Հայաստանը հնագույն քաղաքակրթությունների ֆորումում

Լեռնային Ղարաբաղում հայկական պատմամշակութային ժառանգության հուշարձանների միտումնավոր ոչնչացման և ինքնությունը փոխելու քաղաքականությունը Թեհրանում ներկայացրել է Հայաստանի արտաքին գործերի փոխնախարար Վահե Գևորգյանը։ ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության փոխանցմամբ՝ Գեւորգյանը դեկտեմբերի 21-ին Թեհրանում մասնակցել է Հնագույն քաղաքակրթությունների ֆորումի 7-րդ նախարարական հանդիպմանը։

2017 թվականի ապրիլի Աթենքում տեղի ունեցավ «Հնագույն քաղաքակրթությունների առաջին ֆորումը», նախարարական համաժողովը, որին մասնակցում էին 10 երկրներ՝ Հունաստան, Չինաստան, Եգիպտոս, Բոլիվիա, Հնդկաստան, Իրաք, Իրան, Իտալիա, Մեքսիկա և Պերու։

Ֆորումին մասնակցող տասը երկրները ներկայացնում էին հիմնական հնագույն քաղաքակրթությունները՝ եգիպտական, հռոմեական, պարսկական, չինական, հունական, մայաների, ինկերի, ացտեկների, միջագետքի և Ինդուսի հովտի քաղաքակրթությունները:

Առաջին ֆորումը կազմակերպվել է Հունաստանի ԱԳ նախարար Նիկոս Կոտզիասի նախաձեռնությամբ և չինացի գործընկեր Վան Յիի աջակցությամբ, ինչպես նշեց հույն նախարարը, պատմական մեծ մշակույթ ունեցող պետությունների հանդիպումն այսօր արդիական է և ազդում մարդկության վրա՝ հանդիսանալով փափուկ և տնտեսական ուժի մի ձև։

Հայաստանը Հնագույն քաղաքակրթությունների ֆորումի լիիրավ անդամ է դարձել 2018 թվականի հուլիսին։ Իրենց համաձայնությունը տվել են ֆորումի անդամ 8 երկրներ։

Արցախի կառավարությունը հայտարարել է, որ շարունակելու է աշխատել, ՀՀ վարչապետի վարչակազմն այն հայտարարել է օրենքից դուրս

Անդրադառնալով 2024 թվականի հունվարի 1-ից Արցախի պետական ​​մարմինները լուծարելու մասին Արցախի նախագահի սեպտեմբերի 26-ի հրամանագրին, հրամանագրի հեղինակ Սամվել Շահրամանյանն երեկ ընդգծել է, որ «Արցախի Հանրապետության իրավական դաշտում գոյություն չունի փաստաթուղթ, որով նախատեսվում է լուծարել պետական ինստիտուտները»։

Նա երեկ հանդիպել է կառավարության անդամների և վարչական շրջանների ղեկավարների հետ, որից հետո տեղեկություններ են հայտնվել, որ կառավարությունը հասարակական հիմունքներով «2024 թվականին կշարունակի աշխատել»։

Ոչ ոք չի բացատրել, թե դա ինչպես է լինելու, մանավանդ որ ՀՀ կառավարությունն իր որոշումներով ստանձնել է Արցախի կառավարության որոշ գործառույթներ, մասնավորապես՝ արցախցիներին կենսաթոշակներ և նպաստներ տալը, իսկ երեկ իր վրա է վերցրել Արցախի կառավարության եւ նրա կից ֆոնդերի ֆինանսական պարտավորությունները հայկական բանկերի առջեւ։ Բացի այդ, Հայաստանի կառավարությունն ամեն ինչ անում է Արցախի ժողովրդին Արցախի իշխանությունից հեռացնելու համար։

Ավելի վաղ Հայաստանի իշխող կուսակցության ներկայացուցիչները հայտարարել էին, որ Արցախի կառավարության և խորհրդարանի գոյությունը ռումբ է դառնալու Հայաստանի պետականության տակ։

Հայաստանի Հանրապետությունում չի կարող լինել երկրորդ հրամանագիր ստորագրող ու չկա: Նման գրառում է արել այսօր ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ Տարոն Չախոյանը: «Հայաստանի Հանրապետությունում չի կարող լինել երկրորդ օրենք ընդունող ու չկա: Հայաստանի Հանրապետությունում չի կարող լինել երկրորդ կառավարություն ու չկա: Հայաստանի Հանրապետությունում չի կարող լինել երկրորդ պետություն ու չկա»,- գրել է նա:

Այսինքն՝ Փաշինյանի վարչակազմը Հայաստանում օրենքից դուրս է հայտարարում Արցախի կառավարությունն ու խորհրդարանը։

Մինչդեռ, «Ազատության» հետ զրույցում Արցախի նախագահի խորհրդական Վլադիմիր Գրիգորյանն ասաց, որ Արցախի լուծարման մասին սեպտեմբերի հրամանագիրը չեղարկվել է Արցախի նախագահի հոկտեմբերի 19-ի հրամանագրով, ըստ որի՝ Արցախի նախագահը, պետնախարարը, կառավարությունը, խորհրդարանը, Անվտանգության խորհրդի քարտուղարը, ուժային կառույցները, Ստեփանակերտի քաղաքապետը և վարչական շրջանների ղեկավարները պաշտոնները շարունակում են զբաղեցնել կամավոր հիմունքներով, այսինքն՝ առանց վարձատրության։

Շահրամանյանի հոկտեմբերի 19-ի հրամանագրում նշվում է նաև, որ վավեր են 2023 թվականի հոկտեմբերի 1-ից հետո Արցախի Հանրապետության անունից տրված փաստաթղթերը։

«Այս հրամանագիրը հաշվի առնելով՝ կարելի է ենթադրել, որ պարոն Շահրամանյանը չեղարկել է սեպտեմբերի 28-ին ստորագրած հրամանագիրը։ Այսինքն՝ Արցախի Հանրապետությունը, կառավարությունը և մյուս բոլոր մարմինները կշարունակեն իրենց գործունեությունը 2024 թվականից հետո»,- ասաց նա։

«Մունք» տեխնոդպրոցը կգործի Սյունիքում, Գեղարքունիքում, Արագածոտնում եւ Ջավախքում

2024-ին «Մունք» տեխնոդպրոցը նախատեսում է ընդլայնել ծրագիրը՝ նոր շարժական լաբորատորիաներ գործարկել Սյունիքի մարզի Կապան համայնքում, Գեղարքունիքի մարզի Վարդենիս համայնքում, Արագածոտնի մարզի Թալին համայնքում եւ Ջավախքում: Ընդլայնումից հետո ծրագրում հնարավոր կլինի ներառել ավելի քան 900 շահառու:

Կրթական ծրագիրը ներառում է 3 մասնագիտական ուղղություն՝ ռոբոտաշինություն, դիզայն եւ ծրագրավորում: Յուրաքանչյուր ուղղություն իր մեջ ներառում է ընդհանուր 10-ից ավելի մասնագիտություն:

«Նպատակ ունենք, որ 2025-ի գարնանը կունենանք ավելի քան 300 լայն բազային գիտելիք ունեցող, մասնագիտական կողմնորոշում ստացած, «Բացահայտում» փուլը հաղթահարած շահառու: Նույն տարվա աշնանը կունենանք այս փուլը հաղթահարած եւս 100 երիտասարդ»,-նշել է ծրագրի զարգացման տնօրեն Հայկ Տրունյանը։

«Մունք» տեխնոդպրոցն Արցախում հիմնադրված կրթական նախագիծն է, որի ռազմավարական նպատակը Հայաստանի հեռավոր շրջաններից երիտասարդների արտագաղթի կանխումն է եւ նոր համահայկական կրթադաստիարակչական համակարգի ստեղծումը:

Տեխնոդպրոցի առաքելությունը տաղանդների բացահայտումն է եւ նրանց բարձր մակարդակի ժամանակակից, որակյալ մասնագիտական կրթություն տալը։ «Մունք»- ը ուրբանիզացիայի հետեւանքով ժամանակակից աշխարհից աստիճանաբար կտրվող եւ քիչ զարգացած տարածաշրջաններում ապրող երիտասարդներին հնարավորություն է տալիս առանց իրենց բնակավայրը լքելու դուրս գալ գլոբալ գիտելիքի շուկա։

Ծրագիրը բաղկացած է 3 փուլից: Մեկնարկային` «Բացահայտում» փուլում ծրագիրը բացահայտում է մարդկանց տաղանդները, նրանց լայն բազային գիտելիք, կարեւոր/անհրաժեշտ հմտություն տալիս զարգացման համար։ Այնուհետեւ 2-րդ՝ «Մասնագիտացում» փուլում հնարավորություն է տալիս նախընտրած ոլորտում մասնագիտանալ։ Իսկ 3-րդ՝ «Կիրառենք» փուլում լուծվում է շահառուների զբաղվածության խնդիրը։ Նրանք հնարավորություն են ստանում գործակցել ՏՏ ոլորտի ընկերությունների հետ եւ շարունակական աջակցության շնորհիվ ինտեգրվում են աշխատաշուկայում: «Մունք» տեխնոդպրոցի գործունեության փաստացի արդյունքը՝ «Արտադրանք»-ը իր բնակավայրում ապրող, լավ վարձատրվող աշխատանք ունեցող, յուրահատուկ վերլուծական միտք եւ քննադատական մտածելակերպ ունեցող հայրենատեր անհատներն են:

«Բացահայտում» փուլում շահառուները բոլոր ուղղություններից մասնակցում են տասնյակից ավելի կարճ դասընթացների (տեւողությունը 1-2 ամիս) եւ լայն բազային գիտելիքներ են ստանում բոլոր ուղղություններից: Առաջին փուլի ընթացքում շահառուներն իրականացնում են տարբեր գործնական նախագծեր՝ նրանցից յուրաքանչյուրը «Բացահայտում» փուլը հաղթահարելու համար պետք է ստեղծի առնվազն 3 խաղ, 2 ռոբոտ, մի քանի գովազդային պաստառ եւ իլյուստրացիա, 2 ինտերֆեյս դիզայն, մոդելավորի մեկ բարդ մեխանիզմ, ծրագրային կոդով գեներացնի 2 փիքսելային գրաֆիկա: Այս փուլում մեծ ուշադրություն է դարձվում երիտասարդների կայացմանը որպես վառ անհատականություններ՝ զարգացվում է նրանց վերլուծական միտքը եւ քննադատական մտածելակերպը: Բոլոր համայնքներ պարբերաբար հրավիրվում են տեխնոլոգիական ոլորտի փորձառու մասնագետներ, տարբեր ՏՏ ընկերությունների ղեկավարներ, ստարտափների հիմնադիրներ եւ հաջողած գործարարներ:

«Արցախում 2021-ի ավարտին մեկնարկեց առաջին տեխնոդպրոցի հիմնադրման դրամահավաքը։ Այդ ընթացքում ոչ ոք չէր հավատում, որ ամեն ինչից կտրված, սարերի վրա գտնվող, ընդամենը 170 բնակիչ ունեցող Հաղորտիում տեխնոդպրոց կառուցելու համար ավելի քան 67 մլն դրամ կհավաքվի: Սակայն մի քանի ամսում գումարը հավաքվեց եւ մեկնարկեցին շինաշխատանքները: 2022-ին Արցախում արդեն 2 տեխնոդպրոց կար՝ Հաղորտիում եւ Ստեփանակերտում: Առաջին մասնագիտական դասընթացները մեկնարկեցին նույն թվականի սեպտեմբերին»,-նշում է ծրագրի զարգացման տնօրեն Հայկ Տրունյանը։

Դեկտեմբերին Արցախի շրջափակումից հետո տեխնոդպրոցի գործունեությունը շարունակելու համար «Մունք»-ի թիմը ստիպված էր հաղթահարել առաջին հերթին տրանսպորտի եւ դիզվառելիքի խնդիրը: Սակայն շրջափակման ընթացքում տեխնոդպրոցները շարունակեցին գործել, նույնիսկ հնարավոր եղավ ապահովել շրջակա 5 համայնքից ամեն օր ուսանողների տեղափոխումը տեխնոդպրոց:

Ուսումնական տարվա վերջին «Մունք» տեխնոդպրոցը Արցախում 250-ից ավել շահառու ուներ, իսկ մասնագիտական փուլն ավարտածներն արդեն սկսել էին վերջնական նախագծերի իրականացումը եւ տարբեր ընկերություններում աշխատանքի անցնելու գործընթացը: Ավելի քան 100 ուսանող էլ պետք է հոկտեմբերին հաճախեր նեղ մասնագիտական դասընթացների:

Շահրամանյանի կարեւոր հայտարարությունը. շարունակությունը 2024-ին

Արցախի Հանրապետության նախագահ Սամվել Շահրամանյանը դեկտեմբերի 22-ին հանդիպել է այն պետական մարմինների ղեկավարների հետ, որոնք շարունակում են պաշտոնավարել հասարակական հիմունքներով: Այս մասին տեղեկանում են Արցախի տեղեկատվական շտաբից:

Քննարկվել է բռնի տեղահանումից հետո արցախցիների հիմնախնդիրները, դրանց լուծման ուղղությամբ առանձնացվել առաջարկություններ:

Ներկայացնելով կատարված ու կատարվող աշխատանքները՝ նախագահ Շահրամանյանն ընդգծել է 2024 թվականին դրանք շարունակելու անհրաժեշտությունը, Ստեփանակերտի քաղաքապետին և շրջվարչակազմերի ղեկավարներին հանձնարարել շարունակել գույքագրել բռնի տեղահանված քաղաքացիների խնդիրներն ու պարբերաբար ներկայացնել կառավարությանը:

Անդրադառնալով վերջին շրջանում լայն քննարկում ստացած նախագահի՝ սեպտեմբերի 26-ի հրամանագրին՝ Սամվել Շահրամանյանն ընդգծել է, որ Արցախի Հանրապետության իրավական դաշտում գոյություն չունի փաստաթուղթ, որով նախատեսվում է լուծարել պետական ինստիտուտները:

Արցախի Հանրապետությունը լուծարելու մասին հրամանագիրը չեղարկվել է. ԱՀ նախագահի խորհրդական

Արցախը լուծարելու մասին հրամանագիրն այլևս գոյություն չունի, «Ազատության» հետ զրույցում պնդել է Արցախի նախագահի խորհրդական Վլադիմիր Գրիգորյանը, ընդգծելով, որ դրա համար հիմք է հանդիսանում նախագահի հոկտեմբերի 19-ի հրամանագիրը, համաձայն որի Արցախի նախագահը, պետնախարարը, կառավարության անդամները, խորհրդարանը, անվտանգության խորհրդի քարտուղարը, իրավապահ մարմինները, Ստեփանափակերտի քաղաքապետը ու վարչական շրջանների ղեկավարները շարունակում են պաշտոնավարել՝ հասարակական հիմունքներով, այսինքն՝ առանց վարձատրության։

Շահրամանյանի այդ հրամանագրում նաև նշվում է, որ 2023 թվականի հոկտեմբերի 1-ից հետո Արցախի Հանրապետության անունից տրվող փաստաթղթերը վավերական են:

«Արդեն իսկ այդ հրամանագրով մենք կարող ենք համարել, որ պարոն Շահրամանյանը չեղարկել է իր սեպտեմբերի 28-ին ստորագրած հրամանագիրը։ Այսինքն՝ Արցախի Հանրապետությունը, կառավարությունը և մնացած բոլոր մարմինները 2024 -ից հետո շարունակելու են իրենց գործունեությունը»,- ասել է նա:

 – Արդյոք սա նշանակում է, որ Արցախը լուծարելու մասին սեպտեմբերի 28-ի իր հրամանագիրը չեղարկելու վերաբերյալ նոր հրամանագիր Սամվել Շահրամանյանն այլևս չի ստորագրի։ Չսպասե՞լ նոր հրամանագիր։

– Ո՛չ, սպասելու կարիք չկա։ Քանի որ Արցախը լուծարելու որոշումը եղել է ոչ իրավաչափ և դրանից հետո ընդունվել է հոկտեմբերի 19-ի հրամանագիրը, և նաև ընդունվել են մի շարք իրավական նորմատիվ ակտեր, դա ենթադրում է, որ Արցախի Հանրապետությունը 2024-ից հետո լինելու է։

– Իրավական խնդիրներ չե՞ն լինելու, դուք այս հարցը քննարկե՞լ եք իրավաբանների հետ։

– Իհարկե այդ ամենը քննարկվել է։ Մենք կարող ենք համարել, որ այլևս սեպտեմբերի 28-ի հրամանագիրը գոյություն չունի։

Մինասյան․ Պետք է պատրաստել Ադրբեջանի հանդեպ գույքային պահանջների թղթածրարը

Արցախի ժողովրդի՝ Ադրբեջանի կողմից զավթված ֆինանսական, նյութական, գույքային պահանջների իրավունքը պետք է առնվազն իրավական մակարդակով փոխանցվի Հայաստանի Հանրապետությանը։ Այս մասին Ազգային ժողովի նիստում ասաց «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արծվիկ Մինասյանը։

«Սա կոնցեպտուալ հարց է եւ գալիս է նրանից, թե արդյոք Արցախի ժողովրդի վերադարձի իրավունքը պետք է պահպանվի, թե՞ ոչ։ Իհարկե, պետք է պահպանվի, հակառակ դեպքում դուք ո՞նց եք պատկերացնում՝ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության քաղաքացին, ով այնտեղ հարստություն ունի, բայց դա մնացել է թուրքի ձեռքին, ո՞նց պիտի այդ փոխհատուցումը ստանա։ Դրա միջազգային մեխանիզմի լուծումը Հայաստանի Հանրապետությունն է առնվազն հիմա»,- ասաց Մինասյանը։

Նա հավելեց, որ պետք է պատրաստել նաեւ Ադրբեջանի հանդեպ գույքային պահանջների թղթածրարը։

«Արցախի Հանրապետությունը իրավաբանորեն կա, չի կարող որեւէ անձ, որեւէ երկիր անգամ վերացնել այդ հանրապետությունը։ Արցախի Հանրապետությունը կա, Արցախի Հանրապետության քաղաքացիներն ունեն սեփականության իրավունքներ, եւ այս ամբողջ կոնցեպտուալ խնդրի լուծումը պետք է դնել սեղանին։ Արցախի Հանրապետությունը միջազգային իրավունքի սուբյեկտ է, որի կողմից թողարկված պարտատոմսերը զրոյական ռիսկ ունեն, դրա հավաստումը նաեւ պաշտոնապես տրվել է Հայաստանի Հանրապետության կողմից։ Սա եւս մեկ ապացույց է, որ Հայաստանի Հանրապետությունը ճանաչել է Արցախի Հանրապետությունը։ Միայն ձեր կառավարման շրջանում է, որ փորձում եք այլ կերպ մեկնաբանել»,- հայտարեց Մինասյանը։

Ի տարբերություն Կանադայի, ՀՀ կառավարությունը չի խոսում Արցախի հարցի՝ ԵԱՀԿ ՄԽ-ի շրջանակներում կարգավորումից

Արցախի քաղաքացին ինչպե՞ս պետք է իմանա, որ իր հիփոթեքային վարկը ներվել է

Արցախի կառավարության եւ դրա կողմից ստեղծված հիմնադրամների, ինչպես նաեւ Արցախի իրավաբանական եւ ֆիզիկական անձանց վերակառուցման ենթակա պարտավորությունները ՀՀ ֆինանսաբանկային համակարգի հանդեպ 2023 թվականի դեկտեմբերի 29-ի դրությամբ կկազմեն շուրջ 315 մլրդ դրամ:

Հայաստանի կառավարությունն առաջարկում է 315 մլրդ դրամ պարտավորությունների վերջնական չափը վերակառուցել ՀՀ կառավարության եւ ֆինանսական կազմակերպությունների միջեւ՝ 70-30 տոկոս համամասնությամբ։

ԱԺ նիստում «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գեղամ Նազարյանը հարցրեց ֆինանսների նախարարին․ «Հասարակ քաղաքացին հիփոթեքային վարկ է վերցրել ու Ստեփանակերտում բնակարան է ձեռք բերել, այդ մարդու ճակատագիրը բանկն է որոշելու, թե՞ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը։ Անձամբ ես այդ խնդրով 5 դիմում եմ ստացել, ուրեմն, այդ խնդրով հետաքրքրվող մարդկանց թիվը շատ է։ Մարդը վերցրել է 100 հազար դոլարի հիփոթեքային վարկ, ինքը պետք է շարունակի 30 հազար դոլարը վճարե՞լ, թե այդ 30 հազար դոլարն էլ բանկն է իր կողմից ներելու»։

«Եթե հիփոթեքային վարկ է վերցրել, որպեսզի Հայաստանի Հանրապետությունում բնակարան գնի, ոչ։ Եթե Ստեփանակերտի մասին է խոսք գնում, ապա այդ իրավունքն ամբողջությամբ անցնում է ՀՀ կառավարությանը։ Եվ ուսումնասիրության արդյունքում, եթե պարզվի, որ այդտեղ որեւէ կեղծ գործարք է տեղի ունեցել, ապա մենք պահանջը կներկայացնենք, եթե նորմալ գործարք է տեղի ունեցել, եւ մարդիկ իրենց տունը կորցրել են, այլեւս չեն կարող սպասարկել այդ հիփոթեքային վարկը, ապա այդ գումարն ամբողջությամբ կներվի,- ասաց ֆինանսների նախարարը։

Մեկ այլ հարցի՝ քաղաքացին ինչպե՞ս պետք է իմանա՝ իր վարկը ներվել է, թե՞ ոչ, նախարարը պատասխանեց, որ օրենքի ընդունումից հետո, երբ պայմանագրերը կկնքվեն բանկերի հետ, բանկերը որեւէ պահանջ չեն ունենա ցուցակում ընդգրկված սուբյեկտների նկատմամբ։

«Այդ պարտքերը ներվելո՞ւ են Արցախի քաղաքացիներին, թե՞ բանկերը գնալու են նրանց հետեւից եւ փորձեն ստանալ ինչ-որ ձեւով»

«Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Նարեկ Զեյնալյանը Ազգային ժողովի արտահերթ նիստում հարցրեց ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանին՝ բանկերը ներելո՞ւ են Արցախի քաղաքացիների պարտավորությունները։

«Այդ պարտքերը ներվելո՞ւ են Արցախի քաղաքացիներին, թե՞ բանկերը գնալու են Արցախից ժամանած քաղաքացիների հետեւից եւ փորձեն ստանալ ինչ-որ ձեւով»,- հարցրեց պատգամավորը։

«Եթե իրավունքն անցնում է Հայաստանի Հանրապետությանը, այդ մենք կորոշենք՝ կներվի, թե չի ներվի»,- ասաց ֆինանսների նախարարը։

Նա նշեց, որ 315 մլրդ դրամի իրավունքն անցնում է Հայաստանի Հանրապետությանը։

«Այդտեղ կան նաեւ որոշակի չափով ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց տրված վարկեր, բայց հիմնական գերակշիռ մասը Լեռնային Ղարաբաղի կառավարության եւ իր հիմնադրամների կողմից թողարկված պարտատոմսերն են»,- նշեց նախարարը։

«Ձեր կառավարությունը չի դիտարկո՞ւմ, որ այս ամբողջի հիմնական մեղավորը՝ մեր թշնամի Ադրբեջանը որեւէ կերպ պետք է պատասխանատվություն կրի»

Արցախի կառավարության եւ դրա կողմից ստեղծված հիմնադրամների, ինչպես նաեւ Արցախի իրավաբանական եւ ֆիզիկական անձանց վերակառուցման ենթակա պարտավորությունները ՀՀ ֆինանսաբանկային համակարգի հանդեպ 2023 թվականի դեկտեմբերի 29-ի դրությամբ կկազմեն շուրջ 315 մլրդ դրամ: Հայաստանի կառավարությունն առաջարկում է 315 մլրդ դրամ պարտավորությունների վերջնական չափը վերակառուցել ՀՀ կառավարության եւ ֆինանսական կազմակերպությունների միջեւ։

ԱԺ նիստում «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Թադեւոս Ավետիսյանն ասաց, որ այսպիսով, Հայաստանի կառավարությունը 210 մլրդ դրամով ավելացնում է պետական պարտքը։ «Ձեր կառավարությունը չի դիտարկո՞ւմ, որ այս ամբողջի հիմնական մեղավորը՝ մեր թշնամի Ադրբեջանը որեւէ կերպ պետք է պատասխանատվություն կրի, եւ դրա համար միջազգային մեխանիզմներ կան։ Ի՞նչ քայլեր են այս ուղղությամբ իրականացվում ի վերջո, որ նաեւ այդ հատուցման եւ փոխհատուցման խնդիրները կարգավորվեն։ Այնպես չէ, որ այդպես էլ պիտի լիներ, և՛ Հայաստանի կառավարությունը, և՛ ժողովուրդը պիտի դա փոխհատուցեր»,- ասաց Ավետիսյանը։

Ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը նշեց․ «Եվ վստահ եմ, որ Հայաստանի Հանրապետությունը պատշաճ ջանքեր է իրականացնելու՝ այդ գումարների առնվազն մի մասը վերականգնելու ուղղությամբ»։

 

ՀՀ կառավարությունը իր վրա է վերցնում Արցախի պարտավորությունները, բայց կստուգի վարկերի օգտագործումը

Արցախի կառավարության եւ դրա կողմից ստեղծված հիմնադրամների, ինչպես նաեւ Արցախի իրավաբանական եւ ֆիզիկական անձանց վերակառուցման ենթակա պարտավորությունները ՀՀ ֆինանսաբանկային համակարգի հանդեպ 2023 թվականի դեկտեմբերի 29-ի դրությամբ կկազմեն շուրջ 315 մլրդ դրամ: Հայաստանի կառավարությունն առաջարկում է 315 մլրդ դրամ պարտավորությունների վերջնական չափը վերակառուցել ՀՀ կառավարության եւ ֆինանսական կազմակերպությունների միջեւ։

Ազգային ժողովի փոխնախագահ Հակոբ Արշակյանը ԱԺ արտահերթ նիստում ներկայացրեց, թե որն է այս նախագծի նպատակը։ Ըստ նրա՝ մտահոգություններ կան, որ Արցախին հատկացված ֆինանսական միջոցների մի մասը կարող են այլ նպատակներով ծախսված լինել, մասնավորապես, Հայաստանում կամ արտերկրում։

«Եվ այս առումով ես նաեւ ցանկանում եմ իրավապահ համակարգի ուշադրությունը գրավել եւ խնդրել, որպեսզի առկա մեխանիզմների շրջանակներում հընթացս ունենան ուսումնասիրություններ։ Եվ նման բացահայտված դեպքերը նույնպես պիտի բռնագանձվեն եւ օգտագործվեն ի օգուտ Հայաստանի Հանրապետության»,- նշեց Հակոբ Արշակյանը։

Ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը նշեց, որ կան նման մտահոգություններ, եւ ԱԺ քննարկմանը ներկայացված օրենքի նախագիծը հենց դրան է ուղղված։ «Ամբողջ պարտավորության գումարի, այսինքն՝ 315 մլրդ դրամի նկատմամբ ՀՀ-ն ստանում է այդ իրավունքը, այսինքն՝ պահանջի իրավունքները զիջվում են Հայաստանի Հանրապետությանը։ Եվ մենք կարողանալու ենք հետագայում գնալ այդ գումարների հետեւից, եթե բացահայտվեն որոշակի խնդրահարույց դեպքեր, ապա մենք կկարողանանք այդ գումարների պահանջ ներկայացնել»,- հավելեց նախարարը։

 

Հայաստանի կառավարությունն իր վրա կվերցնի ԼՂՀ կառավարության և քաղաքացիների ֆինանսական պարտավորությունների մեծ մասը

Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության կառավարության, վերջինիս կողմից ստեղծված հիմնադրամների, ԼՂՀ իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց վերակառուցման ենթակա պարտավորությունները (պարտատոմսեր և վարկեր) Հայաստանի ֆինանսաբանկային համակարգի հանդեպ կազմում են շուրջ 315 մլրդ դրամ, Հայաստանի կառավարությունը պատրաստվում է իր վրա վերցնել այդ բեռի մեծ մասը:

«Արմենպրես»-ի փոխանցմամբ՝ «Հայաստանի Հանրապետության 2023 թվականի պետական բյուջեի մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին նախագիծն Ազգային ժողովի արտահերթ նիստում ներկայացրեց Հայաստանի ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը:

«Լեռնային Ղարաբաղի կառավարության եւ վերջինիս կողմից ստեղծված հիմնադրամների, Լեռնային Ղարաբաղի իրավաբանական եւ ֆիզիկական անձանց վերակառուցման ենթակա պարտավորությունները (պարտատոմսեր եւ վարկեր) ՀՀ ֆինանսաբանկային համակարգի հանդեպ 2023 թվականի դեկտեմբերի 29-ի դրությամբ կկազմեն շուրջ 315 մլրդ դրամ, որոնց գերակշիռ մասի սպասարկումը, (մայր գումարի եւ տոկոսավճարների մարումները) Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ ստեղծված իրավիճակով պայմանավորված, անհնար է դարձել»,-ասաց Հովհաննիսյանը:

Նա ընդգծեց՝ նշվածն առաջ է բերում մի շարք բացասական ռիսկեր, մասնավորապես՝ ՀՀ ֆինանսաբանկային համակարգի կապիտալի էական կորուստներ եւ ֆինանսական կայունության խաթարում, ֆինանսական ցուցանիշների եւ բանկերի վարկանիշների էական վատթարացում, ֆինանսական ցուցանիշների վատթարացման արդյունքում վարկավորման տեմպերի անկում, հետևաբար տնտեսական ակտիվության նվազում և Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության առանձին խմբերի վարկունակության էական վատթարացում ստեղծված սոցիալական ծանր պայմաններում:

«Նախագծով նախատեսվում է նշված շուրջ 315 մլրդ դրամ պարտավորությունների վերջնական չափը վերակառուցել ՀՀ կառավարության և ֆինանսական կազմակերպությունների միջեւ՝ համապատասխանաբար 70% եւ 30% համամասնությամբ: Ընդ որում, ՀՀ կառավարության կողմից պարտավորությունների ստանձնվող 70% չափի մասով ՀՀ կառավարությունը կթողարկի պետական գանձապետական պարտատոմսեր՝ ձեռք բերելով վերակառուցվող ամբողջ պարտավորությունների նկատմամբ պահանջի իրավունքը: Ընդ որում, նախագծով առաջարկվում է թույլատրել ՀՀ կառավարությանը թողարկել գանձապետական պարտատոմսեր՝ առավելագույնը մինչև 225 մլրդ դրամ անվանական արժեքով: Արդյունքում ակնկալվում է էապես մեղմել ՀՀ ֆինանսական համակարգում առաջացած ռիսկերը եւ դրանցից բխող տնտեսության համար ստեղծվող ռիսկերը, որը թույլ կտա պահպանել տնտեսության կայուն զարգացման համար կարեւոր նշանակություն ունեցող ֆինանսական կայունությունը»,-ասաց նախարարը։

Բացի այդ, ակնկալվում է վերականգնել ԼՂ բնակչության առանձին խմբերի վարկունակությունը եւ հնարավորություն ընձեռել հետագայում իրենց գործունեությունը ծավալելիս ֆինանսական համակարգի հետ հարաբերություններում խոչընդոտների չհանդիպել: Միաժամանակ, առաջարկվում է սահմանել այնպիսի կարգավորումներ, որոնց արդյունքում վերոնշյալ գործարքը հարկային հետեւանքներ (եկամտի եւ շահույթի ավելացումներ եւ նվազեցումներ) չի առաջացնի ՀՀ ֆինանսական կազմակերպությունների համար:

«Կառավարությունն իր պատրաստակամությունն է հայտնել իր վրա վերցնել բեռի մեծ մասը: Սրա հետևանքով պարտավորության նկատմամբ իրավունքների ամբողջ մասը վերակառուցվում է, այսինքն՝ զիջվում է կառավարությանը: Դրա փոխարեն բանկային համակարգը կստանա պետական գանձապետական պարտատոմսեր: Մենք մեղմում ենք այն ռիսկը, որ բանկերն այլ պայմաններում պետք է կրեին, քանի որ ԼՂ կառավարությունը կամ այն տնտեսավարող սուբյեկտները, ում նկատմամբ կային պահանջներ, այլեւս չեն կարողանալու այդ պահանջները սպասարկել»,-եզրափակեց Հովհաննիսյանը: