Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային միության Արցախի գրասենյակի նախաձեռնությամբ կայացավ ևս մեկ ջերմ ու արևային միջոցառում։

Գրական երեկոն նվիրված էր Արցախի բարբառին, որի ընթացքում «Դիզակ Արտ» մշակութային կենտրոնի սաները հանդես եկան արցախյան բարբառով գրված մի շարք երգերով։

Իրիքնակը տյուս ա եկալ,
Տանըս յերա լյուս ա եկալ,
Սoր մին կորե վեր վար անինքյ,
Գյիդա`սրտես հոյս ա եկալ:

Բանաստեղծ-երգահան Գուրգեն Գաբրիելյանի  «Ղարաբաղի հորովել» երգով մեկնարկեց միջոցառումը:

«Քանի որ անորոշ ու օրհասական օրեր են մեր Հայրենիքի համար, մենք մտածում էինք չանել վաղուց որոշված այս միջոցառումը, բայց հասկացանք, որ Արցախի բարբառի, Արցախի բանահյուսության, ավանդույթների պահպանումն ու սերունդներին փոխանցելն էլ է մեր այսօրվա մեծ պայքարի մի մասնիկը։ Տա Աստված, որ մի օր ունենանք այն Հայաստանը, որի համար պայքարում էին մեր հայրերը, որի համար պայքարում ենք այսօր»,- ասել է Hamazgayin Artsakh office-ի տնօրեն Հերմինե Ավագյանը։

Արցախի գրողներից ընթերցվեցին Գուրգեն Գաբրիելյանի, Վարդան Հակոբյանի, Վազգեն Օվյանի, Ալեքսանդր Մանասյանի, Արիս Գրիգորյանի, ինչպես նաև` երիտասարդ գրող Վաչիկ Դադայանի ստեղծագործություններից։

Երեկոն վարում էր Համազգայինի Արցախի գրասենյակի պատասխանատու Հերմինե Ավագյանը։

Արցախի բարբառը, որպես մեր ոսկեղենիկ մայրենիի մի ճյուղ, ունի իր առանձնահատկությունները, որին անդրադարձավ երիտասարդ բարբառագետ Ռենա Մովսիսյանը։

Հանդես եկան  «Դիզակ Արտ» կենտրոնի հիմնադիր Երազիկ Ավանեսյանը, գրականագետ Նոնա Դավթյանը, հրապարակախոս, թարգմանիչ Միքայել Հաջյանը, Ստեփանակերտի Վահրամ Փափազյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնի դերասանուհի Ռուզան Գասպարյանը։

Ընթերցվեցին նշխարներ Արցախի բանահյուսությունից, որի շուրջ կազմակերպվեցին հետաքրքրաշարժ հարցուպատասխաններ ։

Ներկաները անդրադարձան Արցախի սովորույթներին, օրհնանքներին, տարածված շրջասույթներին, կիսվեցին իրենց տպավորություններով։

Երեկոյի հատուկ հյուրն էր շնորհալի երգիչ Արթուր Խաչենցը, որի Արցախի բարբառով գրված երգերը անհույզ չթողեցին ոչ մեկին։

Համազգայինի Արցախի գրասենյակի պատասխանատուն խոստացավ, որ «Ապրելու ձայնը» նախագիծը շարունակական է լինելու` Համազգայինի շուրջը համախմբելով Արցախի գրողներին ու արվեստագետներին։

Hamazgayin Artsakh office

Hamazkayin Central

ԴԻԶԱԿ ԱՐՏ. Արցախի բարբառի երեկո

Dizak Art

Լուսանկարները` Գագիկ Հարությունյան / Gagik Harutyunyan

“Արդարություն եւ վերադարձ” հայ ազգային եւ մշակութային արժեքների պահպանման հասարակական կազմակերպություն

«Արդարություն և վերադարձ» հասարական կազմակերպությունը ձևավորվել է Արցախի բռնի տեղահանումից մի քանի օր անց: Կազմակերպության նախագահ, Արցախի ԱԺ պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանի խոսքով` պարտավորության զգացումը շատ ավելի մեծ էր, քան կարող էր լինել երբևէ. «Երևան հասնելուց 2-3 օր դեռևս անհասկանալի ձևաչափով սկսեցինք աշխատել: Առաջնային նպատակն արցախցիներին գտնելն ու մեկտեղ հավաքելն էր: Այցելեցինք գյուղեր, քաղաքներ, մարզեր`փորձելով օգնություն ցուցաբերել մեր համերկրացիներին: Կային խնդիրներ, որոնց լուծման համար պետք էր դռներ թակել: Հասկանալի պատճառներով ՀՀ-ում ոչ մեկը մեզ որպես քաղաքական ուժ չէր դիտարկում: Մենք պաշտոնապես որևէ գործունեություն չէինք կարող ծավալել և խնդրի միակ լուծումը  հասարակական կազմակերպության հիմնադրումն էր, որը մեզ հնարավորություն կտար իրավական դաշտում գործունեություն ծավալելու: Անկախ ամեն ինչից, նախ և առաջ ես հանդիսանում եմ ԱՀ Ազգայի ժողովի պատգամավոր և այս իրավիճակում չեմ դադարելու զբաղվել քաղաքական գործունեությամբ: Մենք արդեն հասցրել ենք բավականին մեծ թվով հայրենակիցների աջակցություն ցուցաբերել, օգնել տարբեր ձևերով, որպեսզի այս իրավիճակում չկոտրվեն, չհիասթափվեն և կարողանան առաջ նայել»:

«Արցախի երիտասարդության ձայնը» ծրագրի շրջանակում հանդիպումներ են կազմակերպվել Հրազդանում, Սյունիքում, Կոտայքում, Շիրակում բնակվող արցախցիների հետ: Քննարկվող թեմաներն էին` ՀՀ վտանգված սահմանագիծը, առկա սոցիալ-հոգեբանական խնդիրները, հայրենակիցներին հուզող հարցերը, դեպի Արցախ վերադարձի հնարավոր տարբերակները:

«Մեր գրանցած հարցումների փոքր վերլուծությունը փաստաթղթային տեսքով ներկայացնելու ենք Արցախի  և ՀՀ իշխանություններին: Վարդան Օսկանյանի գլխավորությամբ միջազգային կառույցներին հետ ակտիվորեն աշխատող հանձնախումբը դեռևս գտնվում է արտերկրում: Բանակցային գործընթացի համար պետք է ուղենիշ լինի արցախցու կարծիքը, թե ինչպիսի Արցախ է ուզում վերադառնալ:

2020թ. հետո Արցախում եղած խնդիրները նույնությամբ կրկնվում են նեկայումս Տավուշում և Սյունիքում: Մենք ոչ թե տարանջատում ենք Արցախը և ուզում ենք առանձին գործունեություն ծավալել, այլ հերթական անգամ միավորելով դեպքերն ու իրադարձությունները, փորձում ենք ճիշտ գնահատականներ տալով, ելքեր գտնել իրավիճակից: 2020–ից հետո շատ հաճախ էինք ասում, որ չի կարող լինել ուժեղ Հայաստան առանց Արցախի: Արցախի հանձնումով սկսվեց Հայաստանի Հանրապետության անվտանգային համակարգի փլուզումը և ընդհանրապես պետականության հանդեպ վտանգները: Հիմա էլ համոզված ենք, որ եթե այսօր չաշխատենք Արցախ վերադառնալու ուղղությամբ, ապա Հայաստանը ավելի վատ վիճակում կհայտնվի»,- նշել է Մետաքսե Հակոբյանը:

Արցախի պատգամավորը հավելել է, որ Արցախի իշխանությունները բռնի տեղահանումից հետո ավելի շատ են ենթարկվում թիրախավորումների.«Մենք միշտ կարողացել ենք կանխատեսել և հասկանալ, թե ինչի կտանի այս կամ այն քաղաքականությունը: Վերջերս հաճախ շրջանառվում էր այն միտքը, որ մեր ցանկացած շարժ կամ գործունեություն վտանգ է ՀՀ-ին, ինչին մենք ունենք հետևյալ պատասխանը․ Արցախը միշտ եղել է ՀՀ դարպասը, ՀՀ անվտանգության երաշխավորը: Անընդհատ հնչում էին մտքեր, որ ՀՀ որևէ խնդիր լինելու դեպքում մեղավոր կլինեն Արցախի իշխանությունները, Արցախի ժողովուրդը: Սա իշխանությունների գործելաոճն է: Այն չպետք է մեզ համար պատճառ դառնա մեր գործունեությունը չիրականացնելու: Նրանք ի սկզբանե որևէ պարտության, գործարքի գնալուց առաջ նշանակում են մեղավորներ, պատասխանատուներ: Կամ էլ նշում են, որմինչ զբաղված էին Արցախի հարցերով, Հայաստանում տուժել է ժողովրդավարությունը: Այնինչ` այդ կեղծ թեզերը շրջանառվում են ՀՀ քաղաքացիներին մոլորեցնելու համար»:

Տաթև Ազիզյան

Step1.am-ի զրուցակիցն է «Բերդ» ՀԿ անդամ, հանրային գործիչ Արփի Թոփչյանը

-Տավուշում տարածքներ են հանձնվում թշնամուն, այս միակողմանի զիջումներով ու ՀՀ տարածքները հանձնելով՝ հնարավո՞ր է զսպել թշնամուն, ինչպես ՀՀ իշխանություններն են փորձում ներկայացնել։

-Ո՛չ, հնարավոր չէ, և այդ մասին բազմաթիվ մարդիկ, այդ թվում՝ ես նոյեմբերի 9-ից սկսած այս 4 տարիների ընթացքում բազմաթիվ անգամներ բարձրաձայնել ենք։ Թշնամին կանգ չի՛ առնելու, նա ուղղակիորեն հայտարարում է, որ հայկական պետության գոյության իրավունքը չի ճանաչում։ Թշնամուն կանգնեցնելու միակ տարբերակը երկրի ներսում համակարգային մոբիլիզացիան է, իսկ դրսում բոլոր հնարավոր հարթակներում թշնամու՝ ցեղասպանի և ագրեսորի կարգավիճակի հաստատումը։ Մինչդեռ այս բոլոր տարիների ընթացքում մենք ականատես ենք լինում, որ ՀՀ այսպես կոչված իշխանությունները հերթով լեգիտիմացնում են Ադրբեջանի՝ թե՛ Արցախի, թե՛ Հայաստանի հանդեպ բռնություն գործադրելու իրավունքը, և մոբիլիզացիայի փոխարեն հետևողական ջլատում են հանրության դիմադրողականությունը, վատնում են պետության ռեսուրսները և էլ ավելի են նվազեցնում Հայաստանի պաշտպանունակությունը։

-Ի՞նչ վտանգ են պարունակում այս գործընթացները ՀՀ համար։

-Այս գործընթացների վերջնարդյունքը հայկական պետության վերջնական կապիտուլյացիան է։ Ալիևը հստակ ներկայացրել է առաջիկա մի քանի տարում իր պլանները, և ՀՀ այսպես կոչված իշխանություններն իրենց ձեռքի տակ եղած բոլոր պետական լծակները գործադրելու են այդ պլանը իրագործելու համար։ Նրանք չեզոքացնելու են բոլոր ուժերին և անհատներին, ովքեր ի վիճակի են քիչ թե շատ դիմադրություն ցույց տալ։ Այդ գործընթացը արդեն իսկ սկսվել է։

-Արցախի հարցը Հայաստանի իշխանությունները փակել են, չեն խոսում ո՛չ Արցախի ժողովրդի վերադարձի, ո՛չ կարգավիճակի մասին։ Սա ինչպե՞ս եք գնահատում, եւ արդյոք հնարավո՞ր է այսպես փակել Արցախի հարցը։

-ՀՀ այսպես կոչված իշխանությունները չեն որոշում Արցախի հարցը լուծվել է, թե ոչ։ Արցախի հարցը աշխարհաքաղաքական բալանսի մաս է և, ըստ անհրաժեշտության, կրկին ակտիվացվելու է այն ժամանակ, երբ ուժային կենտրոնները կորոշեն այն խաղարկել։ Ու երբ այդ պահը գա, նրանք թքած են ունենալու, թե ինչ է մտածում հայ այսպես կոչված ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը։

-Ի՞նչ պետք է անել, հայ հասարակությունը պատրա՞ստ է իրավիճակ փոխել։

-Պետք է գիտակցել, որ այս իշխանությունները հստակ վերածվել են թշնամու քաղաքականությունը իրականացնող գործիքի և դրա համար հայ ժողովրդի դեմ օգտագործելու են իրենց ձեռքի տակ եղած բոլոր լծակները՝ ՀՀ ուժային կառույցները, իրավական համակարգը, մեդիաները, ֆինանսները։ Նրանք ինքնակամ կանգ չե՛ն առնելու։ Նրանք վաղուց են անցել կանգ առնելու սահմանը։ Վերջին դրվագը՝ երեկ ՀՀ այսպես կոչված վարչապետը Կիրանցի բնակիչների հետ հանդիպման ժամանակ փաստացի ասել է, որ իր ղեկավարած պետությունը ի վիճակի չէ երաշխավորել նրանց անվտանգությունը։ Ցանկացած այլ երկրում այդ խոստովանությանը հետևելու էր իշխող ուժի հրաժարականը, բայց ոչ ՀՀ-ում։ ՀՀ Սահմանադրությունը բազմաթիվ անգամ խախտած, ՀՀ ուժային կառույցները և իրավական համակարգը անձնական մահակ դարձրածները իրենց վաղուց դուրս են դրել իրավական դաշտից՝ դրանով իսկ լեգիտիմացնելով իշխանությունից հեռացվելու բոլոր տարբերակները։ Այլ է հարցը, հայ հանրությունը իր մեջ ուժ կգտնի՞ դա իրականացնել, թե՞ ոչ։ Կա համատարած պասիվ դժգոհություն, դա միանշանակ է։ Բայց այդ դժգոհությունը արդյունավետ ալիքի վերածելու համար անհրաժեշտ է հնարավորինս կարճ ժամանակում լուծել իրական քաղաքական ինքնակազմակերպման գերխնդիրը։

Մենք գործ ունենք թշնամու քաղաքականությունը մեզ պարտադրող ներքին հակապետական ուժի հետ, որոնք վաղուց արդեն գործում են «պատերազմում ինչպես պատերազմում» սկզբունքով՝ միջոցների միջև տարբերություն չդնելով։ Բոլոր նրանք, ովքեր իրապես ցանկանում են ընդդիմանալ այդ քայլերին, ևս պետք է գործեն այդ տրամաբանությամբ։ Հակառակ դեպքում դատապարտված են թե՛ իրենք, թե՛ հայոց պետականությունը։

Ռոզա Հովհաննիսյան