Էրդողանն այսօր ասել է, որ առաջարկել է քննարկել ղարաբաղյան հարցը Ռուսաստանի, Թուրքիայի, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև։ Իսկ Ալիևի օգնական Գաջիեւը զգուշացրել է Հայաստանին, որ չփորձի «միջազգային հարթակներ բերել Ղարաբաղի մեր քաղաքացիների հետ փոխգործակցության հարցերը` բնակչության այս խմբի իրավունքների և անվտանգության ապահովման պատրվակով»: «Ինչ վերաբերում է միջազգային միջնորդների գործունեությանը, ապա մենք բարձր ենք գնահատում նրանց ներդրումը ադրբեջանա-հայկական հարաբերությունների կարգավորման գործում։ Ռուսաստանի դերն այս գործընթացում, որի ակտիվ միջնորդությամբ ապահովվեց 2020 թվականի նոյեմբերին եռակողմ համաձայնագրի ստորագրումը եւ որը վերջ դրեց լայնածավալ ռազմական գործողություններին, չափազանց կարևոր է»,- ասաց նա։

Մոսկվան, Բաքուն և Անկարան ամեն ինչ անում են, որպեսզի Արցախի հարցը քննարկվի ոչ թե ՄԱԿ-ում, ԵԱՀԿ-ում կամ այլ օրինական միջազգային հարթակներում, այլ ռուս-թուրքական ծիրում։ Ինչպես 100 տարի առաջ։

«Ղարաբաղի հարցում ԱՄՆ-ն ավելի վատն է, քան Ռուսաստանը և Իրանը։ ԱՄՆ-ն իջել է Ֆրանսիայի մակարդակին։ Ոչ մի ադրբեջանական խոսույթ չհնչեց (Սենատի լսումներին)՝ ո’չ Հայաստանի կողմից տարածքների օկուպացիայի, ո’չ Ղարաբաղում հայկական զինված ուժերի, ո’չ էլ ադրբեջանցիների մարդկային աղետի մասին։ ԱՄՆ-ն ցանկանում է ամբողջությամբ փոխարինել Ռուսաստանին Հայաստանում, իսկ դա սպառնալիք է Ադրբեջանի համար»,- ասել է Բաքվի հայտնի քաղաքագետներից մեկը։

Մեկ այլ քաղաքագետ էլ ավելի հեռուն գնաց. «Ռուսաստանը նույնպես երբեմն ինչ-որ բան է ասում ձեւի համար, բայց բեռը ուղարկում է Աղդամի ճանապարհով։ Ռազմավարական առումով ռուսներին ձեռնտու չէ բացել Լաչինի ճանապարհը։ Հիմա ինչ-որ մեկին կարող է թվալ, թե ես ասում եմ՝ Ադրբեջանն ու Ռուսաստանը միասին են խաղում։ Հարցն այն է, որ Բաքվին նույնպես պետք չէ ԱՄՆ ազդեցությունը Ղարաբաղում»։

Հայաստանի կառավարությունը երբեք չի դիմել ՄԱԿ-ին կամ այլ երկրներին Արցախ միջազգային խաղաղապահ ուժեր մտցնելու պահանջով։ Փաշինյանն ասում է, որ այլևս չկա քաղաքական կարգավորում, կա միայն Արցախի ժողովրդի «իրավունքների և անվտանգության ապահովում»։ Եվ սա այն է, ինչ պետք է անեն ռուսները։

Արցախի նոր ղեկավարությունն իր առաջին քայլով ցույց տվեց, որ գործելու է ռուսական շահերից ելնելով` թույլ տալով ռուսական բեռնատարին անցնել Ակնայով։

Արդյո՞ք Արցախի խորհրդարանը նման պայմաններում կդիմի ՄԱԿ-ին և միջազգային այլ կազմակերպություններին` միջազգային ուժեր տեղադրելու պահանջով։ Թե՞ խոնարհաբար կանի Գաջիևի ասածը։

 

Շատերը Հայաստանում և արտերկրում, իմանալով Արցախի ամբողջական շրջափակման իրավիճակը, հարցնում են, թե ինչպես կարող են օգնել այնտեղ ապրողներին։ Եվ եթե չխոսենք ռազմական և քաղաքական օգնության մասին, ապա կա միայն մեկ պատասխան՝ օգնել գոյատևել:

Արցախում խանութներում ոչինչ չկա, բայց մեծ գումարով կարելի է ինչ-որ ապրանք գնել։ Կարևոր չէ, թե ով է վաճառում դրանք՝ ռուսները, տեղացի սպեկուլյանտները, թե գյուղացիները, ովքեր իրենց չարչարանքով ստացած ապրանքի համար ուզում են մեծ գումարներ վաստակել: Գումար է պետք առաջին անհրաժեշտության իրեր գնելու և ձմռան համար վառելափայտ պահեստավորելու։

Արցախում կանխիկ դրամաշրջանառության հետ կապված խնդիրներ կան, բանկոմատներում փողը քիչ է, բայց կարելի է դեռ հանել, և դա թույլ է տալիս մարդկանց գոյատևել։ Վճարվում են աշխատավարձեր, թոշակներ, տրվում է որոշակի օգնություն (այժմ արցախցիների որոշ կատեգորիաների վճարվում է 40 հազար դրամ օգնություն), տրվում են նպաստներ՝ հատկապես հարկադիր տեղահանվածներին։ Նրանք, ովքեր գոնե ինչ-որ միջոցներ ունեն, չեն տրտնջում և արժանապատվորեն բավարարվում են իրենց ունեցածով։

Բայց ակնհայտ է, որ շատ ընտանիքներ, հատկապես թոշակառուներն ու բազմազավակները, չեն կարողանում ծերը ծերին հասցնել։ Դժվար է նաև բռնի տեղահանվածների համար, որոնք նաեւ պետք է վճարեն բնակարանների վարձակալության համար։ Շատ փախստականներ այդպես էլ նոր տուն չունեցան՝ շինարարությունը չավարտվեց:

Երեկ մի խումբ բռնի տեղահանվածներ հավաքվել էին Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում և փորձում էին գտնել մեկին, ով կարող է օգնել իրենց հաղթահարելու խնդիրները։ Հադրութի քաղաքապետ Վահան Սավադյանի խոսքով, պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել, որ երկուշաբթի օրը նորանշանակ նախագահը ընդունելու է մի խումբ բռնի տեղահանվածների, ովքեր անտանելի դժվարություններ են ապրում։ Շատերն աշխատում էին, իրենց ուժով պատվով գոյատեւում, բայց այժմ կորցրել են աշխատանքն ու ապրուստի միջոցները:

Հարազատները որոշակի միջոցներ են ուղարկում արցախցիներին, նաեւ այլ մարդիկ, ովքեր ցանկանում են օգնել։

Երեկ սոցցանցի օգտատեր Նունե Առաքելյանը հրապարակել է գրառում այն ​​մասին, թե ինչպես են «լավ մարդիկ՝ հայեր, հրեաներ, ռուսներ՝ Սոնան, Յանը, Տատյանան և ինձ համար մի քանի անծանոթ, բայց, իհարկե, հրաշալի մարդիկ բարեգործական ակցիա կազմակերպել Արցախում շրջափակման մեջ գտնվողների համար»։ Արդյունքում դրամական օգնություն է ստացել ավելի քան 40 ընտանիք։

«Բոլոր շահառուները շատ արժանի մարդիկ են, ովքեր երբեք որևէ մեկից ոչինչ չեն խնդրել, և նույնիսկ այս անգամ ոմանք համեստորեն հրաժարվել են՝ խնդրելով օգնել նրանց, ում համար ավելի դժվար է։ Թվում էր՝ որտե՞ղ կարելի է փող ծախսել պաշարված Արցախում, ուր ինչ-որ բան գնելն արդեն սխրանք է։

Բայց ես ընդամենը մեջբերեմ հատվածներ նամակներից. «Ձմռան համար վառելափայտ ենք գնել, շատ շնորհակալ եմ, հիմա երեխաները չեն սառչի», «դիզվառելիք գնեցինք, խոդի տվինք մեքենան, որը վաղուց չեր աշխատում. գնացինք գյուղեր՝ մթերք գնելու, շնորհակալություն Ն.Վ. և ձեր ընկերներին», «Մենք փախստական ​​ենք, ապրում ենք վարձով, շրջափակման պատճառով կորցրել ենք մեր աշխատանքը, շնորհակալություն. ընկերներիդ, Նունե, բնակարանի համար վճարեցինք», «Հերթ կանգնելուց հետո վերջապես կարողացա միրգ-բանջարեղեն գնել, դուք գիտեք, ինչ արժեն հիմա, երեխաները շատ ուրախ են, շատ շնորհակալ եմ». «Երեխաների համար տաք հագուստ եմ գնել, շատ շնորհակալ եմ»։ Այս նամակների հեղինակները այրիներ են, բազմազավակ մայրեր կամ մարդիկ, ովքեր զրկվել են աշխատանքից շրջափակման պատճառով»,- գրում է Նունե Առաքելյանը։

Նա նաև շնորհակալություն է հայտնում իր ընկերներին, ովքեր պարբերաբար օգնում են մարդկանց շրջափակման ժամանակ։

 

Միջազգային հանրությունը, մեծ տերությունները նախագծում են մի ամբողջ ժողովրդի ելքը Լեռնային Ղարաբաղից,: Հենց այդպիսի արդյունք է նախապատրաստվում: Այս մասին սեպտեմբերի 15-ին Հայաստանում լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց  «Միջազգային քրիստոնեական համերաշխություն» կազմակերպության նախագահ Ջոն Էբները։

Նրա խոսքով՝ մեծ տերությունները օրակարգից հանել են ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը։

«ԱՄՆ-ն խոսում է Լաչինի միջանցքի և Աղդամի ճանապարհի զուգահեռ բացման մասին։ Բայց ի՞նչ կլինի, եթե այդ երկու ճանապարհները միաժամանակ բացվեն՝ հաշվի առնելով Լեռնային Ղարաբաղում տիրող սովը։ Ինչի՞ կբախվի բնակչությունը»,-հարց ուղղեց Էբները։

Նա հավելեց, որ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում տասնյակ հազարավոր մարդիկ լքել են Լեռնային Ղարաբաղը, քանի որ համապատասխան պայմաններ չեն եղել, բայց նրանց մի մասը հետագայում վերադարձել է՝ մտածելով, որ անվտանգ կլինի, եւ նրանք կլինեն ռուս խաղաղապահների պաշտպանության ներքո:

«Այժմ Ռուսաստանից այդ աջակցությունն այլեւս չկա, եւ անհնար է պատկերացնել, որ ժողովուրդը կարող է վերադառնալ Լեռնային Ղարաբաղ, եթե նա գտնվի Ադրբեջանի ղեկավարման ներքո»,-ասաց նա։

«Այսօր պատերազմն իրականացվում է դիվանագիտական դաշտում՝ Լեռնային Ղարաբաղից հայերի արտագաղթի հասնելու նպատակով։ Վերջերս նախագահ Ալիեւի ներկայացուցիչը հայտարարել է, որ ցեղասպանություն կարող է տեղի ունենալ, եթե անջատողական խմբավորումները շարունակեն պատանդ պահել սեփական ժողովրդին: Դա ցեղասպանության սպառնալիք է։ Ընդ որում, մեծ տերությունները, կարծես, աջակցում են Ադրբեջանին «,-ասաց նա։

Էբները նշեց, որ անհրաժեշտ է պաշտպանել ԼՂ ժողովրդի  իրավունքները։

Ադրբեջանի իշխանությունը  պետք է պատժվի։ Նրա խոսքով՝ դա վերաբերում է եւ՛ նախագահին, եւ՛ զինվորականներին, եւ՛ տնտեսական պատժամիջոցների սահմանմանը, որոնք պետք է ազդեցություն ունենան ոչ թե ադրբեջանական ժողովրդի, այլ ղեկավարության, պատասխանատվություն կրողների վրա:

Նա հիշեցրեց, որ նույնիսկ 30 տարի անց Ադրբեջանը շարունակում է էթնիկ զտումները, իսկ այսօր պատերազմը հասել է արդեն Հայաստանի տարածք։

«Անցած շաբաթ մենք այցելեցինք Տեղ գյուղ եւ տեսանք Հայաստանի օկուպացված տարածքները։ Այնտեղ արդեն էթնիկ զտումներ են իրականացվում։ Ադրբեջանի նպատակը շատ պարզ է՝ հողն առանց հայերի»,-ասաց նա։

Նա նկատեց, որ ՀՀ կառավարությունը իրավունք չունի ասելու, որ Արցախը ինքնորոշման իրավունք չունի, քանի որ դա միջազգային իրավունք է: «Շատ ռիսկային կլինի, եթե կառավարությունն ասի, որ Արցախն ինքնորոշման իրավունք չունի։ Նրանք, ովքեր կհետեւեն այդ տրամաբանությանը, ստիպված կլինեն առերեսվել Սյունիքի խնդրի հետ»,-եզրափակեց նա։