Մոսկվան, Անկարան, Բաքուն և Երևանը չեն կարողանում հաղթահարել 44-օրյա պատերազմի բարդույթը
- 17:11 09.11.2025
Հուսով եմ, որ «այս փառահեղ հաղթանակից հետո» Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության գործընթացում կառուցողական քայլերը կհանգեցնեն երկարաժամկետ համաձայնության։ Այս մասին հայտարարեց Էրդողանը Բաքվում «հաղթանակի շքերթին» մասնակցելուց հետո։ Նա ասաց, որ հակամարտության կայուն կարգավորման համար բանակցությունները պետք է շարունակվեն։
2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից հինգ տարի անց «վերջնական», կամ կայուն խաղաղությունը թվում է նույնքան հեռավոր, որքան հինգ տարի առաջ։ 2020-2023 թվականների արյունալի պատերազմի ոչ մի կողմ չի կարողացել հաղթահարել իր բարդույթը և 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի՝ Հայաստանի և Արցախի վերամիավորման վերաբերյալ երկաթե որոշումը։ 30 տարի շարունակ այս որոշումը մնացել է անվիճարկելի որևէ միջազգային մարմնի կողմից։
ՀՀ կառավարությունը, որը հրաժարվել է Արցախից և նրա միջազգայնորեն ճանաչված ազգային իրավունքներից, անկարող է «փակել» Արցախի հարցը և պատասխանել արցախցիների նույնիսկ ամենահիմնական հարցերին։ Ցանկացած քննարկում՝ լինի դա բյուջեի, թե քաղաքացիության մասին օրենքի մասին, վերջիվերջո հանգում է Արցախի հարցի և բախվում է Հայաստանի Սահմանադրությանը, որը կառուցված է Հայաստանի անկախության հռչակագրի և 1989 թվականի բանաձևի վրա։
Չնայած 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությանը և 2025 թվականի օգոստոսի 8-ին «խաղաղության պայմանագրի» նախաստորագրմանը, Բաքուն և Անկարան չեն կարողանում օրինականացնել իրենց իրավունքները ցեղասպանության և ահաբեկչական պատերազմի միջոցով գրավված հայկական հողերի նկատմամբ: Հինգ տարի անց դեռևս միջազգային օրինական փաստաթղթեր չեն ստորագրվել, Հայաստանի Սահմանադրությունը մնում է ուժի մեջ, իսկ հայ-թուրքական սահմանի հարցը մնում է չլուծված: Ավելին, 2020-2025 թվականների պատերազմը սրեց Նախիջևանի հարցը, և Բաքուն չի կարողանում պատասխանել Նախիջևանի Ադրբեջանի կազմում ընդգրկման իրավական հիմքի հարցին։
Բաքուն և Երևանը դեռ շատ բան ունեն անելու երկկողմ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը անշրջելի դարձնելու համար, այդ թվում՝ խաղաղության պայմանագրի ստորագրումը և տրանսպորտային ու տնտեսական կապերի վերականգնումը, ասվում է Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարության հայտարարության մեջ՝ նոյեմբերի 9-ի հայտարարության հինգերորդ տարեդարձի կապակցությամբ: Այսինքն՝ Ռուսաստանն ևս խնդիրը լուծված չի համարում, հատկապես որ Մոսկվան դեմ է Ալմա-Աթայի հռչակագրին, քանի որ ինքն է այն կոպտորեն խախտում։
Եվրախորհրդարանի բանաձևերը, չնայած Երևանի և Բաքվի միջև փաստաթղթերի նախաստորագրմանը, ցույց են տալիս, որ Ղարաբաղի հակամարտությունը չի լուծվել։ Եվրոպան, չնայած Ալմա-Աթայի հռչակագրին հղումներ անելուն, չի կարող կտրել այն ճյուղը, որի վրա հենվում է ողջ արևմտյան քաղաքակրթությունը. հակամարտությունները չպետք է լուծվեն ուժով։
Իր հերթին, Թրամփը հարցրեց Ալիևին, թե ինչու է նա կանգ առել և չի շարունակել հարձակումը Հայաստանի դեմ պատերազմում: Չնայած Ալիևին գովաբանեցին իր «իմաստուն» քաղաքականության համար, հարցն ինքնին բացահայտեց, որ ԱՄՆ-ն Արցախը համարում է Հայաստանի օկուպացված մաս: Ուղղակի առայժմ Ադրբեջանն ավելի ուժեղ է։
Բաքվի բարդույթները գնալով սրվում են. նոյեմբերի 9-ի նախօրեին Բաքվի արտաքին գործերի նախարարությունը պահանջների հերթական շարքը ներկայացրեց Հայաստանին՝ փորձելով թաքցնել «խաղաղության պայմանագիր» ստորագրելու իր անկարողությունը: Այս պայմանագիրը միջազգային իրավական հիմք չունի, և դրա ստորագրումը կբացահայտի տարածաշրջանում առկա բազմաթիվ սպիներ, այդ թվում՝ հայ-թուրքական սահմանի անօրինականությունը: