Փաշինյանի և նրա թիմի կողմից Հայաստանը «խաչմերուկի» վերածելու ծրագիրը բախվում է առաջին հերթին Իրանի դիմադրությանը։

Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Էբրահիմ Ռաիսին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ հեռախոսազրույցում աջակցություն է հայտնել Կովկասում հաղորդակցության ուղիների բացմանն ուղղված ցանկացած գործողություններին, որոնք կլինեն բոլոր երկրների ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության հարգման սկզբունքի վրա։

Հայաստանը «խաչմերուկ» դարձնելու Փաշինյանի գաղափարը, այսինքն՝ ճանապարհների հանգույց, որը Ռուսաստանը Ադրբեջանի տարածքով կկապի Թուրքիային, իսկ Հնդկաստանն ու Իրանը՝ Եվրոպայի հետ, կարող է գայթակղիչ թվալ, եթե չլինի մի հարց։ Արդյո՞ք անցած 100 տարվա ընթացքում որևէ մեկի մտքով չի՞ անցել Հայաստանում լոգիստիկ հաբ հիմնել և ապահովել համաշխարհային անարգել առեւտուր։ Իսկապե՞ս Փաշինյանը հույս ունի կտրել դարավոր գորդյան հանգույցը տարածաշրջանում՝ վերացնելով համաշխարհային առևտրի «միակ խոչընդոտը»՝ Հայաստանը։ Ի վերջո, լոգիստիկան ոչ միայն ճանապարհներ բացելն է, այլև դրանք մրցակիցների համար փակելը: Իսկ այն փաստի ետևում, որ Հարավային Կովկասն արդեն 100 տարի «խցան է» համաշխարհային լոգիստիկայի մեջ, որոշակի գաղափարախոսություն է թաքնված։

Իրանը հասկանում է, որ «հայկական խաչմերուկը» իրականում պատնեշ է Հնդկաստանից և Իրանից Հայաստանով և Վրաստանով դեպի Եվրոպա տանող ճանապարհին։ Իրանը դրանում համոզվեց, երբ Արցախյան պատերազմից և 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից բառացիորեն մեկ ամիս անց Բաքուն փակեց Գորիս-Կապան ճանապարհը, այնտեղ անցակետեր տեղադրեց և, փաստորեն, փակեց Իրան-Հայաստան հազարամյա մայրուղին։ Ավելին, պաշտոնական Երեւանը սրա դեմ ոչ մի խոսք չասաց, միայն հայտարարեց, որ Տաթեւով նոր ճանապարհ է կառուցելու։ Ակնհայտ դարձավ, որ Իրան-Հայաստան մայրուղու փակումը Փաշինյանի կառավարության հետ համաձայնեցված ռուս-թուրքական ծրագրի մի մասն է։

Հիմա, երբ Փաշինյանը բացահայտ հայտարարում է Հայաստանը «խաչմերուկի» վերածելու մասին, Իրանը դիմադրում է՝ որպես պայման առաջ քաշելով… Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը։

Դատելով Փաշինյան-Ռաիսի հեռախոսազրույցի հաղորդագրության տեքստից՝ պաշտոնական Երեւանը փորձում է համոզել Իրանին իզուր չհիշեցնել Հայաստանի ինքնիշխանությունը և «հաշտվել իրողությունների հետ»՝ գիտակցելով, որ ռուս-թուրքական տանդեմն է հիմա տիրել տարածաշրջանին։

Հայաստանի համար Արանի և Թուրանի (նստակյաց բնակիչների և քոչվորների) պատերազմի հերթական փուլը մոտենում է ավարտին։

Նաիրա Հայրումյան

Խմբագիր-բլոգեր Արամ Գևորգյանը հանձն է առել օգնել տեղահանված արցախցի երեխաներին դրամահավաք կազմակերպելու միջոցով։ Գոյատևման մասին իր պատմություններում Արամ Գևորգյանը նրբանկատորեն անդրադառնում է միգրացիոն խնդիրներին։

«Նախաձեռնության միտքն առաջացավ 44-օրյա պատերազմից հետո, երբ շատ տղաների հերոսաբար զոհվելուց հետո նկատեցինք իրենց ընտանիքների հանդեպ անտարբերությունը։ Փորձեցի իմ ընկերների և ֆեյսբուքյան հետևորդների շնորհիվ սկսել մի նախաձեռնություն, որի միջոցով սրտացավ մարդիկ, ովքեր գիտեն հայրենիքի արժեքը և կցանկանան գումար ներդնել երեխաներին ուրախացնելու համար, կմիանան մեզ և իրենց ներդրումը կունենան այդ գործում։  Ես դա ներկայացնում էի որպես հայ ժողովրդի լավ հատվածի կողմից շնորհակալություն  և ներողություն այդ երեխաներից իրենց մանկությունը խեղելու համար․․․Պետք էր գոնե ամանորյա փոքրիկ նվերի միջոցով կոմպենսացնել բացը»,- պատմում է նա։

2021-2022թթ․ դրամահավաքների օգտատերերը մինչև 12 տարեկան երեխաներն էին։ 2021թ կարողացան ժպիտ պարգևել 350 երեխաների։ Նվերներն Արցախ տեղափոխելու և բաժանելու հարցում օգնեցին Արցախի ներկայացուցչությունից։ Հետագա տարիներին ավելի քիչ միջոցներ հավաքվեցին և ավելի քիչ երեխաներ ներգրավեցին։ Սուղ միջոցները ստիպեցին հասկանալ, որ , ցավոք սրտի, դեռ հնարավորություն չկա բավարարելու բոլոր երեխաների պահանջները։

Այս  տարի որպես նախաձեռնության շահառուներ ընտրվել են սեպտեմբերյան իրադարձությունների պատճառով  մարտերում զոհված կամ այրված զինվորականների մինչև 10 տարեկան երեխաները։ Նախաձեռնությանը միացել են նաև հայ աստղերից ոմանք։ Նամակների ընդունումն արդեն դադարեցված է, իսկ դրամահավաքն ավարտվել է դեկտեմբերի 20-ին։ 123 երեխաների  համար պատրաստված նվերների մի մասն արդեն առաքվել է մարզեր։ Նվերներն ընտրվում են ըստ երեխաների ցանկության՝ հեծանիվներ, ինքնագլորներ, սկուտերներ, տիկնիկներ, ինտելեկտուալ խաղեր և այլն․․․

Այս տարի, ինչպես նախորդ տարիներին, մարդիկ աճուրդներ են կազմակերպում այդ գործի համար։ Աճուրդի են հանվում ձեռագործ աշխատանքներ, օծանելիքներ, խմիչքներ և այլ ապրանքներ։ Փորձում ենք այդ միջոցները ներգրավել այս նախաձեռնության համար։ Դեռ մարդիկ կան, ովքեր ի սրտե մասնակցում են։ Այդ երեխաներին անտարբերության մատնելը ճիշտ չէ։ Ինքը ներկայանում է որպես Ձմեռ պապիկի օգնական։ Ամեն ընտանիք մտնելիս պարտադիր նշում է, որ  սա ո՛չ խղճահարություն է, ո՛չ էլ՝ օգնություն, այլ՝ շնորհակալություն հայ ժողովրդի լավ հատվածի կողմից։ 44-օրյա պատերազմից հետո համախմբված օգնության շնորհիվ կարողացել են Արցախում 44-օրյա պատերազմի ժամանակ զոհված Դավիթ Առուշանյանի և Ավետիսյան Նարեկի  ընտանիքների համար բնակարաններ գնել։

Հայրենազրկումից, ընտանիքի անդամներին կորցնելուց հետո այդ երեխաները կարիք ունեն հատուկ ուշադրության և դրական էմոցիաների։ Լրատվամիջոցների լուսաբանման շնորհիվ խմբագիրը կարողացավ գրավել բազմաթիվ մարդկանց ուշադրությունն ու աջակցությունը։

Տաթև Ազիզյան

Քաղաքական իրավունքների հայկական կենտրոնի կազմակերպած «ՀՀ քաղաքացուց փախստական. արցախցիների իրավունքների զանգվածային ոտնահարում» թեմայով քննարկման ժամանակ արցախցի փաստաբան Գագիկ Թավադյանն ասաց, որ Արցախից բռնի տեղահանված զինվորականներին, ովքեր ցանկություն են հայտնում ծառայել  ՀՀ Զինված ուժերում, առաջարկում են ՀՀ քաղաքացիություն ստանալ։ Փաստաբանի տեղեկություններով՝ արդեն իսկ ՀՀ-ում ծառայության մեջ գտնվող արցախցի զինվորականներին էլ ստիպում են ՀՀ քաղաքացիություն ձեռք բերել։

«Սրան զուգահեռ, Հայաստանի դատարաններում եւ նախաքննական մարմիններում քննվում են Արցախի Հանրապետության «070» կոդով անձնագրեր ունեցող զինծառայողների գործեր։ Նրանց մեղադրանքներ են առաջադրված, որ ենթադրյալ հանցանքներ են կատարել Արցախի Հանրապետության տարածքում։ Այստեղ հարց է առաջանում՝ եթե ՀՀ իշխանությունները համարում են, որ Արցախի Հանրապետության «070» կոդով անձնագրեր կրող քաղաքացիները ՀՀ քաղաքացիներ չեն, ապա ինչպե՞ս են նրանք հանդիսանում այդ հանցագործությունների սուբյեկտ։ Եթե ասում են, որ ՀՀ քաղաքացի չեք, ապա միանշանակ պետք է այդ բոլոր քրեական հետապնդումները դադարեցվեն, այլապես սա աբսուրդ է»,- ասաց փաստաբանը՝ հավելելով, որ ՀՀ-ում այսօր տարբեր քրեական գործերով անցնող արցախցի զինվորականները հետագայում թե՛ բարոյական, թե; գույքային փոխհատուցման համար հայցեր են ներկայացնելու ՀՀ իշխանությունների դեմ՝ իրենց նկատմամբ անօրինական քրեական հետապնդում իրականացնելու համար։

Քաղաքական իրավունքների հայկական կենտրոնի անդամ Նարե Սիմոնյանը եւս հարցադրում արեց, թե ի՞նչ հիմքով են ՀՀ-ում քրեական գործեր հարուցվել արցախցի զինվորականների նկատմամբ։

«ՀՀ վարչապետը հայտարարել է, որ ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը՝ ներառյալ Արցախի Հանրապետությունը։ Այդ դեպքում ի՞նչ հանցանքի համար է դատվում Միքայել Արզումանյանը, ով, ըստ ՀՀ իշխանությունների, չի հանդիսանում ՀՀ քաղաքացի եւ գործունեություն է իրականացրել Հայաստանից դուրս։ Միքայել Արզումանյանի օրինակով եմ ասում, բայց կան տասնյակ այլ զինվորականներ։ Եթե այդ տարածքն Ադրբեջանի Հանրապետություն է, ՀՀ իշխանությունների բառամթերքով եմ ասում, եւ այդ քաղաքացիները ՀՀ քաղաքացիներ չեն, ի՞նչ հանցակազմով ու հիմքով են դատվում այդ զինվորականները»,- հարցադրում արեց Նարե Սիմոնյանը։