված խաղաղ գործընթացին։
Արցախի խնդրի հետ կապված բոլոր միջազգային կառույցները 2020 թ․ պատերազմից որոշ ժամանակ հետո իրենց բանաձեւերում դադարել են հիշատակել “ինքնորոշման” սկզբունքը եւ չեն դատապարտում “ուժի կիրառումը” Բաքվի կողմից։ Դա կարող է խտրական թվալ Արցախի ժողովրդի հանդեպ, սակայն իրավական իրողություններն այլ բան են վկայում։ “Ուժի կիրառումը” եւ Արցախի անկախության “լուծարումը” բերել է Արցախի եւ ամբողջ հայ ժողովրդի իրական “ինքնորոշման” բյուրեղացմանը։ Իսկ հայ ժողովուրդը 1988-ից միայն մեկ ինքնորոշման նպատակ ուներ՝ Հայաստանի եւ Արցախի վերամիավորում, ինչը եւ կատարեց 1989 թ․ դեկտեմբերի 1-ի որոշմամբ։ Նպատակը պահպանվում էր նույնիսկ անկախության շրջանում։
Հիմա, երբ Արցախը դատարկված է եւ օկուպացված, Բաքուն բացահայտ ասում է, որ համաձայն ՀՀ Սահմանադրության՝ Արցախը եւ Հայաստանը միավորված են։ Նրանք պահանջում են հրաժարվել 1989 թ․ որոշումից, որը հայ ժողովրդի ինքնորոշման բարձրագույն արտահայտությունն էր։
ՀՀ քաղաքական կուսակցությունները միտումնավոր չեն հիշատակում այդ որոշումը, բայց եւ չեն կարող այն չեղարկել, քանի որ այն երկու ստորագրող ունի՝ ՀՀ եւ ԼՂԻՄ ու Շահումյանի շրջանի պատգամավորները։
Միացումի մասին որոշումից՝ որպես համաստորագրող կողմ պետք է հրաժարվեր Արցախի Ազգային ժողովը 2023-ի ամռանը, եւ հենց այդ մասին պետք է լինեին բանակցությունները Սոֆիայում, որի մասին Փաշինյանն ասել է՝ “ես ձեւը ցույց եմ տվել, նրանք հրաժարվել են”։ Արցախի Ազգային ժողովը կհրաժարվեր, հետո էլ ՀՀ Ազգային ժողովը, եւ 1989 թ․ բարձրագույն ուժ ունեցող որոշումը կչեղարկվեր։
Բայց ինչ-ինչ պատճառներից ելնելով Արցախի ԱԺ-ն դա չարեց, չհրաժարվելով ինքնորոշումից, եւ հիմա այդ որոշումը չեղարկելու համար Հայաստանը եւս պետք է “լուծարվի”։
Ո՞ր սահմաններում է ԵԽԽՎ-ն ճանաչում ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը՝ 1989 թ․ սահմաններո՞ւմ, այսինքն ներառյալ ոչ միայն նախկին ԼՂԻՄ-ը, այլեւ Շահումյանի շրջանը։
Նաիրա Հայրումյան
Գերմանիայում անցկացվող ֆուտբոլի Եվրոպայի 2024 թվականի առաջնությունում ավարտվեցին խմբային հանդիպումները: Հաջորդ փուլ են անցել 16 ընտրանիներ, շաբաթ օրվանից մեկնարկում են մեկ ութերորդի հանդիպումները:
Լավագույն 16 թիմերի թվում է նաև Վրաստանի հավաքականը, որը հունիսի 27-ին սենսացիոն հաջողության հասավ՝ 2։0 հաշվով պարտության մատնելով ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության բրոնզե մեդալակիր (1966), Եվրոպայի նախկին փոխչեմպիոն (2004) և նախկին չեմպիոն (2016) Պորտուգալիայի թիմին:
Վրացիները երրորդ տեղից անցան մեկ ութերորդ՝ հայտնվելով խմբերում երրորդ տեղերը գրաված լավագույն ցուցիչներով ընտրանիների շարքում:
Առաջին անգամ երկարատև մարզական կարիերայի ընթացքում Կրիշտիանու Ռոնալդուն Եվրոպայի առաջնության 4 խաղում ոչ մի գոլ չի խփել: Վրաստանի թիմի գոլերը խփեցին Խվիչա Կվարացխելիան՝ 2-րդ րոպեին, և Ժորժ Միկաուտաձեն՝ 57-րդ րոպեին 11-մետրանոցից:
Մեկ ութերորդում վրացիները հունիսի 30-ին խաղալու են այս առաջնության խմբային փուլում թերևս ամենագեղեցիկ ֆուտբոլը ցույց տված իսպանացիների հետ:
Մնացած զույգերն են՝ Գերմանիա-Դանիա, Պորտուգալիա-Սլովենիա, Ֆրանսիա-Բելգիա, Ռումինիա-Նիդերլանդներ, Ավստրիա-Թուրքիա, Անգլիա-Սլովակիա և Շվեյցարիա-Իտալիա:
Կիսաեզրափակիչները տեղի կունենան հուլիսի 9-ին և 10-ին: Պարտված ընտրանիների միջև երրորդ տեղի համար հանդիպում չի նախատեսվում:
Ֆուտբոլի Եվրոպայի 2024 թվականի առաջնության եզրափակիչը տեղի կունենա հուլիսի 14-ին Բեռլինում:
Փորձերը՝ Հայաստանում ԵՄ դիտորդական առաքելությունը փոխարինել ուրիշ ձեւաչափերով կամ մեխանիզմներով, միայն կարող են վատթարացնել իրավիճակը։ Այս մասին step1.am-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Անդրիաս Ղուկասյանը՝ անդրադառնալով իշխանությունների այն հայտարարությանը, թե Ադրբեջանին առաջարկել են համատեղ հետաքննման մեխանիզմ ստեղծել։
ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը լրագրողներին ասել է, որ Բաքուն մինչ օրս չի արձագանքել Նիկոլ Փաշինյանի՝ համատեղ հետաքննման մեխանիզմ ստեղծելու առաջարկին։ «Վերջին շրջանում Ադրբեջանի ՊՆ–ն պարբերաբար հաղորդագրությունների է տարածում, թե հայկական ԶՈւ–ն խախտում է հրադադարի ռեժիմը։ ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հերքում է այս լուրերը։ Հայաստանին, բնականաբար, անհանգստացնում են նման հաղորդագրությունները։ Ադրբեջանին առաջարկել ենք, որպեսզի համատեղ հետաքննման մեխանիզմ ստեղծենք համապատասխան գերատեսչությունների միջև, դա կարող է լինել քննչական կոմիտեն կամ այլ մարմին»,- ասել է Արմեն Գրիգորյանը։
Անդրիաս Ղուկասյանի խոսքով՝ Հայաստանի իշխանությունը պարբերաբար նման առաջարկներով է հանդես գալիս, որը որպես կանոն մնում է անհետեւանք։
«Եվրամիության դիտորդական առաքելությունը Հայաստանի տարածքում կատարում է իր աշխատանքը, պատրաստում է իր զեկույցները, բայց ըստ երույթին ադրբեջանական կողմն անտեսում է դա։ Եվ հիմա հավանաբար դա առիթ դարձավ նման առաջարկով հանդես գալու։ Դա իր տակ ունի՞ ենթատեքստ՝ ուղղված միջազգային այդ առաքելության դեմ, այսինքն՝ փոխարինել այդ առաքելությունն այլ մեխանիզմով, թե՞ ենթադրում է համադրել, դժվար է հիմա ասել, որովհետեւ տեղեկությունը շատ քիչ է: Բոլոր դեպքերում խնդիրը, որ Ադրբեջանը չի ճանաչում ԵՄ դիտորդական առաքելությունը, կարծես թե պահպանվում է»,- ասաց նա։
Քաղաքագետը հավելեց, որ ստեղծված իրավիճակում այս կառավարության դեպքում լուծում չի տեսնում։ «Հասկանալի է, որ Ադրբեջանը ցանկություն չունի խաղաղության գնալու, եւ այդ ամբողջ խոսույթը, որը ներկայացնում են մեր հանրությանը, թե իբր մենք խաղաղության պայմանագիր կնքելուց 5 պակաս վիճակում ենք, իրականությանը չի համապատասխանում։ Իսկ հետո իրենց գցում են պատեպատ, փորձում են ինչ-որ նախաձեռնությամբ հանդես գալ, բայց դա արդյունք չի տա։ Հայաստանի համար կարեւոր է, որ ՀՀ տարածքում գոյություն ունի ԵՄ միջնորդական առաքելություն, ուստի, Ադրբեջանի մեղադրանքները Հայաստանի դեմ միջազգային էական հետեւանքներ չեն կարող ունենալ։ Մեզ համար կարեւոր է, որ գործի ու աշխատի անկախ դիտորդական առաքելությունը, նույնիսկ առանց Ադրբեջանի կողմից ճանաչվելու։ ԵՄ դիտորդական առաքելությունն այսօր զսպող քաղաքական մեծ նշանակություն ունի Ադրբեջանի համար։ Փորձերը՝ դա փոխարինել ուրիշ ձեւաչափերով կամ մեխանիզմներով, միայն կարող են վատթարացնել իրավիճակը»,- հավելեց Ղուկասյանը։
Ռոզա Հովհաննիսյան