Արայիկ Հարությունյանը դեռ չի լքել իր աշխատասենյակը և չի միացել նստացույց անողներին։
Մարդիկ հավաքվել էին միջանցքը ապաշրջափակելու Համաժողովրդական շարժման անդամների շուրջ։ Արթուր Օսիպյանը մարդկանց հետ քննարկում է Լենցովի, կառավարության ներկայացուցիչների և երաժշտական նվագախմբի ուղեկցությամբ դեպի կամուրջ գնալու հնարավորությունը։
Հավաքվածները դեմ չեն այս ծրագրին։ Բայց առայժմ ավելի հակված են մեկ շաբաթ սպասելու։
Հեղինակ՝ naira
Արցախի ժողովրդի վիճակը բնականոն հուն չվերադառնալու դեպքում՝ դիմելու ենք ավելի կոշտ գործողությունների. Արայիկ Հարությունյան
Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանը հանդես է եկել տեսաուղերձով:
«Սիրելի՛ հայրենակիցներ,
Արդեն յոթ ամսից ավելի է, ինչ Արցախի ժողովուրդը մաքառում է մարդկության դեմ ադրբեջանական նոր հանցագործության՝ շրջափակման դեմ: Արցախի քաղաքացիների, մեքենաների ու բեռների տեղաշարժի խոչընդոտները, վերջին մեկ ամսում նույնիսկ հումանիտար բեռների մատակարարման ամբողջական արգելքը, գազամատակարարման ու էլեկտրամատակարարման շարունակական խափանումը, պարբերական ռազմական ագրեսիաներն ու սադրանքները, հոգեբանական ահաբեկչությունը նպատակ ունեն ճնշելու և կոտրելու Արցախի ժողովրդի ազատ կամքն ու ինքնորոշման իրավունքը, բռնի կերպով հպատակեցնելու նրան և, վերջիվերջո, հանգեցնելու էթնիկ զտման:
Արցախի Հանրապետության ժողովուրդն ու իշխանությունները բազմիցս արտահայտել են իրենց դիրքորոշումները, որոնցից կուզեի առանձնացնել հետևյալները՝
- Մենք պայքարում ենք մեր սեփական հայրենիքում մեր արժանապատիվ կյանքի և ինքնորոշման անօտարելի իրավունքի իրացման, ճանաչման ու պաշտպանության համար, իսկ այդ իրավունքը բնական է և ենթակա չէ սակարկման ու զիջման:
- Ադրբեջանում տիրող՝ հայ ժողովրդի դեմ էթնիկ ատելության ու խտրականության համակարգային քաղաքականության պայմաններում հատկապես Արցախի հայերը կանգնած են ֆիզիկական ոչնչացման իրական սպառնալիքի առջև, որի հստակ ապացույցներից են 2020թ. պատերազմով և ընթացիկ շրջափակմամբ դրսևորված մարդկության դեմ հանցագործությունները: Այդպիսի պայմաններում մեր արտաքին ինքնորոշման իրավունքի ճանաչումն ու պաշտպանությունը անփոխարինելի միջոց է ոչ միայն սեփական ճակատագիրը տնօրինելու, այլև՝ մի ողջ բնիկ ժողովրդի ֆիզիկական գոյությունը երաշխավորելու համար:
- Անընդունելի համարելով 2020թ. պատերազմը, դրա վարման հանցավոր մեթոդները և հետևանքները՝ միևնույն ժամանակ մենք ստիպված հաշվի ենք նստել 2020թ. նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության ձևավորած նոր իրողության հետ՝ հույս ունենալով, որ գոնե դա տևական ժամանակ կապահովի որոշակի կայուն միջավայր մեր ժողովրդի՝ սեփական հայրենիքում անվտանգ ու արժանապատիվ գոյության համար: Այնուամենայնիվ, մենք այս ընթացքում ունեցանք մի շարք ռազմական ագրեսիաներ Ադրբեջանի կողմից, իսկ պատերազմի ավարտից երկու տարի անց՝ արդեն շրջափակում, այնուհետև՝ լրիվ պաշարում՝ ոտնահարելով ոչ միայն միջազգային իրավունքի հանրահայտ նորմերը, այլև՝ Եռակողմ հայտարարության բազմաթիվ դրույթներ՝ Քաշաթաղի (Լաչինի) միջանցքի, ՌԴ խաղաղապահ զորակազմի երաշխիքների և այլ առումներով:
- Մենք միաժամանակ միշտ բաց ենք եղել ադրբեջանական կողմի հետ քննարկելու ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության բոլոր բաղադրիչները և կողմերի մտահոգությունները, մշտապես դրսևորել ենք մեզ որպես կառուցողական կողմ՝ գիտակցելով մեր խոցելի վիճակը, բայցև ձգտելով պահպանել մեր կենսական իրավունքներն ու շահերը: Սակայն Ադրբեջանը երբեք չի ցանկացել իրական երկխոսություն ունենալ մեզ հետ՝ միջազգային անպատժելիությունից խրախուսված ընտրելով ահագնացող բռնաճնշումների ու հպատակեցման ճանապարհը:
Շրջափակման ողջ ընթացքում մենք հույս ենք ունեցել, որ միջազգային հանրության տարբեր դերակատարներ կվերացնեն շրջափակումը, կկանխեն դրա հետագա խորացումը: Սակայն մենք լսել ենք միայն բարի խոսքեր, բայց ո՛չ Եռակողմ հայտարարության, ո՛չ ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի հրամանների, ո՛չ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի որոշումների, ո՛չ էլ միջազգային կազմակերպությունների, առանձին պետությունների և այլ դերակատարների կոչերի գործնական կատարում այդպես էլ չտեսանք: Որոշումից որոշում, կոչից կոչ Արցախի ժողովրդի վիճակը գնալով բարդացել է, իսկ Ադրբեջանը դարձել է ավելի ու ավելի սանձարձակ, ինչը նշանավորում է միջազգային իրավակարգի հոգեվարքը:
Դեկտեմբերից հունիս տևած հյուծող շրջափակումից և վերջին մեկ ամսվա լրիվ պաշարումից հետո այժմ Արցախում ունենք սննդի, վառելիքի, դեղորայքի, հիգիենայի և այլ առաջին անհրաժեշտության պարագաների մեծ սղություն, գյուղատնտեսական աշխատանքների գրեթե ամբողջությամբ կասեցում, հանրային տրանսպորտի գործունեության ծավալների խստիվ կրճատում, ջրի ու կապի ենթակառուցվածքների շարունակական խափանումներ, հիվանդանոցների, հացի արտադրամասերի ու այլ կենսական օբյեկտների աշխատանքի խափանումներ՝ էլեկտրամատակարարման այլընտրանքային լուծումների բացակայության պատճառով, երեխաների, հղիների ու այլ խոցելի խմբերի թերսնուցում, հարյուրավոր բաժանված ընտանիքներ և այլն, և այլն: Մի քանի օրվա մեջ այս վիճակը շատ ավելի սուր է դառնալու՝ իր բոլոր անդառնալի հետևանքներով հանդերձ:
Այս ողջ ընթացքում Արցախի Հանրապետության իշխանությունների կողմից բազմաթիվ միջոցներ են ձեռնարկվել թե՛ միջազգային հարթակներում և թե՛ տեղում՝ ապահովելու համար պատշաճ դիմադրություն ադրբեջանական ոտնձգություններին: Դրանց հիմնական մասը տեսանելի չէ՝ հաշվի առնելով տարբեր զգայուն հանգամանքներ, և նաև այդ ջանքերի շնորհիվ ենք կարողացել այսքան ժամանակ դիմակայել շրջափակման ծանր մարտահրավերներին:
Սիրելի՛ հայրենակիցներ,
Հաշվի առնելով առկա ծանրագույն իրավիճակն ու վերահաս հումանիտար ու անվտանգային աղետը՝ ես որոշել եմ դիմել ծայրահեղ միջոցի, այն է՝ հենց այս պահից Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում միանալ բազմաթիվ քաղաքացիների կողմից մեկնարկած նստացույցին: Սա լրացուցիչ ճիգ ու ահազանգ է միջազգային գործնական ուշադրություն գրավելու, հորդորելու միջազգային հանրությանը կատարել իր ստանձնած պարտավորությունները, մղելու հայ ժողովրդին և մեր բոլոր բարեկամներին ակտիվ ու անհապաղ գործողությունների:
Այս նստացույցով մենք ակնկալում ենք, որ Հայաստանը, Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ն, Ֆրանսիան, Եվրամիությունը, ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդն ու այլ լիազոր մարմիններ, ինչպես նաև բոլոր մնացած առնչվող դերակատարները զերծ կմնան առաջին հերթին Ադրբեջանի հետագա ագրեսիվ ու հանցավոր գործողությունները խրախուսելուց ու անտեսելուց, իսկ այնուհետև՝ կկատարեն իրենց պարտավորությունները Եռակողմ հայտարարության, ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի հրամանների և միջազգային այլ ակտերի ու պայմանավորվածությունների պատշաճ կատարման ուղղությամբ:
Իսկ ահա Մայր Հայրենիքում ու Սփյուռքում բնակվող հայ ժողովրդի բոլոր հատվածներից ակնկալում ու խնդրում ենք, որ բոլոր հնարավոր գործողությունների դիմեն որոշում կայացնողների ուշադրությունը հրավիրելու և Արցախին աջակցող գործնական քայլեր կատարելու ուղղությամբ: Այդ համատեքստում ողջունելի է վերջին օրերին մեկնարկած համաժողովրդական շարժումը, այն բոլոր արցախցիների սրտերից ու հոգիներից բխած շարժում է, որի պատշաճ շարունակությանն ու զարգացմանն ենք սպասում ողջ հայ ժողովրդի շրջանում: Վստահ եմ, որ տարբեր երկրներում նստացույցների և բողոքի ու իրազեկման այլ զանգվածային արշավների միջոցով հնարավոր է շոշափելի արդյունք ապահովել այս պայքարում: Միջազգային հանրությունը պետք է զգա հայ ժողովրդի վճռական կամքն ու սատարումն Արցախին, քանի որ Արցախի հայկական ու արժանապատիվ ապագայի բանալին հենց հայ ժողովրդի ձեռքերում է:
Մեկնարկած նստացույցին միանալն իմ սահմանադրական, քաղաքացիական ու ազգային պարտավորությունների կատարմանն ուղղված ծայրահեղ քայլ է, այս իրավիճակում ես ավելի արդյունավետ այլ տարբերակ չեմ գտել: Այն որևէ կերպ էականորեն չի ազդելու պետական կառավարման համակարգի գործունեության վրա, և բոլոր մարմիններն ու պաշտոնյաները շարունակելու են իմ գլխավորությամբ կատարել իրենց ծառայողական պարտականությունները:
Այս օրերի ընթացքում ես հնարավորություն կունենամ Վերածննդի հրապարակում շփվել համաժողովրդական շարժման, հասարակության և քաղաքական համակարգի բոլոր հիմնական դերակատարների ու խմբերի հետ, միասին քննարկել մեր անելիքները և միասին էլ համապատասխան որոշումներ կայացնել և իրականացնել դրանք: Եթե մեկ շաբաթվա ընթացքում միջազգային միջամտությամբ Արցախի ժողովրդի վիճակը չվերադառնա քիչ թե շատ կայուն ու բնականոն հուն, ապա դրանից հետո մենք դիմելու ենք ավելի կոշտ գործողությունների և՛ Արցախում, և՛ դրանից դուրս:
Աստված պահապան Արցախին և ուժ ու կորով մեր ժողովրդին»:
Արայիկ Հարությունյանը միացել է նստացույցին. մեկ շաբաթից ավելի կոշտ քայլեր են լինելու
Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը ուղերձ է հղել ժողովրդին, որում նշել է, որ տարածաշրջանում խնդիրների լուծման լավագույն ճանապարհը՝ Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման ճանաչումն է։
Նա նշել է, որ մտադիր է դիմել ծայրահեղ քայլի՝ միանալ Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում անցկացվող նստացույցին։
Միաժամանակ Հարությունյանը ասել է, որ չի դադարեցնի իր նախագահական պարտավորությունների կատարումը։
Եթե մեկ շաբաթում չկարողանանք կայունացնել իրավիճակը, ապա ավելի կոշտ քայլերի կդիմենք, ասաց Արայիկ Հարությունյանը։
Ամբողջական շրջափակումն առաջացրել է հակազդեցություն. Բաքվի հնարքը չի ստացվում
Փաստորեն, Ադրբեջանին արգելել են լայնածավալ ռազմական գործողություններ սկսել տարածաշրջանում, սակայն խաղաղության պարտադրման ոչ բռնի մեթոդները թույլատրված են։ Այս մասին Բրյուսելում կայացած եռակողմ հանդիպումից հետո ասել է Արցախի Հեղափոխական կուսակցության նախագահ Արթուր Օսիպյանը։
Բրյուսելում կայացած հանդիպումը տեղի է ունեցել Արցախի շրջափակման խստացման և սննդամթերքի ու վառելիքի պաշարների սպառման մասին ազդանշանների ֆոնին։ Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը, կոչ անելով բացել Լաչինի միջանցքը հիվանդների տարհանման համար, ակնարկել է, որ Աղդամից կարելի է մարդասիրական ապրանքներ ստանալ։
Նման առաջարկին պաշտոնական Երեւանը չարձագանքեց։ Արցախի պետնախարարի խորհրդական Արտակ Բեգլարյանը նման տարբերակն անընդունելի է համարել՝ նշելով, որ մարդկանց տոտալ շրջափակման միջոցով ինչ-որ լուժումներ պարտադրելը ռազմական հանցագործություն է։
Ամբողջական շրջափակումը, որն, ըստ Բաքվի ծրագրի, պետք է կոտրել արցախցիներին և ստիպել նրան օգնություն խնդրել «Աղդամով» կամ պահանջել բացել Հայաստանի ճանապարհը՝ մեկնելու համար, հակազդեցություն առաջացրեց՝ զարթոնք, բողոք, համախմբում, ինքնիշխան իրավասության փոխըմբռնում։
Հուլիսի 14-15-ը տեղի ունեցան բողոքի ակցիաներ՝ թե՛ միջանցքի ապաշրջափակման ժողովրդական շտաբի, թե՛ կառավարության նախաձեռնությամբ։ Պետնախարարն անձամբ երթով ժողովրդին առաջնորդեց դեպի ԿԽՄԿ գրասենյակ և Ստեփանակերտի օդանավակայան, որտեղ տեղակայված է ռուսական զորքերի բազան։ Հարյուրավոր եվրոպական կազմակերպություններ դիմել են իրենց կառավարություններին՝ պահանջելով պատժամիջոցներ կիրառել Ալիևի դեմ։ Ֆրանսիայի Սենատի ղեկավարը կոչ է արել արագացնել ժամանակակից սպառազինության մատակարարումը Հայաստան. ՌԴ ԱԳՆ-ն ստիպված է եղել ընդունել Եռակողմ հայտարարության վերանայման անհրաժեշտությունը։
Արցախում ասում էին, որ եթե սա է անկախության գինը, ապա իրենք պատրաստ են վճարել այս գինը։ Իսկ խորհրդարանի նախագահ Արթուր Թովմասյանը դիմել է բարեկամ երկրների խորհրդարաններին՝ կոչ անելով սկսել «ճանաչում հանուն փրկության» ընթացակարգը։
«Ոչ բռնի խաղաղության կիրառումը»՝ մարդկային գործոնի, հոգեբանության վրա ազդելու փորձ է, և աշխարհը լուռ հետևում է, թե ում նյարդերը չեն դիմանում։ Ասում են՝ ղարաբաղցիների կողերից զրահաբաճկոններ են պատրաստում։
Վիտալի Բալասանյանն ազատ արձակվեց. դատարանը մերժել է նրան կալանավորելու միջնորդությունը
Արցախի Հանրապետության ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանը մերժել է Արցախի հերոս, ԱԽ նախկին քարտուղար Վիտալի Բալասանյանին կալանավորելու մասին միջնորդությունը։
Այս մասին հայտնել է նրա փաստաբան Ռաֆայել Մարտիրոսյանը։
Մարտիրոսյանն տեղեկացրել է, որ Բալասանյանն ազատ է արձակվել և այժմ շարունակում է բուժումը հիվանդանոցում:
Zangi-ն Արցախում թողարկում է ArtsakhX պրոյեկտը, որն աշխատելու է անգամ ինտերնետի անջատման դեպքում
Այսօր Արցախի կառավարության և Zangi ընկերության միջև ստորգրվեց հուշագիր՝ կապի ժամանակակից և պաշտպանված համակարգ ստեղծելու մասին։ Պրոյեկտը կանվանվի ArtsakhX։ Այս մասին Facebook-ի իր էջում գրել է ընկերության գլխավոր տնօրեն Վահրամ Մարտիրոսյանը:
Նա նաեւ նշել է. «Իրականում աշխատանքները սկսել էինք դեռ 6 ամիս առաջ, և համակարգը շատ շուտով հասանելի կլինի բոլոր Արցախցիների համար։ ArtsakhX-ը ունի հետևյալ առանձնահատկությունները՝
– Կոդավորված է ՆԱՏՕ-ի կողմից հաստատված Military Grade End-to-End AES-GSM-256 ալգորիթմով։
– Սերվերները և ամբողջ տվյալները գտնվելու են Արցախի Հանրապետության տարածքում։
– Արցախի ինտերնետից անջատման դեպքում շարունակելու է աշխատել ապահովելով կապ Արցախի ներսում։
– Թշնամու կողմից ՌԵՊ ռադիոէլեկտրոնային համակարգերով կապի ճնշման և նրա վատացման պայմաններում կարողանում է ապահովել տվյալների փոխանցում։
ArtsakhX-ը աշխարհում եզակի լուծում է, որը իրականացնում է քաղաքացիական GSM օպերատորի և մեսենջերային համակարգի ինտեգրացիա: Այն թույլ է տալիս ռազմականացնել քաղաքացիական ենթակառուցվածքները։
ArtsakhX-ը ստեղծվել և սպասարկվելու է Zangi ընկերության կողմից ամբողջովին անհատույց սկզբունքներով։
Առանձնակի շնորհակալություն եմ հայտնում բոլոր նրանց, ովքեր նպաստեցին ArtsakhX-ի իրականացմանը։
Երևանը այլ միջազգային դերակատարներին ևս կոչ է անում հետևել ԱՄԴ-ին և ՄԻԵԴ-ին. ԱԳՆ խոսնակ
Արդարադատության միջազգային դատարանի՝ Լաչինի միջանցքը բացելու իր հրահանգը վերահաստատելուց հետո, Մարդու իրավունքների միջազգային դատարանը որոշեց՝ իր 2022 թվականի դեկտեմբերի 21-ի որոշումը մնում է ուժի մեջ, և Ադրբեջանը պետք է ձեռնարկի իր իրավասության տակ եղած բոլոր միջոցները Միջանցքով անվտանգ անցումն ապահովելու համար:
Այս մասին Թվիթերում գրել է Հայաստանի արտգործնախարարության խոսնակը:
Արտակ Բեգլարյանը․ այլ բան չի կարող փոխարինել միջանցքը
Խոշոր հաշվով սա մեծագույն վտանգ է մեզ համար. դա կլինի եւ հումանիտար, եւ քաղաքական, եւ անվտանգային առումներով. որեւէ կերպով ընդունելի չէ, որ Ադրբեջանը փակելով Լաչինի միջանցքը, փորձում է մեզ հասցնել անտանելի վիճակի, որ մեզնից կորզի զիջումներ, այդ թվում Ադրբեջանի տարածքից Արցախ հումանիտար բեռների տեղափոխումով: Այս մասին NEWS.am-ւի հետ զրույցում նշեց Արցախի նախագահի խորհրդական Արտակ Բեգլարյանը՝ անդրադառնալով նրան, որ Ադրբեջանն ռաջարկել է հումանիտար բեռներ Արցախ հասցնել Աղդամ-Ստեփանակերտ երթուղով:
«Այս ճնշման ձեւն ինքնին միջազգային հանցագործություն է: Սակայն այս մասով եղավ Շառլ Միշելի հայտարարությունը, որը մեզ համար խիստ ցավալի, խիստ անընդունելի է, որ նա տրվում է ադրբեջանական նմանատիպ հանցավոր ծուղակների: Ամեն դեպքում պաշտոնական Ստեփանակերտը այս մասով լրացուցիչ հանդես կգա հայտարարությամբ»,-ասաց նա:
Արտակ Բեգլարյանը նկատեց, որ Լաչինի միջանցքը միակ միջազգայնորեն հաստատված ճանապարհն է, որ Արցախը կապում է Հայաստանին եւ ամբողջ աշխարհին. «Դա նաեւ հումանիտար միջանցք է, այլ ճանապարհ չի կարող փոխարինել այդ միջանցքին»:
Արցախի նախագահը հանդես կգա ուղերձով
Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանը հուլիսի 17-ին հանդես կգա ուղերձով։
«Սիրելի՛ հայրենակիցներ, այսօր, ժամը 22:00-ին հանդես կգամ ուղերձով: Արցախի յոթամսյա շրջափակումը և հատկապես մեկամսյա լրիվ պաշարումը օրեցօր սրում են մեր ժողովրդի անվտանգային ու հումանիտար վիճակը: Ուղերձիս մեջ հակիրճ կխոսեմ առկա ծանրագույն իրավիճակի ու անելիքների վերաբերյալ», Ֆեյսբուքի իր էջում գրել է Հարությունյանը:
Լաչինի միջանցքի կարգավիճակը կասկածի տակ է՝ տոտալ երեսպաշտություն
Հուլիսի 15-ին կայացած եռակողմ հանդիպումից հետո Եվրոպական խորհրդի ղեկավար Շառլ Միշելը նշել է «Լաչինի միջանցքի բացման անհրաժեշտությունը և Ադրբեջանի պատրաստակամությունը՝ հավասարապես մարդասիրական մատակարարումներ իրականացնել Աղդամով… Ես նաև ողջունում եմ բժշկական տարհանման վերսկսումը ԿԽՄԿ-ի միջոցով»։
Միևնույն ժամանակ, ՌԴ ԱԳՆ-ն հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է, որ «Հայաստանը ճանաչել է Լեռնային Ղարաբաղը որպես Ադրբեջանի տարածք, և դա արմատապես փոխել է այն հիմնարար պայմանները, որոնց ներքո Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարները հայտարարություն են ստորագրել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին, ինչպես նաև տարածաշրջանում տեղակայված ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտի վիճակը։ ՌԴ ԱԳՆ-ն նույնպես կոչ է արել Ադրբեջանին բացել Լաչինի միջանցքը։
Այս երկու հայտարարությունների համատեքստում ի հայտ է գալիս հետևյալ պատկերը՝ ԵՄ-ի, Ռուսաստանի, Բաքվի և Երևանի միջև «կոնսենսուս» է ձևավորվել, որ Լաչինի միջանցքը պետք է գործի բացառապես Կարմիր Խաչի հովանու ներքո հիվանդների տարհանման համար։ Այսինքն՝ այն դադարեց ծառայել որպես 2020 թվականի Եռակողմ հայտարարությամբ սահմանված միջանցք՝ ապրանքների և մարդկանց փոխադրման և Հայաստանի և Արցախի միջև կապն ապահովելու համար։
Հիշեցնենք, որ նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մեջ (ըստ Կրեմլի կայքի) «Լաչինի միջանցքը (5 կմ լայնություն), որը կապ կապահովի Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի միջև և չի վերաբերվի Շուշա քաղաքին, մնում է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ կոնտինգենտի հսկողության տակ։ Ադրբեջանի Հանրապետությունը երաշխավորում է քաղաքացիների, տրանսպորտային միջոցների և ապրանքների անվտանգությունը Լաչինի միջանցքի երկայնքով երկու ուղղություններով»:
Մոսկվան խոսում է «հիմնարար փոփոխության մասին, որում ստորագրվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը”։ Ի՞նչ է դա նշանակում։ Ռուսաստանը պատրա՞ստ է վերանայել Եռակողմ հայտարարությունը և այն սպառվա՞ծ է համարում։ Այդ դեպքում ինչի՞ հիման վրա է այժմ դրա կոնտինգենտը Արցախում։ Իսկ եթե նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը չի սպառվել, ապա Մոսկվան պարտավոր է կատարել իր պարտավորությունները Լաչինի միջանցքում։
Թեև Մոսկվան «փոփոխությունը» կապում է Փաշինյանի հայտարարության հետ, որ «Հայաստանը ճանաչում է Ղարաբաղը որպես Ադրբեջանի մաս», իրականում ռուսական զորքերը Բաքվի հետ միասին սկսել են փոխել Բերձորի միջանցքի 5 կիլոմետրանոց արտատարածքային կարգավիճակը դեռ 2022 թվականի օգոստոսին։ Բոլորը հիշում են Բերձորի, Ահավնոյի և Սուսի հապճեպ հանձնման, ադրբեջանցիների կողմից «ճանապարհի իրենց հատվածի» կառուցման, հայկական կողմից շինարարության ավարտի պատմությունը։ Եվ անմիջապես, հենց բացվեց ճանապարհի նոր երթուղին, Բաքուն Մոսկվայի համաձայնությամբ ու աջակցությամբ ճանապարհին անցակետ տեղադրեց ու արգելեց մուտքը։
Ո՞վ է որոշելու Լաչինի միջանցքի կարգավիճակը այն բանից հետո, երբ Մոսկվան պաշտոնապես հաստատի, որ չի կատարում իր պարտավորությունները և չկա Եռակողմ հայտարարություն։ Հայկական կողմը խոսում է միջանցքի բացառապես մարդասիրական նշանակության մասին, եվրոպացիները՝ որ միջանցքն անհրաժեշտ է միայն հիվանդների տարհանման համար։ Ապրանքների ու մարդկանց ազատ տեղաշարժն այլեւս ոչ մեկին չի անհանգստացնում։ Առավել եւս՝ Հայաստանի եւ Արցախի կապը։ Տոտալ երեսպաշտություն։
«ՄԱԿ-ը պետք է տիրություն անի իր բազում կոնվենցիաներին, որոնցով այսօր Արցախի Հանրապետությունը դե ֆակտո և դե յուրե կայացած հանրապետություն է»
Երևանում ՄԱԿ-ի գրասենյակի դիմաց ակցիա է կազմակերպվել՝ ի աջակցություն Արցախի։ Ինչպես հաղորդում է «Արմենպրես»-ը, Արցախի առողջապահության նախարարությանը կից մասնագիտական խորհրդի անդամ, բժիշկ Արամայիս Գալումյանը իր ելույթում նշեց, որ այն, ինչ այսօր կատարվում է Արցախի դեմ, ահաբեկչություն է։ «Դա ահաբեկչություն է մի պետության կողմից, որը ոչ թե մասնավոր ահաբեկչական խմբավորում է, այլ ահաբեկիչ պետություն է։ Չտեսնված մի երևույթ է, երբ կարելի է 120 հազար մարդու շրջափակել, զրկել տարրական սննդի հնարավորությունից, առողջապական ծառայություններ ստանալու հնարավորությունից։ Սա ի՞նչ է, եթե ոչ ահաբեկչություն։ Այստեղ պատասխանատու են բոլոր միջազգային կազմակերպությունները, բոլոր մեծ պետությունները, որոնք աշխարհում կարգեր են հաստատում։ Մենք պահանջում ենք Արցախի բնակչությանն ապահովել սննդով, առողջապահական ծառայություններով, ճանապարհով և ամեն ինչով»,- հայտարարեց Արամայիս Գալումյանը։
Ադրբեջանական ԽՍՀ-ից փախստականների համագումարի համակարգող Մարիամ Ավագյանը իր խոսքում նշեց, որ հայությունը չի կորցրել իր հույսը, որ փափուկ ուժով էլ կարող է Արցախը փրկել։ «ՄԱԿ-ի երևանյան գրասենյակը պարբերաբար ինձ անձամբ հիշեցնում է, որ իրենք քաղաքական հարցերով չեն զբաղվում։ Հարց եմ տալիս՝ միթե տոտալ շրջափակման մեջ 2 մանկահասակ երեխաների մահը քաղաքականության արդյունք չէ՞։ Ինչո՞ւ ՄԱԿ-ի երևանյան գրասենյակը մինչ օրս չի բարձրաձայնել, որ այսօր տոտալ շրջափակման մեջ գտնվող Արցախի հանդեպ ցեղասպանությունն ընթացքի մեջ է։ Այսօր Արցախը գտնվում է հյուծման միջոցով ցեղասպանության ընթացքի մեջ»։ ՄԱԿ-ի երևանյան գրասենյակը պարտավոր է միջնորդ լինել Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի գրասենյակի և մեր միջև և տեղ հասցնի նրանց, որ ՄԱԿ-ը կարիք ունի վարկանիշի փրկության։ ՄԱԿ-ը չպետք է մոռանա, որ ինքը իրավահաջորդ է Ազգերի լիգայի, որը չի ճանաչել Արցախն Ադրբեջանի մաս։ ՄԱԿ-ը պետք է տիրություն անի իր բազում կոնվենցիաներին, որոնցով այսօր Արցախի Հանրապետությունը դե ֆակտո և դե յուրե կայացած հանրապետություն է»,- ասաց Ավագյանը։
Նա հավելեց, որ վերջերս ՄԱԿ-ի պատասխանատու պաշտոնյաներին նամակներ են հղել, որում հիշեցրել են, որ առնվազն Արցախյան առաջին պատերազմից 820 հազար հայեր փախստական են դարձել, երկրորդ պատերազմից, ինչպես ֆիքսել է հենց ՄԱԿ-ը, 26 հազար 750 փախստական կա։ «Պահանջել ենք, որպեսզի ՄԱԿ-ի փախստականների հարցերով հանձնակատարը գա Հայաստան և տեղում հասկանա, թե ինչ մտահոգություններ ունեն հայ փախստականները։ Երկրորդ կետով դիմել ենք, որպեսզի գլխավոր քարտուղարի՝ ցեղասպանության կանխարգելման հարցով խորհրդականը տրամադրի տեղեկատվություն, թե ՄԱԿ-ը ինչ գործողություններ է անում Ադրբեջանի կողմից Արցախի հայության դեմ հյուծման միջոցով տարվող ցեղասպանությունը կասեցնելու և հետագայում այն կանխարգելելու համար»,- մանրամասնեց Մարիամ Ավագյանը։
Բողոքի մասնակիցները կգնան նաեւ Ռուսաստանի դեսպանատան մոտ։
Արցախի շրջափակման հարցով հայց է ներկայացվել Վաշինգտոնի դատարան Վազիրիի դեմ
Արցախի պետնախարարի խորհրդական Արտակ Բեգլարյանը գրում է.
Կոլեկտիվ հայց է ներկայացվել Միացյալ Նահանգների դաշնային դատարան Վաշինգտոնում, ընդդեմ Մոհամմադ Ռեզա Վազիրիի՝ ԱՄՆ-ում գործող Anglo Asian Mining PLC-ի ղեկավարի դեմ: Վազիրիին մեղադրում է Ադրբեջանի կողմից արցախցի քաղաքացիների շարունակվող ապօրինի բանտարկությանը մեղսակցության և Արցախի 7-ամսյա ապօրինի շրջափակման հետևանքով առաջացած խոշտանգումների մեջ։
Դաշնային բողոքում մասնավորապես ասվում է, որ Վազիրին ֆինանսապես աջակցել և խրախուսել է Ադրբեջանին Արցախի շրջափակման մեջ՝ պնդելով, որ «շրջափակումը պահպանվի և չվերացվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ մեղադրյալ Վազիրին, նրա գործակալները և/կամ նրա հանցակիցները ոսկու և պղնձի հանքեր մուտք գործելու իրավունք չեն ստացել Լեռնային Ղարաբաղում»:
Բողոքում նաև ասվում է, որ Վազիրին նպաստել է ԱՄՆ Խոշտանգումների զոհերի պաշտպանության ակտի խախտումներին՝ փորձելով ապահովել Արցախում թանկարժեք մետաղների, այդ թվում՝ ոսկու և պղնձի հանքավայրերի հասանելիությունը և շահագործումը:
Գործում պնդվում է, որ Վազիրիի՝ Արցախի ոսկու և պղնձի հանքավայրեր մուտք գործելու պահանջների և Ադրբեջանի կողմից արցախահայության շարունակական շրջափակման միջև կարևոր կապ կա:
Գործը հարուցվել է որպես հայցվորների կատեգորիա՝ ներառյալ 120.000 արցախահայեր, այդ թվում՝ 30.000 երեխաներ, ծերեր և 9.000 հաշմանդամներ։
Վստահ եմ, որ հազարավոր ադրբեջանցիներ նույնպես դժգոհություններ ունեն այս անձի և ընկերության դեմ, որը նույնպես պատկանում է Ալիևների ընտանիքին։ Այս դեպքը կօգնի լույս սփռել ընկերության մութ կողմերի վրա, ներառյալ Ալիևի ռեժիմի մասնակցությունը բոլոր անօրինական գործողություններին:
Գործը հարուցվել է ԱՄՆ-ում գործող միջազգային իրավաբան Կարնիգ Քերքոնյանի և Kerkonian Dajani LLP իրավաբանական ընկերության կողմից՝ փաստաբաններ Արման Թաթոյանի, Կարո Ղազարյանի և Թաթոյան հիմնադրամի իրավունքի և արդարադատության կենտրոնի աջակցությամբ։
Պաշտոնական բողոքի տեքստը կարող եք կարդալ այստեղ։ @ArtakBeglaryan