Մենք նախկինի պես խորապես մտահոգված ենք Լեռնային Ղարաբաղում տիրող իրավիճակով եւ կոչ ենք անում Ադրբեջանին պահպանել հրադադարի ռեժիմը եւ խուսափել ռազմական գործունեության ցանկացած վերսկսումից: Այս մասին հայտարարել է ԵԱՀԿ-ում ԱՄՆ մշտական ներկայացուցիչ Մայքլ Ռ. Քարփենթերը։

«Ինչպես սեպտեմբերի 26-ին նախագահ Ալիեւի հետ զրույցում ընդգծել է պետքարտուղար Բլինքենը, ԱՄՆ-ն Ադրբեջանին կոչ է անում զերծ մնալ Լեռնային Ղարաբաղում հետագա ռազմական գործողություններից եւ ապահովել անարգել հումանիտար հասանելիություն։ Ուժի կիրառումն անընդունելի է եւ հակասում է տարածաշրջանում արդար, հարատեւ եւ արժանապատիվ խաղաղության համար պայմաններ ստեղծելուն ուղղված ջանքերին:

Միացյալ Նահանգները շարունակում է խորապես մտահոգված մնալ Լեռնային Ղարաբաղի ներսում ստեղծված հումանիտար իրավիճակով: Մենք ողջունում ենք Ադրբեջանի կողմից գազի եւ ջրի մատակարարումների վերականգնման վերաբերյալ հայտարարված պարտավորությունը եւ կոչ ենք անում Ադրբեջանին կատարել այդ եւ այլ պարտավորությունները: Մենք կոչ ենք անում միջազգային մարդասիրական կազմակերպություններին անարգել մուտք գործել տարածաշրջան՝ կարիքավոր բնակչությանը կանոնավոր մարդասիրական մատակարարումների համար։

Բացի այդ, մենք կողմերին կոչ ենք անում ապահովել հումանիտար աշխատողների պահպանությունն ու անվտանգությունը։ Մենք աջակցում ենք Հայաստանի կառավարության ջանքերին՝ օգնելու տեղահանվածներին ապաստան եւ հարմարավետություն գտնել Հայաստանում եւ շարունակելու ենք աջակցել Հայաստանի կառավարությանը նրա ջանքերում:

Lեռնային Ղարաբաղի էթնիկ հայերը պետք է հնարավորություն ունենան իրենց տներում մնալ խաղաղության եւ արժանապատվության մեջ։ Նրանց, ովքեր ցանկանում են հեռանալ եւ վերադառնալ, պետք է ապահով անցում ապահովվի չեզոք, անկախ երրորդ կողմի հսկողության ներքո: Ադրբեջանը պատասխանատվություն է կրում քաղաքացիական բնակչության պաշտպանության եւ բոլորի նկատմամբ մարդասիրական վերաբերմունքի ապահովման համար։

Ադրբեջանը նաեւ պատասխանատվություն է կրում իր ուժերի կողմից միջազգային իրավունքի պահպանման ապահովման համար, ներառյալ միջազգային մարդասիրական իրավունքը, որը կարգավորում է ռազմական գործողությունների վարումը, քաղաքացիական բնակչության պաշտպանությունը եւ մարտիկների նկատմամբ մարդասիրական վերաբերմունքը: Մենք ակնկալում ենք, որ Լեռնային Ղարաբաղի այն բնակիչները, ովքեր մեկնում են Հայաստան, կկարողանան ազատ վերադառնալ իրենց տները։

ԱՄՆ-ն հանձնառու է մարդասիրական օգնություն ցուցաբերել տարածաշրջանին։ USAID-ի ղեկավար Սամանթա Փաուերը սեպտեմբերի 26-ին Գորիսում հայտարարել է ավելի քան 11,5 միլիոն ԱՄՆ դոլարի լրացուցիչ մարդասիրական օգնություն հատկացնելու մասին՝ աելի քան 23 միլիոն ԱՄՆ դոլարից զատ, որը ԱՄՆ-ն արդեն տրամադրել է որպես մարդասիրական օգնություն 2020 թվականից ի վեր։

Մենք ընդգծել ենք Բաքվի եւ Լեռնային Ղարաբաղում բնակվող էթնիկ հայերի միջեւ երկխոսության կարեւորությունը եւ հույս ունենք ապագայում տեսնել բովանդակալից քննարկումներ։

ԱՄՆ-ն կշարունակի ամենաբարձ մակարդակով համագործակցել Ադրբեջանի եւ Հայաստանի հետ՝ կայուն խաղաղություն հաստատելու համար»,-նշել է նա։

Ադրբեջանի կառավարությունը կողջունի միջազգային դիտորդական առաքելության ուղարկումը Լեռնային Ղարաբաղ, և ԱՄՆ-ն այդ ուղղությամբ առաջիկա օրերին կաշխատի իր դաշնակիցների և գործընկերների հետ։ «Արմենպրես»-ի փոխանցմամբ՝ այս մասին ճեպազրույցում հայտնել է ԱՄՆ պետքարտուղարության խոսնակ Մեթյու Միլլերը։

«Կարող եմ ասել, որ մենք ողջունեցինք քիչ առաջ՝ նախքան իմ ամբիոն բարձրանալը, Ադրբեջանի կառավարության մեկնաբանությունն այն մասին, որ նրանք կողջունեն նման միջազգային դիտորդական առաքելությունը։ Պետքարտուղարն ուղղակիորեն նախագահին (խմբ՝.  Ադրբեջանի) հորդորում էր դա անել, և մենք ուրախ ենք տեսնել, որ նա համաձայնեց դրան։ Եվ մենք կաշխատենք մեր դաշնակիցների և գործընկերների հետ առաջիկա օրերին, որպեսզի վերջնական հստակ տեսք հաղորդենք այդ առաքելությանը», – ասել է Միլլերը։

Նա նաև կրկնել է այն մի շարք առաջնահերթ նպատակները, որոնց Վաշինգտոնը ցանկանում է հասնել տարածաշրջանում, որոնք, Միլլերի խոսքով, շեշտել են ինչպես ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը, այնպես էլ Հայաստանում գտնվող ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության (USAID) ղեկավար Սամանթա Փաուերը և ԱՄՆ պետքարտուղարի՝ Եվրոպայի և Եվրասիայի հարցերով օգնականի պաշտոնակատար Յուրի Քիմը։

«Առաջին՝ մենք ցանկանում ենք տեսնել, որ հրադադարը պահպանվում է, երկրորդ՝ մենք ցանկանում ենք տեսնել, որ բավարարվում են հումանիտար կարիքները, ինչը նշանակում է բաց պահել Լաչինի միջանցքը, ապահովել հումանիտար մատակարարումների մուտքը։ Դա նաև նշանակում է միջազգային դիտորդական առաքելության ուղարկում՝ երաշխավորելու, որ այդ կարիքները բավարարվեն», – նշել է ԱՄՆ պետքարտուղարության խոսնակը։

Մեթյու Միլլերը հավելել է, որ ԱՄՆ-ն ցանկանում է, ի վերջո, տեսնել, որ կողմերը վերադառնում են բանակցային սեղանի շուրջ, որտեղ կարող են վերջապես հասնել արժանապատիվ, կայուն խաղաղության։ Նա շեշտել է, որ ԱՄՆ պետքարտուղարն ուղիղ շփումների մեջ է ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ադրբեջանի ղեկավարների հետ, իսկ ամերիկյան մի շարք պաշտոնյաներ ԼՂ-ի նկատմամբ Ադրբեջանի վերջին օրերի բռնություններից հետո այցելել են տարածաշրջան։

Շեշտելով, որ Վաշինգտոնն արել է ամեն բան, որպեսզի խնդիրը լուծվի դիվանագիտական ճանապարհով՝ Միլլերը նշել է, որ համաձայնության պետք է հասնեն հենց կողմերը, որոնք ունեն ուղիղ տարաձայնություններ։

ԱՄՆ պետքարտուղարության խոսնակը նաև անդրադարձել է Ռուսաստանի դերին վերջին օրերի ընթացքում։

«Անշուշտ, չեմ կարծում, որ Ռուսաստանն արդյունավետ դեր է կատարել վերջին շաբաթվա ընթացքում։ Մենք երբեմն տեսել ենք, որ որոշ դեպքերում նրանք նպաստել են բանակցություններին, և մենք դա ողջունել ենք, սակայն, անշուշտ, վերջին շաբաթվա ընթացքում նրանց դերն ադյունավետ չի եղել այս իրավիճակում», – ասել է պաշտոնյան։

Նա նաև անդրադարձել է Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի ձերբակալությանը։

«Մենք տեղյակ ենք ձերբակալության մասին։ Մենք ուշադիր հետևում ենք իրավիճակին», – եզրափակել է նա։

Լեռնային Ղարաբաղի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը ստորագրել է հրամանագիր Արցախի տարածում բոլոր պետական հիմնարկներն ու կազմակերպությունները լուծարելու վերաբերյալ։ այս մասին հայտնում է Տեղեկատվական շտաբը։

Հրամանագրում նշվում է, որ հաշվի առնելով ստեղծված ռազմաքաղաքական ծանր իրավիճակը և ելնելով ԼՂ ժողովրդի ֆիզիկական անվտանգության և կենսական շահերի ապահովման առաջնահերթությունից, հաշվի առնելով ռուսական խաղաղապահ ուժերի հրամանատարության միջնորդությամբ Ադրբեջանի հետ ձեռք բերված պայմանավորվածությունն այն մասին, որ հաշվի է առնվելու ԼՂ բնակիչների՝ սեփական ունեցվածքով ու տրանսպորտային միջոցներով ազատ, կամավոր և անխոչընդոտ անցումը Լաչինի միջանցքով, որոշվել է․

«Մինչև 2024թ․ հունվարի 1-ը լուծարել իրենց գերատեսչական ենթակայության բոլոր պետական հիմնարկները և կազմակերպությունները, և ԼՂ (Արցախի) Հանրապետությունը դադարում է գոյություն ունենալ։

Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությունը, այդ թվում՝ հանրապետությունից դուրս գտնվող բնակչությունը սույն հրամանագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո ծանոթանում է Ադրբեջանի ներկայացրած վերաինտեգրման պայմաններին՝ ապագայում ԼՂ-ում մնալու (վերադառնալու) հնարավորության մասին անհատական որոշում կայացնելու նպատակով»։

Հրամանագրում նշվում է նաև, որ որոշումն ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից։