Եվրոպայի «դեսուվերենիզացիայի» «հայկական մոդելը»

  • 11:24 24.09.2025

Մինչ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի նստաշրջանին մասնակցելոըու համար Նյու Յորք մեկնելը, Նիկոլ Փաշինյանը ներկայացրեց հին աշխարհակարգի քանդման «հայկական մոդելը»։

Նա առաջինը հայտարարեց, որ իր երկիրը ճանաչված սահմաններ չունի, ինչը նշանակում է, որ ինքնիշխանության ցանկացած խախտում չի կարող համարվել խախտում, քանի որ խախտելու բան չկա։

Նա առաջինը հայտարարեց, որ գործող Սահմանադրությունը վաղուց դադարել է լինել Հայաստանի Հանրապետության գոյության իրավական հիմքը, քանի որ «մենք վաղուց ապրում ենք Չորրորդ Հանրապետության պայմաններում»։ Նա նաև հայտարարեց, որ «Հայաստանի քաղաքացիները ատում են իրենց Սահմանադրությունը»։ Սահմանադրական կարգի բացակայությունը բացում են ճանապարհ կամայական կառավարման և ամենաթողության համար։

ՀՀ վարչապետը նաև առաջինն էր, որ հայտարարեց ԽՍՀՄ փլուզումից հետո առաջացած հանրապետություններից մեկի փաստացի լուծարման մասին։

Այս բոլոր հայտարարությունները ներկայացնում են «հայկական մոդելը»՝ Եվրոպայում սառը պատերազմից հետո ստեղծված իրավիճակը վերանայելու համար։

Սոցիալիստական ​​բլոկը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արդյունք էր, որը գոյություն ուներ մինչև 1990-91 թթ․, երբ սոցիալիստական ​​բլոկի փոխարեն ի հայտ եկան անկախ պետություններ: Միայն ԽՍՀՄ-ի և Վարշավայի պայմանագրի փլուզումից հետո 1992 թվականին հնարավոր դարձավ Մաաստրիխտի պայմանագրի ստորագրումը և Եվրամիության ստեղծումը: Այժմ ԵՄ-ի մոտ 500 միլիոն բնակիչները ստեղծում են համաշխարհային ՀՆԱ-ի գրեթե մեկ քառորդը: ԵՄ-ն դարձել է կարևոր համաշխարհային դերակատար, որի գոյությունն ինքնին մարտահրավեր է նետում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ձևավորված աշխարհակարգին:

ԵՄ-ի, ինչպես նաև Մերձավոր Արևելքում և նախկին ԽՍՀՄ-ում անկախ պետությունների ստեղծումը դարձավ ունիկալ մոդել՝ աշխարհակարգը փոխելու առանց մեծ պատերազմի և ՄԱԿ-ի լուծարման:

Այժմ կառուցվում է այլ աշխարհակարգ, և արդեն խոսվում է այն մասին, որ ՄԱԿ-ը կկրի Ազգերի լիգայի ճակատագիրը, որը լուծարվեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը կանխելու անկարողության պատճառով:

ՄԱԿ-ը լուծարելու և նոր աշխարհակարգ կառուցելու համար կրկին անհրաժեշտ է մեծ պատերազմ։ Դոնալդ Թրամփի, Պուտինի և ԵՄ-ի մյուս հակառակորդների քաղաքականությունը նպատակ ունի հրահրել մեծ պատերազմ, որին կներգրավվի Եվրոպական Միությունը։ Ռուսաստանը ծաղրում է ԵՄ-ին և ՆԱՏՕ-ին անօդաչուներով և կործանիչներով՝ հրահրելով ՆԱՏՕ-ի արձագանքը և մեծ պատերազմը։ ԱՄՆ նախագահը կոչ է անում Եվրոպային «օգնել» Ուկրաինային վերադարձնել կորցրած տարածքները և «նույնիսկ ավելի հեռու գնալ»։ Թրամփը նաև կոչ է անում ԵՄ-ին հրաժարվել ռուսական էներգակիրներից և գնել ամերիկյանը, հրաժարվել կանաչ տնտեսությունից, փակել սահմանները և սկսել արտաքսել միգրանտներին։ Ամփոփելով՝ սկսել մեծ պատերազմ։

Փաշինյանն առաջարկում է իր սեփական, խաղաղ «մոդելը»՝ կամավոր հրաժարվել պետական ​​սահմաններից և ինքնիշխանությունից, որոնք առաջացել են սոցիալիստական ​​դաշինքի փլուզումից հետո։

Փաշինյանը հայտարարել է Չորրորդ Հանրապետություն կառուցելու իր մտադրության մասին, որը ենթադրում է սեփականության խոշոր վերաբաշխում: Մասնավորապես, Հայաստանում դա կարող է ենթադրել հայկական ենթակառուցվածքների նկատմամբ ռուսական սեփականության վերանայում: Կառավարությունը, որը մտադիր է ազգայնացնել ՀԵՑ-ը, անհաղթահարելի խնդիրների առջև է կանգնել, և այդ օրինակը ենթադրում է, որ հայկական ենթակառուցվածքները կարող են Ռուսաստանից վերցվել և փոխանցվել ուրիշներին միայն հանրապետությունը լուծարելու միջոցով։

1990-91 թվականներին ստեղծված Հայաստանի Հանրապետության «լուծարումը» կարող է «դեսուվերենիզացիայի» շքերթ առաջացնել ամբողջ Եվրոպայում։