Կովկասը չի մտնում Ֆրանսիայի շահերի գոտի, Կովկասը համարվում է ռուսական ազդեցության գոտի: Այս մասին «Ուժի գործոն» հաղորդաշարի եթերում NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների համակարգող խորհրդի համանախագահ, ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ Մուրադ Փափազյանը։

Հիշեցնենք, որ նույն Փափազյանի մուտքն Հայաստան երկար ժամանակ արգելված էր, եւ միայն վերջերս, ինչպես գրել են ԶԼՄ-ները, Ֆրանսիայի նախագահ Մակրոնի ուղիղ խնդրանքով, Փաշինյանը թույլ է տվել նրա մուտքը։ Եկած պահից Փափազյանը համոզում է բոլորին, որ Ֆրանսիայի վրա պետք չէ հույս դնել, ու Հայաստանը Ռուսաստան է, եւ վերջ։ 

«Կան այլ երկրներ, որոնք շահեր ունեն տարածաշրջանում։ Դրանց թվում են ԱՄՆ-ն ու Բրիտանիան, որոնք լուրջ հարաբերություններ են հաստատել Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ եւ ցանկանում են թուլացնել Ռուսաստանը։ Բայց արդյոք ԱՄՆ-ի ու Բրիտանիայի հզորացումը, Ռուսաստանի թուլացումը բխում է Հայաստանի շահերից»,-ասաց նա:

Փափազյանը կարծում է, որ ԵՄ-ն, իր հերթին, ցանկանում է Թուրքիային հզորացնել կովկասյան հարցերով զբաղվելու համար։ Փափազյանը վստահություն հայտնեց, որ Մակրոնը չի համաձայնի ԵՄ այս դիրքորոշման հետ. «Միևնույն ժամանակ, այսօր կա այնպիսի իրողություն, ինչպիսին ՆԱՏՕ-ն է, որը լուրջ կազմակերպություն է Արևմուտքի համար։ Թուրքիան լուրջ դեր է խաղում այս դաշինքում։ Սա նույնպես պետք է հաշվի առնել:

Ուստի, տունը Արեւմուտքին վստահելիս պետք է հաշվի առնել, որ նա հույսը դնելու է Թուրքիայի վրա, որը չի մոռացել իր պանթյուրքիստական ​​ծրագրերը եւ ցանկանում է դրանք իրականացնել Բաքվի հետ միասին։

Բաքուն և Անկարան ցանկանում են տնտեսական և էներգետիկ շուկա ստեղծել Արևելքում՝ ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի հետ մրցակցելու համար, իսկ Հայաստանը խանգարում է նրանց իրականացնել այդ նպատակը։ Սա հաշվի առնելով՝ նրանք Հայաստանում նոր իրականություն ստեղծեցին, որպեսզի իշխանությունները չխոչընդոտեն իրենց այս երազանքի իրականացմանը։ Թուրքիան կձգտի Հայաստանում հաստատել իր ազդեցությունը «փափուկ ուժի» կիրառմամբ»,- ընդգծեց Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների համակարգող խորհրդի համանախագահը։

Կարծես ամեն ինչ ճիշտ է ասված, միայն մի բան է կասկած առաջացնում՝ արդյո՞ք Ռուսաստանը դեմ է այս ամենին եւ հենց ռուսների ձերքով չարվեց կեղտոտ գործը Արցախում։ Արդյոք 2020-2023 թթ․ հենց ռուսները չէին Արցախում եւ նրանք չեն՝ Բաքվի եւ պաշտոնական Երեւանի հետ համատեղ իրականացրել Արցախի օկուպացիան եւ բնիկ ժողովրդի արտաքսումը։ 

«Հայաստանին աջակցող եվրոպացի պատգամավորներից մեկն ինձ ասաց, որ հայերը չեն բանակցում, այլ միայն զիջումների են գնում Ադրբեջանին»,- եզրափակեց Փափազյանը։

Ստացվում է, որ Մակրոնը խնդրել է Փաշինյանին թույլ տալ Փափազյանի մուտքը Հայաստան, որպեսզի հայտարարի՝ ֆրանսիական նավերը չեն բարձրանա հայկական լեռներ, եւ միեւնույն է՝ Հայաստանը ռուսական գոտի է։ Փաշինյանն էլ է նույնը ասում։  

Հայաստանը հերթական անգամ պատուհասեց աղետը. այս անգամ՝ ջրհեղեղի տեսքով, որն ամբողջությամբ ջրի տակ է թողել Ալավերդի քաղաքի մի մասը եւ Լոռու մարզի մի քանի գյուղեր։ Փոթորկոտ լեռնային Դեբեդ գետի վրա կամուրջների փլուզման հետեւանքով 6 գյուղ կտրվել է արտաքին աշխարհից։

Ըստ գյուղի բնակիչների, ովքեր հասցրել են ուղիղ եթերում ցուցադրել աղետի վայրից տեսագրություններ ու լուսանկարներ, չկա լույս, ջուր, տարրական կենսապայմաններ: Կամավոր երիտասարդները չեն կարող հասնել նրանց, քանի որ չունեն անհրաժեշտ միջոցներ և սարքավորումներ գետով հագուստ, սնունդ և ջուր տեղափոխելու համար։

Ինչպես 2020 և 2023 թվականներին Արցախից տեղահանվածների դեպքում, պետական ​​կառույցները չկարողացան արագ արձագանքել իրավիճակին և անհապաղ օգնություն ցուցաբերել արտակարգ դրության մեջ հայտնված մարդկանց։

Ինչպես և այն ժամանակ, օգնություն ցուցաբերելու հիմնական գործառույթը ստանձնեցին կամավորները ամբողջ Հայաստանից, այդ թվում՝ արցախցի գաղթականները, ովքեր չեն մոռացել իրենց հանդեպ ցուցաբերած ուշադրությունն ու համակրանքը, երբ ստիպված էին շտապ լքել իրենց տները և փախչել Մեծ հայրենիք։

Նայելով այն ամենին, ինչ կատարվում է, գիտակցում ես իշխանությունների անկարողությանը (անկախության բոլոր տարիները՝ սկսած 1988-ի Սպիտակի աղետալի երկրաշարժից), հասկանում ես, որ Հայաստանում պետք է ինստիտուտ ստեղծվի, որը կպատրաստի պետական ​​պաշտոնյաներ, որոնք ոչ միայն մենեջերի որակներ, այլ նաև գիտելիքներ կունենան պետության և ժողովրդի կյանքի բոլոր ոլորտների վերաբերյալ։

Ընդամենը մի քանի ամիս առաջ ԱՄՆ-ն առաջարկում էր Հայաստանին անցնել փոքր մոդուլային ատոմակայանների օգտագործմանը, որոնք շատ հարմար են բարդ տեղանք ունեցող Հայաստանին։ Այսօր դրանք ավելի քան երբևէ պետք են մեր երկրին։ Նման ատոմակայանները հնարավորություն կտան դրանք տեղավորել աղետի գոտում, ինչը կհեշտացներ մարդկանց կյանքը, ովքեր բառացիորեն կորցրել են ամեն ինչ։

Ըստ կամավորների՝ մեծ քանակությամբ մոմեր և դիզելային գեներատորներ են անհրաժեշտ, որպեսզի մարդիկ մթության մեջ գոնե մի քիչ լույս ունենան, հեռախոսները լիցքավորեն, կարողանան կապ հաստատել ընտանիքի և հարազատների հետ և, ի վերջո, կարողանան օգնություն խնդրել:

21-րդ դարում երկրների զինված ուժերն սովորաբար ունենում են պոնտոնային կամուրջներ, որոնք թույլ են տալիս տեխնիկա և զենք տեղափոխել լայն գետերով: Արդյո՞ք Հայաստանն ունի նմանատիպ ինժեներական կառույց, որը թույլ կտա մինչ նոր կամուրջների կառուցումը արտաքին աշխարհից մեկուսացված գյուղերին ապահովել ջրով, սննդով, դեղորայքով, հագուստով և առաջին անհրաժեշտության այլ պարագաներով։ Դե, կամ գոնե ներգրավեք ուղղաթիռները մատակարարման խնդրի լուծման համար։

Եթե ​​Արցախի բնակիչները զրկվել են ամեն ինչից քաղաքական դրդապատճառներով (շրջափակում ադրբեջանի կողմից), ապա աղետի գոտու բնակիչները զրկված են ամեն ինչից, Հայաստանի իշխանությունների անփութության ու անգրագիտության պատճառով։

Նայելով փոթորկոտ Դեբեդ գետին անընդունելի մոտ գտնվող տների դիրքին՝ հասկանում ես, թե խորհրդային տարիներին ինչպես էին անտեսում մարդկային կյանքերը։ Բայց ոչ պակաս ապաշնորհ դուրս եկան անկախության բոլոր տարիների իշխանությունները։ Ի վերջո, պղնձամոլիբդենային կոմբինատի միջոցներով հնարավոր էր նորմալ բնակարաններ կառուցել քաղաքների և գյուղերի բնակիչների համար, որպեսզի նրանք ստիպված չլինեին ապրել խրուշչովյան ժամանակաշրջանի ժամանակավոր կացարաններում։

Վերջին ժամանակներս ավելի ու ավելի շատ հայեր են հարցնում` ինչո՞ւ է այս ամենը մեզ հետ կատարվում: Ինչու՞ չենք կարող վերականգնվել սթրեսից և նյարդային խանգարումներից: Ինչո՞ւ պետք է անընդհատ վախենանք մեր երեխաների և սիրելիների կյանքի համար: Ինչո՞ւ, երբ երեկոյան գնում ենք քնելու, չգիտենք, թե որ երկրում ենք արթնանալու։

Եվ դա այն պատճառով է, որ հայ հասարակությունը երբեք չի մտածում այն ​​խնդիրների մասին, որոնք կարող են ծագել վաղը, մյուս օրը։ Մեծամասնությունը գոհ է ակնթարթային հարմարավետությունից, օրվա ապահովությունից, ամեն ինչում ֆորմալիզմից, կրթության պակասից, վատ բարքերից և այլից։ Արդյո՞ք հաջորդական աղետները դաս կդառնան Հայաստանի իշխանությունների և հասարակության համար։

Դատելով Արցախի կորստի նկատմամբ անտարբեր վերաբերմունքից, տեղահանվածների խնդիրների անտեսումից, կառավարության ծաղրական սոցիալական ծրագրերից, մարդկանց ճակատագրի հանդեպ անտարբերությունից այժմ և արդեն «լեգիտիմ Հայաստանի» տարածքում, ոսկեզօծ քարտեզից, որը վարչապետ Փաշինյանը թոթափում է բոլորի աչքի առաջ, դատելով անհնազանդության շարժումից, որն ավելի ու ավելի է հիշեցնում էժանագին, հյուծող ու էներգիա ճնշող գործողություն, սարսափով ես մտածում հայ ժողովրդի ճակատագրի համար։

Մեր միակ հույսը կամավորները և հասարակական կազմակերպություններն են, որոնք առայժմ կարող են մարդկանց ապահովել առաջին անհրաժեշտության ապրանքներով։ Ի՞նչ է լինելու այս մարդկանց հետ։

Կլինի՞ կառավարության փոխհատուցում կորցրած շարժական և անշարժ գույքի, կորցրած անասունների և այլնի համար։ Կկարողանա՞ն այս մարդիկ կյանքը զրոյից սկսել, ինչպես արցախցիներն են անում։ Թե՞ կհամալրեն արտագաղթողների շարքերը։

Մարգարիտա Քարամյան