Փաշինյանը հազիվ հասավ Գերմանիայից Մոսկվա

Նիկոլ Փաշինյանը մասնակցում է Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի նեղ կազմով նիստին: Ռուսաստանի վարչապետ Միխայիլ Միշուստինը առաջարկել է համաձայնեցնել գրաֆիկները Միության շրջանակներում տնտեսական գործընթացների հետագա զարգացման վերաբերյալ հռչակագրի իրականացման շրջանակում։

Նիկոլ Փաշինյանը հազիվ է հասել Մոսկվայի նիստին, քանի որ նրա ինքնաթիռը չի կարողացել վայրէջք կատարել գիշերը՝ ուկրաինական անօդաչու թռչող սարքերի հարձակման և բազմաթիվ ռուսական օդանավակայանների փակման պատճառով: Համբուրգից թռչող նրա ինքնաթիռը վայրէջք է կատարել Սանկտ Պետերբուրգում, իսկ այնտեղից նա մեկնել է Մոսկվա։

Այսօր գիշերը մոտ 300 անօդաչու թռչող սարքեր են հարձակվել ռուսական քաղաքների վրա. ռուսական հակաօդային պաշտպանության միջոցները կարողացել են խփել դրանց մեծ մասը, սակայն անօդաչուների և զենիթային զենքերի բեկորները, ինչպես նաև որոշ անօդաչու թռչող սարքեր հասել են թիրախներին՝ առաջացնելով ավերածություններ և հրդեհներ։

Փաշինյանը սովորաբար “համատեղում” է Ռուսաստան և արևմտյան մայրաքաղաքներ կատարած ուղևորությունները՝ ցույց տալու համար իր հավատարմությունը հավասարակշռված քաղաքականությանը: Գերմանիայում նա հայտարարել է, որ Հայաստանը չի մտադիրվում դուրս գալ ԵԱՏՄ-ից, բայց ձգտում է ինտեգրվել ԵՄ-ի հետ: Առայժմ այս գործընթացները կարող են համատեղվել. հենց որ սա խնդրահարույց դառնա, կառավարությունը կորոշի, թե ինչ անել, ասել է Փաշինյանը։

Խուզարկությունը կապված է 2021 թ․ իրադարձությունների հետ․ Երիցյան

“Քրեական վարույթը, որի շրջանակներում այսօր իրականացվում է խուզարկությունը Արցախի ներկայացուցչյունում, նախաձեռնվել է 2025 թվականի հունիս ամսին և այն կապված է ենթադրյալ տնտեսական հանցագործության հետ: Խոսքը վերաբերվում է կոնկրետ իրավաբանական անձի և Հայաստանում գործող բանկի միջև կնքված վարկային պայմանագրի շրջանակներում Արցախի ներդրումային հիմնադրամի կողմից ցեսիայի պայմանագրի կնքման հետ”: Այս մասին այսօր լրագրողներին ասել է փաստաբան Ռոման Երիցյանը։

“Ցեսիայի պայմանագիրը կնքվել է ՀՀ կառավարության և Արցախի Հանրապետության կառավարության որոշման շրջանակներում: Այսինքն այստեղ բացահայտ հանցագործության տարրեր, ուսունասիրելով խուզարկության մասին դատարանի որոշումը, ես չէմ արձանագրում և առհասարակ չէմ հասկանում թե ինչ կապ ունի 2021 թվականին տեղի ունեցած տվյալ իրադարձությունը Արցախի ներկայացուցչության մշտական տեղակայման վայրի հետ:

Եթե անգամ ենթադրենք, որ կատարվել է որևէ ոչ իրավաչափ արարք, ապա այն կատարվել է ոչ Արցախի ներկայացուցչության մշտական տեղակայման վայրում: Թե ինչ բովանդակության փաստաթղտեր են փնտրում Արցախի ներկայացուցչության շենքում, պարզ չէ: Ըստ դատարանի որոշման, դա պետք է կապ ունենա իմ կողմից վկայակոչված գործողության հետ, որը կատարվել է ՀՀ կառավարության և Արցախի Հանրապետության կառավարության մշակված ծրագրերով: Այսինքն, օրինակ, ՀՀ կառավարությունը մշակել է ծրագիր, ըստ որի այն իրավաբանական անձինք, ովքեր գույք են ունեցել Ադրբեջանի տիրապետության տակ անցած Արցախի տարածքներում, կառավարության որոշման համաձայն պետք է ստանային փոխհատուցում, և Արցախի ներդրումային հիմնադրամը պետք է փոխհատուցեր բանկերին տվյալ միջոցները:

Այս բոլոր գործողությունները կատարվել են 2020-21 թվականներին և այսօր 2025 թվականի հունիս ամսին նախաձեռնված քրեական վարույթի շրջանակներում է իրականացվում խուզարկություն:  Զարմանալի չէ, որ մինչև այս պահը նրանք չէն գտել գեթ մեկ փաստաթուղթ, որը կարող է ունենալ որևէ նշանակություն տվյալ վարութի համար: Ավելին՝ դետարանի որոշման մեջ նաև արծարծվում է Սամվել Կարապետյանի նկատմամբ քրեական վարույթն ու նրա տրված ցուցմունքն այս կապակցությամբ։ Հետագայում կարվի լրցուցիչ հայտարարություն”, ասել է փաստաբան Ռոման Երիցյանը։

Փախստականի վկայականի ժամկետը կերկարացվի ավտոմատ

Միգրացիայի և քաղաքացիության ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ժամանակավոր պաշտպանության (փախստականի) վկայականները փոխարինելու անհրաժեշտություն չկա։

ՀՀ կառավարության 2024 թվականի հոկտեմբերի 17-ի 1649-Ն որոշման համաձայն՝ 2024 թվականին փոխարինված ԺՊ վկայականների վավերականության ժամկետը կերկարաձգվի ավտոմատ կերպով՝ Կառավարության համապատասխան նոր որոշման ընդունումից անմիջապես հետո։

Մուտքի ուղղությամբ սահմանը հատելիս ԺՊ վկայականի առկայությունը պարտադիր չէ։

«Եթե ԺՊ վկայականը ստանալուց հետո անձնագիրը փոխվել է (կորուստ, ժամկետի ավարտ, վնասում), ապա անհրաժեշտ է ներկայացնել դիմում՝ նոր տվյալներով վկայական ստանալու, քանի որ ԺՊ վկայականը տրվում է միայն գործող անձնագրի հիման վրա։

Սահմանահատումից առաջ կարող եք ստուգել ձեր քարտի QR կոդը, որը ցույց է տալիս վկայականի վավերականության ժամկետը։ Սակայն եթե մինչև այս տարվա վերջ փորձեք QR-ով ստուգել, երկարաձգված ժամկետը չի երևա, քանի որ համակարգը կթարմացվի միայն Կառավարության նոր որոշման ընդունումից հետո»,- ասվում է հաղորդագրության մեջ։

««Մենք չենք ասում՝ պատերազմեք, մենք ասում ենք՝ քաղաքական օրակարգ բեր այդ հարցը»․ Բեգլարյան

Արցախի նախկին պետնախարար, իրավապաշտպան Արտակ Բեգլարյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցում անդրադարձավ Արցախի ներկայացուցչությունում ընթացող խուզարկությանն ու Նիկոլ Փաշինյանի երեկվա հայտարարություններին։ Նա ասաց, որ Փաշինյանի հայտարարությունների ու այսօրվա գործողությունների միջեւ կարող է կապ լինել։

«Իսկ Արցախի ժողովրդի վերադարձի իրավունքից հրաժարվողը չի կարող լինել Նիկոլ Փաշինյանը կամ ՀՀ վարչապետը։ Արցախի ժողովուրդը՝ այդ իրավունքի տերը պետք է որոշի՝ վերադառնում է, թե չի վերադառնում։ Տվյալ պարագայում ՀՀ վարչապետը կարող է միայն ՀՀ կառավարության դիրքորոշումը ձեւակերպել, որը մեզ համար խիստ անընդունելի է։ Դատապարտելի է, որ Հայաստանի կառավարությունը նման դիրքորոշում ունի, ընդ որում՝  իրավունքները վաճառքի է հանում եւ հավասարության նշան է դնում Արցախի ժողովրդի վերադարձի ու ադրբեջանցիների չակերտավոր վերադարձի միջեւ, որտեղ որեւէ եզր չկա՝ ոչ պատճառների մասով, թե ով ինչպես է լքել իր տունը, ոչ փոխհատուցումների, ոչ ժամկետների, ոչ ծավալների եւ ոչ էլ իրավական հիմքերի առումով։ Քիչ թե շատ կարող է քննարկելի ու համադրելի լինել ադրբեջանահայության վերադարձը եւ Հայաստանում ապրած ադրբեջանցիների վերադարձը, բայց քիչ թե շատ, որովհետեւ ադրբեջանահայությունը բռնի գաղթել է ցեղասպանական քաղաքականության հետեւանքով, իսկ Հայաստանի ադրբեջանիցները հանգիստ, առանց որեւէ բռնության, առանց սպառնալիքի իրենց կամքով հեռացել են Հայաստանից»,- ասաց Բեգլարյանը։

Նա նշեց, որ ՀՀ իշխանություն այլեւս մանդատ էլ չունի, քանի որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը լուծարելով՝ հրաժարվել է մանդատից։ «Բայց, եթե այլ կերպ մեկնաբանենք, օրինակ, Արդարադատության միջազգային դատարանի հրամանը վերաբերում է ամբողջ միջազգային հանրությանը, այդ թվում՝ Հայաստանին։ Ընդ որում Հայաստանի դիմումի հիման վրա է դա ընդունվել։ Այսինքն՝ տվյալ դեպքում ՀՀ կառավարությունն ասում է՝ ես չեմ կատարում դատարանի հրամանը, մի հատ էլ արդարացնում է ցեղասպանությունը»,- նշեց նա։

Բեգլարյանն ասաց, որ շատ արցախցիներ ուզում են վերադառնալ, բայց դրա համար պետք է պայմաններ ստեղծվեն, իսկ պայմաններ ստեղծվելու համար ՀՀ-ն պետք է միջազգային հանրության մոտ այս հարցը պաշտոնապես բարձրացներ, այդ թվում՝ Ադրբեջանի հետ բանակցություններում։ «Մենք չենք ասում՝ պատերազմեք, մենք ասում ենք՝ քաղաքական օրակարգ բեր այդ հարցը եւ միջազգային դատարանի հրամանը կատարելու համար դիմիր միջազգային համապատասխան կառույցներին ու պետություններին եւ ասա, որ այս հրամանն Ադրբեջանն անբարեխիղճ կերպով չի կատարում։ Ուզում եմ հասկանալ՝ սա պատերա՞զմ է։ Սա նշանակում է, որ ինքը ոտնահարում է իրավունքները, իր պարտավորությունները չի կատարում, այդ թվում՝ անձամբ իր ստանձնած պարտավորությունները դատարան դիմելու հիմքով»,- նշեց նա։

Արտակ Բեգլարյանը չբացառեց, որ Արցախի ներկայացուցչությունում տեղի ունեցող խուզարկությանը կարող են հաջորդել ձերբակալություններ․ «Կարող են լինել ձերբակալություններ, վաղուց քաշքշում են, տարբեր քրեական գործերով տարբեր կարգավիճակներ են տալիս Արցախի պաշտոնյաներին»։

Ղարաբաղի հարցը փա՞կ է, թե՞ ոչ․ ինչ են փնտրում Արցախի ներկայացուցչությունում

Երեկ Համբուրգում հայ համայնքի ներկայացուցիչների հետ հանդիպմանը Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ “Ղարաբաղյան հարցը փակված է”։ Դրանից բառացիորեն մի քանի ժամ առաջ Երևանում Արցախի ներկայացուցչությունում կայացած լսումների ժամանակ Արցախի ԱԺ նախագահ, Արցախի նախագահի պաշտոնակատար Աշոտ Դանիելյանը հայտարարել է, որ Ղարաբաղի հարցը փակված չէ։ Նա կոչ է արել Հայաստանին շարունակել պայքարը Արցախի ինքնորոշման իրավունքի իրականացման համար։ Ի պատասխան այսօր առավոտից Քննչական կոմիտեն խուզարկում է Արցախի ներկայացուցչությունը, որտեղ երեկ խոսում էին արցախցիների վերադարձի մասին։ Ընդ որում, վերադարձի մասին խոսելիս արցախցի գործիչները նշվում էին, որ դա տեղի կունենա հարմար պահին, ոչ ի վնաս Հայաստանի անվտանգությանը։

Փաշինյանը կրկնել է, որ Ղարաբաղի հարցը փակ չհամարողները պատերազմ են սադրում, ինչպես նաև “խանգարում են” ՀՀ Կառավարությանը փակել “Արևմտյան Ադրբեջանի” հարցը։ Նա նույնականացնում է արցախցիների՝ Արցախ վերադառնալու և ադրբեջանցիների՝ Հայաստան գալու հարցերը, չհիշատակելով նախկին Ադրբեջանական ԽՍՀ-ից բռնի տեղահանված մոտ 800 հազ․ հայերի իրավունքները։

«Ես 2025 թվականի օգոստոսի 18-ին իմ ուղերձում ասել եմ, որ վերադարձի թեման շատ վտանգավոր թեմա է։ Եվ ես հիմա ուզում եմ բաց, հրապարակային Ադրբեջանին անել առաջարկ։ Ես առաջարկում եմ, որ մենք համատեղ ընդունենք ճանապարհային քարտեզ, այս երկու թեմաները զուգահեռ փակելու ուղղությամբ, որովհետև ես արդեն ասել եմ բաց, հրապարակային, ես մեր Ղարաբաղի ժողովրդին էլ եմ ասել, որովհետև ասում են․ «Բա պիտի վերադառնանք»։ Ես ասել եմ, դա իրատեսական չի», – ասաց Փաշինյանը։

Նա հիշեցրեց, որ պետական պարտքի ավելացման հիմնական պատճառներից մեկը՝ «Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված մեր ժողովրդի կարիքները, մենք այդքան ծախսը անում ենք, որ մարդիկ մնան Հայաստանում, որովհետև եթե մենք շարունակենք վերադարձի օրակարգը, դա նշանակում է, մենք նորից կսկսենք Ղարաբաղյան շարժումը»։

«Ես ասել եմ, որ մենք պետք է չշարունակենք Ղարաբաղյան շարժումը։ Հիմա Ղարաբաղյան շարժումը ավարտվել է, եւ սկսելու փորձերը օգտակար չեն, բայց մյուս կողմից Հայաստանում էլ տեսնում են, որ Ադրբեջանը օգտագործում է անընդհատ Արևմտյան Ադրբեջան, ինչ-որ անհասկանալի տերմինաբանություն։ Հիմա պետք է հասկանալ, որը որի պատճառն է, որը պատճառ է և որը հետևանք է։ Բայց ես ասում եմ․ եկեք նստենք, միջոցառումների ճանապարհային քարտեզ մշակենք, ոնց ենք այդ թեման հանում, որովհետև այդ թեման հանել նշանակում է երկարաժամկետ ռազմավարական առումով  ընդհանրապես բացառել որեւէ կոնֆլիկտային իրավիճակ», – ասաց Փաշինյանը։

«Ես ասել եմ, որ Հայաստանի Հանրապետությունում չի կարող լինել «Արեւմտյան Ադրբեջան», և այո, ընդունում եմ նա նաեւ, որ եթե մենք ճանաչել ենք միմյանց տարածքային ամբողջականությունը, իսկ մենք ճանաչել ենք միմյանց տարածքային ամբողջականությունը, ուրեմն պետք է դա ամբողջական իրականացնենք։ Սա է իմ պատկերացրած ճանապարհը», – նշեց Փաշինյանը։

Փաստացի Փաշինյանն ասում է, որ այլևս Արցախի մասին չպետք է հիշատակվի Հայաստանում, քանի որ դա կլինի “Ադրբեջանի տարածքային ամբողջության” խախտում։ Նա կարծում է, որ եթե Արցախի մասին չխոսենք, կոնֆլիկտային իրավիճակ չի լինի։ Նա չի ասում, որ նույնիսկ եթե արցախցիների մասին բոլորը մոռանան, Բաքում միևնուն է Հայաստանը համարելու է “Արևմտյան Ադրբեջան” և ավելի համառ է պահանջելու ադրբեջանցիների վերադարձը, քանի որ այլևս չի վախենա, որ դրա դիմաց Հայաստանը կպահանջի ԱդրԽՍՀ հայության իրավունքների վերականգնումը և արցախցիների վերադարձը։ 

Ինչո՞ւ եք պետական պարտք վերցնում, որ արցախցիները մնան Հայաստանում։ Ասեք, որ նրանք ոչ մի հեռանկար չունեն, քանի որ դուք դեռ խնդիր ունեք 300 հազ․ ադրբեջանցի տեղակայել Հայաստանում, ապահովել նրանց անվտանգությունը և ինքնավարությունը։ Արցախցիներին էլ թող մտածեն, թե ինչ են անելու։   

911, 1–02 և 1–01 հեռախոսահամարների փոխարեն կգործի 112-ը

Ոստիկանության և փրկարար ծառայության ահազանգերի հեռախոսահամարների՝ 1–02, 911, 101, փոխարեն առաջարկվում է նախատեսել արտակարգ իրավիճակների կանչերի 112 հեռախոսահամարը, որը ԵՄ–ում առավել տարածված և բնակչության կողմից առավել ճանաչելի արտակարգ իրավիճակների կանչերի հեռախոսահամար է։ Այդ հեռախոսահամարի նախատեսում դրական է գնահատվել նաև ՀՀ ԵՄ վիզաների ազատականացման գործընթացում։

1–02, 911 և 101 հեռախոսահամարները կշարունակեն իհարկե գործել, բայց դրանց ստացված զանգերը կվերահասցեագրվեն նոր հեռախոսահամարին և համապատասխան իրազեկման արշավներ իրականացնելուց հետո դրանք սահուն կերպով կհանվեն շրջանառությունից։

Այս մասին այսօր՝ դեկտեմբերի 11–ին, կառավարության նիստում նշեց ՆԳ փոխնախարար Արմեն Մկրտչյանը՝ ներկայացնելով «Ոստիկանության մասին» օրենքի փոփոխությունները:

Նա հավելեց, որ զանգի սպասարկումը ժամկետային տեսանկյունից կնվազեցվի մինչև 10 վայրկյան, իսկ արձագանքի միջին տևողությունը մինչև 10 րոպե։

Փոխնախարարի խոսքով, այսօր զանգի սպասարկումը մոտ 18 վայրկյան է, իսկ զանգի միջին տևողությունը՝ 23 րոպե, իսկ 25-30 տոկոսի դեպքում ընդհանրապես, չեն հասցնում զանգին պատասխանել, հետո հետադարձ զանգ է կատարվում։

Քննչական կոմիտեն Արցախի ներկայացուցչությունում խուզարկություններ է իրականացնում. Աբրահամյան

Արցախի ներկայացուցչությունում, արցախցիների վերադարձին վերաբերվող խորհրդարանական լսումներից մեկ օր անց` այսօր, Քննչական կոմիտեն ներկայացուցչությունում խուզարկություններ է իրականացնում: Այս մասին Facebook–ի իր էջում գրել է ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը։

Նա նաև նշել է. «Մինչ Ադրբեջանը ճնշում է գործադրում ՀՀ իշխանության վրա, առաջ քաշում արհեստական «արևմտյան Ադրբեջան» հասկացությունն ու ադրբեջանցիների վերադարձով սպառնում, ՀՀ իշխանությունն Ադրբեջանին հաճո հերթական քայլն է անում»։

Արցախի պետնախարար Նժդեհ Իսկանդրայանը հաստատել է, որ Արցախի ներկայացուցչությունում խուզարկություն է իրականացվում։ Իսկանդարյանի խոսքով՝ ՔԿ-ն մեծ խմբով խուզարկություն է իրականացնում Արցախի ներկայացուցչությունում, ինչ-որ փաստաթղթեր են փնտրում։

Ռուսաստանը վերջին պահին խանգարել է Ուրուգվային ճանաչել Արցախը

Կարելի է պատրաստվել առցանց ընտրությունների եւ ապահովել Արցախի իշխանությունների լեգիտիմությունը։ Այս մասին Արցախի խորհրդարանի կազմակերպած «Վերադարձ Արցախ. խնդիրներ, մարտահրավերներ, հնարավորություններ» թեմայով լսումների ժամանակ ասաց ՀՅԴ Հայ Դատի կենտրոնական գրասենյակի պատասխանատու Կիրո Մանոյանը։

«Բայց այս ամենն անելու համար պիտի գանք նույն հարցին՝ Հայաստանի այս իշխանություններով ոչինչ չի կարելի անել»,- նշեց նա։

Կիրո Մանոյանն անդրադարձավ նաեւ Արցախի հարցում Ռուսաստանի վարած քաղաքականությանը եւ այն հայտարարություններին, որ Պուտինն ասել էր՝ անգամ ՀՀ իշխանությունները չեն ճանաչել Արցախը։

Մանոյանն ասաց, որ 2012 թվականին Ուրուգվայի այն ժամանակվա արտգործնախարարը եկավ հասավ Երեւան, ծրագրված էր, որ պետք է գնար Ստեփանակերտ եւ հայտարարեր, որ Ուրուգվայը ճանաչում է Արցախի Հանրապետության անկախությունը։

«Օդանավից դեռ չիջած՝ իր նախագահը զանգեց, որովհետեւ Մոսկվայից զանգել էին, որ հետ գնար։ Ռուսաստանը շատ մեղքեր ունի այս ամենի մեջ՝ եւ կարգավորման գործընթացի, եւ խաղաղապահների հարցի, եւ տեղահանության։ Այս մեկ փաստը եւս կա, որ արգելել է։

Բայց 2023 թվականի հոկտեմբերից գոնե ունենք բոլորի կեսբերան ասած վերադարձի իրավունքի մասին հաստատումը։ Վերջերս նույնիսկ ԱՄՆ դեպարտամենտը վերահաստատեց, որ դա շարունակում էր մնալ ԱՄՆ օրակարգում։ Արդարադատության միջազգային դատարանի որոշումն էլ կա, բոլորը հաստատել են արցախցիների վերադարձը։ Մնացածը աշխատանքի եւ հետապնդելու հարց էր, ու կարեւոր է այսօր նորից Արցախի իշխանությունների ակտիվությունը։ Մենք Արցախի իշխանություններին զորավիգ կկանգնենք, ինչ կարող ենք, կանենք, մնում է, որ Արցախի իշխանություններն ակտիվանան»,- նշեց նա։

Բիզնես-ծրագրերի շահառու կարող են հանդիսանալ 18-65 տարեկան արցախցի խոցելի կանայք

Կայուն Զարգացման Հայկական Հիմնադրամը հայտարարում է «Խոցելի կանանց հզորացումը Հայաստանում» ծրագրի շրջանակներում  փոքր ձեռնարկությունների և մասնագիտական կրթությունների հայտադիմումների ընդունման մեկնարկը։

ՙՙ Ծրագիրը նախատեսում է ֆինանսավորել՝

40 փոքր ձեռնարկություն (նախապատվությունը կտրվի գյուղատնտեսական, արտադրական ոլորտներին և նորարարական գաղափարներին)

15 մասնագիտական կրթություն

Ծրագրի շահառու կարող են հանդիսանալ 2023 թվականի սեպտեմբերից հետո Արցախից բռնի տեղահանված 18-65 տարեկան խոցելի կանայք, ինչպես նաև 2020թ․ պատերազմում զոհված կամ դրան հաջորդող ռազմական գործողությունների հետևանքով 1-ին և 2-րդ կարգի հաշմանդամություն ունեցող զինծառայողների կանայք և մայրերը, ովքեր ցանկանում են ձեռք բերել նոր մասնագիտություն կամ ունեն փոքր ձեռնարկություն ստեղծելու մտադրություն։

Փոքր ձեռնարկատիրական ծրագրերը դիտարկելիս նախապատվությունը կտրվի գյուղատնտեսական, արտադրական ոլորտներին և նորարարական գաղափարներին:

Ծրագրին դիմելու վերջնաժամկետն է 2026 թվականի հունվարի 12, ժամը` 23։59։

Ծրագրի պայմաններին կարող եք ծանոթանալ հետևյալ հղմամբ՝

https://rb.gy/jo36f9

Մասնակցության հայտի հղումը ստորև՝

https://forms.gle/i1v3PFzvEjAgHMeL6 ՚՚ Նշված է հայտարարության մեջ

Ծրագիրն իրականացվում է Կայուն Զարգացման Հայկական Հիմնադրամի կողմից՝ Սուրբ Սարգիս բարեգործական կազմակերպության և Սոցիալական Օգնության Հայկական Միության համաֆինանսավորմամբ:

Իր գործունեության շրջանակներում  Կայուն զարգացման հայկական հիմնադրամը աջակցում է խոցելի կանանց՝ փոքր բիզնեսի ստեղծման և մասնագիտական ​​ուսուցման կազմակերպման միջոցով։

Հիմնադրամի նպատակն է  նաև հասարակության  բոլոր շերտերի և հատկապես առավել խոցելի խմբերի համար ապահովել կրթության հավասար հասանելիությունը: Հիմնադրամն իրականացնում է կրթության ոլորտում նորարարական ծրագրեր, ֆինանսավորում է համալսարանական կրթաթոշակներ, համալրում է դպրոցները և գրադարանները անհրաժեշտ գրականությամբ և սարքավորումներով:

2020 թվականի պատերազմին հաջորդած դաժան իրողությունների պայմաններում  Կայուն զարգացման հայկական հիմնադրամն իր գործունեության կարևոր մասն է համարում աջակցությունը պատերազմից տուժածներին՝ այդ թվում Արցախից բռնի տեղահանված անձանց, հասարակության մեջ վերջիններիս ավելի լավ սոցիալական և տնտեսական ներառման համար:

Այս լսումներով մենք մեկնարկում ենք մեր պայքարի նոր փուլը․ Աշոտ Դանիելյան

«Վերադարձ Արցախ. խնդիրներ, մարտահրավերներ, հնարավորություններ» թեմայով լսումների ժամանակ Արցախի ԱԺ նախագահ, Արցախի նախագահի պարտականությունները կատարող Աշոտ Դանիելյանն ասաց, որ Արցախի նախագահի՝ 2024 թվականի դեկտեմբերի 16-ի հրամանագրով հաստատվել է Արցախի Հանրապետության պետական ինստիտուների պահպանման եւ գոծունեության շարունակականության ապահովման ռազմավարությունը։

«Այն նպատակ ունի ինստիտուցիոնալ հիմքերի վրա դնել Արցախի վերադարձն ու պետականության շարունակականությունը։ Այս ռազմավարությունը ծրագրային փաստաթուղթ է, որը ներառում է բարդ աշխատանքների իրականացում բոլոր ուղղություններով, հատկապես, արտաքին հարաբերություններում։ Մենք պետք է լինենք առաջամարտիկները՝ ունենալով Հայաստանի եւ Սփյուռքի կարեւոր աջակցությունը։ Այս լսումներով մենք մեկնարկում ենք մեր պայքարի նոր փուլը»,- հայտարարեց նա։

Աշոտ Դանիելյանն ասաց, որ մասնավորապես ուշադրության կենտրոնում են հետեւյալ հարցերը։

Առաջինը՝ Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը ճանաչվել է բոլոր հեղինակավոր միջազգային կազմակերպությունների կողմից՝ ՄԱԿ, ԵԱՀԿ, ԵՄ, Եվրոպայի խորհուրդ։ Նրանք արձանագրել են, որ հակամարտությունը պետք է կարգավորվի ազգերի ինքնորոշման, տարածքային ամբողջականության եւ ուժի չկիրառման հիմական սկզբունքների հիման վրա։

Երկրորդ՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործունեությունը դադարեցնելը՝ առանց ԼՂ ընտրված իշխանությունների հետ որեւէ խորհրդակցությամբ կամ համաձայնությամբ։ Սա այն դեպքում, երբ այս կառույցներն են սահմանել ԼՂ ընտրված ղեկավարության՝ հակամարտության կարգավորման գործընթացին լիարժեք մասնակցելու իրավունքը եւ տարիներ շարունակ տարածաշրջան այցելությունների ժամանակ անպայման հանդիպումներ էին ունենում Արցախի նախագահի եւ այլ բարձաստիճան պաշտոնյաների հետ։ Մինսկի խմբի լուծարումն իրականացվել է Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարների դիմումի հիման վրա։ Այդ դիմումը կոպտորեն ոտնահարում է միջազգային իրավունքը, արդարացնում է Արցախի հայ բնակչության դեմ իրականացված ցեղասպանությունն ու էթնիկ զտումը եւ անտեսում է 150 հազար մարդու՝ սեփական հայրենիք վերադառանալու ու ինքնորոշվելու անօտարելի իրավունքը։ Այս որոշումը համապատասխանում է Ադրբեջանի իշխանությունների երկար տարիների ձգտումներին, որոնց համար պարզապես կանաչ լույս վառեցին ՀՀ իշխանությունները։

Երրորդ՝ հակամարտությունը կարգավորված չէ, ներկայիս իրավիճակը ստեղծվել է ռազմական ագերսիայի հետեւանքով՝ խախտելով ՄԱԿ-ի կանոնադրությունը եւ միջազգային իրավունքի նորմերը։

Չորրորդ՝ միջազգային իրավունքի հիմնարար սկզբունքների համաձայն՝ ինքնորոշման իրավունքն իրացրած ժողովրդի նկատմամբ ռազմական ագրեսիա, էթնիկ զտումներ ու ցեղասպանություն կիրառող պետությունը հանցագործ է եւ միջազգային ատյաններում պետք է ստանա համապատասխան գնահատականներ։

Հինգերորդ՝ մեր գլխավոր նպատակն է իրացնել Արցախի ժողովրդի իրավունքները, վերադառնալ սեփական հայրենիք, անվտանգ ապրել եւ ինքնորոշման հիման վրա որոշել քաղաքական կարգավիճակը։

Վեցերորդ՝ Արցախի ժողովրդի անունից հանդես գալու լիազորություն ունեն միայն Արցախի իշխանությունները։ Անհրաժեշտ ենք համարում համապետական ընտրությունների կազմակերպում, որին պետք է մասնակցի Արցախի ժողովուրդը։ Պետք է ընտրություններ կազմակերպել առաջին իսկ հնարավորության դեպքում։

Յոթերորդ՝ մենք միշտ ցանկացել ենք խաղաղություն, չնայած բազմիցս ենթարկվել ենք ռազմական ագերսիայի։ Այսօր էլ պատրաստ ենք խաղաղ բանակցություններով լուծել խնդիրները՝ միջազգային իրավունքի նորմերի հիման վրա։

«Վստահ եմ՝ ինչպես 1988-ին, այնպես էլ այսօր, հայ ժողովրդի միասնական պայքարի շնորհիվ հաղթահարենք բոլոր դժվարությունները»,- հայատարարեց Աշոտ Դանիելյանը։

Սերգեյ Շահվերդյան. Ադրբեջանը գործում է հիշողության ոչնչացման տեսանկյունից

«Արցախում մնացել է 5658 հուշարձան, որոնցից 385-ը եկեղեցիներ են, 60-ը՝ վանքեր, մյուսները՝ տարբեր բնույթի հուշարձաննեեր։ Այդ բոլոր մշակութային ժառանգությունը, որը մնացել է Արցախում, վտանգված է։ Հուշարձանները ոչնչացվում են ամեն օր ու ամեն վայրկյան, այս պահին էլ, երբ մենք այստեղ ելույթ ենք ունենում, շատ հնարավոր է, որ հուշարձաններից մեկը եւս ոչնչացվել է»,- Արցախի խորհրդարանի հրավիրած «Վերադարձ Արցախ. խնդիրներ, մարտահրավերներ, հնարավորություններ» թեմայով լսումների ժամանակ ասաց Արցախի Հանրապետության մշակույթի, երիտասարդության հարցերի եւ զբոսաշրջության նախկին նախարար Սերգեյ Շահվերդյանը։

«Ադրբեջանի քաղաքականությունը հայկական մշակութային ժառանգության հանդեպ երեք ճյուղավորում ունի․ առաջինը՝ ոչնչացում, երեք եկեղեցի արդեն լրիվությամբ ոչնչացրել են։ Երկրորդը՝ այլափոխում, պատմության այլափոխում, երրորդը՝ սեփականաշնորհում, այսինքն՝ ազգային պատկանելության փոփոխություն։ Այդ երեք ուղղությամբ էլ Արցախի Հանրապետության ամբողջ մշակութային ժառանգությունը վտանգված է»,- ասաց նա։

Սերգեյ Շահվերդյանը նշեց, որ Ադրբեջանը գործում է հիշողության ոչնչացման տեսանկյունից, եւ պատահական չէ, որ Ստեփանակերտի ավերումը սկսել են հենց քաղաքի պատմական կորիզից։ Ստեփանակերտ քաղաքում 6 պատմական թաղամասեր իսպառ ոչնչացվել են։

«Մեկ այլ հանգամանք, որի մասին շատ քիչ է խոսվում, բնակեցման քաղաքականությունն է, երբ Ադրբեջանը շատ ակտիվ տեմպերով ադրբեջանցիներով բնակեցնում է երբեւիցե ադրբեջանական բնակչություն չուենցած բնակավայրերը։ Այդպիսի մեկ տասնյակից ավելի գյուղեր եւ քաղաքներ բնակեցվել են ադրբեջանցիներով, բայց այդ գյուղերն ու քաղաքները ոչ մի ժամանակահատվածում ադրբեջանցի բնակիչ չեն ունեցել»,- ասաց նա։

«Մեր խնդիրը ո՞րն է այսօր՝ ցավոք սրտի, այսօր բախվել ենք այն իրավիճակին, երբ մշակութային ժառանգության պահպանմամբ զբաղվում են միայն հասարակական կազմակերպությունները, իսկ միջազգային ասպարեզում՝ Հայ դատի գրասենյակները։ ՀՀ պետական կառույցները, որոնք ըստ Սահմանադրության տեր են հայկական ժառանգությանն ամբողջ աշխարհում, որեւէ գործուն միջոցներ ձեռնարկելու քաղաքականություն չեն վարում։ Նաեւ չի իրականացվում փաստերի արձանագրում, տեղեկատվական բազաների ստեղծում։ Ես կարող եմ ասել, որ մինչեւ հիմա մենք չունենք ոչ Արցախի պատմամաշակութային հուշարձանների, ոչ կորսյալ 30 թանգարանների հավաքածուների, ոչ մոնումենտալ արվեստի էլեկտրոնային շտեմարաններ»,- ասաց նա։

Ըստ Շահվերդյանի՝ շատ միամիտ կլինի ակնկալել, որ անհատներն ու կազմակերպություններն այս բնագավառում կարող են իրավիճակ փոխել ու ազդել Ադրբեջանի քաղաքականության վրա։ Արցախի մշակութային ժառանգության պահպանության թիվ մեկ հասցեատերը Հայաստանի Հանրապետությունն է․ «Եվ ես կարծում եմ, որ մեր բոլոր ջանքերն այսօր պետք է ուղղված լինեն նրան, որ մղենք ՀՀ պատկան մարմիններին՝ անկախ իրենց քաղաքական դիրքորոշումներից Արցախի հարցի վերաբերյալ, զբաղվեն մշակութային ժառանգության պահպանության հարցերով»։

Պետք է դիտարկել նաեւ բնակարաններ կառուցելու եւ դրանք տեղահանվածներին տրամադրելու հնարավորությունները

«Բռնի տեղահանությունից երկու տարի անց ՀՀ կառավարության բնակապահովման ծրագրով արցախցի 25 հազար տեղահանված ընտանիքներից բնակարն են կարողացել ձեռք բերել ընդամենը 1500-ը»,- Արցախի խորհրդարանի հրավիրած «Վերադարձ Արցախ. խնդիրներ, մարտահրավերներ, հնարավորություններ» թեմայով լսումների ժամանակ ասաց Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանը։

Նա նշեց, որ նոյեմբերի 20-ի դրությամբ հավաստագիր է ստացել 3500 ընտանիք, որոնցից 1500-ն են կարողացել իրացնել դրանք։

«Ուշագրավ է նաեւ այն հանգամանքը, որ հավաստագիր ստացածների եւ իրացրածների միջեւ եւս բավականին մեծ տարբերություն կա։ Եվ սա թույլ է տալիս ենթադրել, որ անգամ հավաստագիր ստանալուց հետո մարդիկ չեն կարողանում դրանք իրացնել եւ վերջնականպես լուծել իրենց կեցության հարցը։ Սա պայմանավորված է նրանով, որ այն համայնքներում, որտեղ այդ հավաստագրով տրվող գումարի չափը արձրացրել են, զուգահեռաբար աճել է նաեւ այդ բնակավայրերի անշարժ գույքի արժեքը։ Սա խոսում է այն մասին, որ նման ծրագրերով այս հարցը կարգավորելը գրեթե անհնար է, եւ պետք է դիտարկել նաեւ բնակարաններ կառուցելու եւ դրանք տեղահանվածներին տրամադրելու հնարավորությունները»,- ասաց Գեղամ Ստեփանյանը։

Ըստ Գեղամ Ստեփանյանի՝ արցախցիները պետք է Հայաստանում կոմպակտ բնակեցվեն, որպեսզի համայնքը պահպանվի, եւ վերադարձի հարցը միշտ արդիական լինի։ Առանց Հայաստանում արցախցիների հավաքականության պահպանման վերադարձի մասին խոսակցությունները ժամանակի ընթացքում մարելու են, ասաց նա։

«Բայց առաջարկվող ծրագրերը որեւէ ձեւով չեն աջակցում արցախցիների հավաքական բնակեցմանը։ Այս ուղղությամբ մեր առաջարկություններին ի պատասխան կառավարությունից ասում են, որ իրենք շահագրգիռ չեն արցախցիների գետտոյացման հարցում։ Դա հիմնազուրկ պնդում է, որովհետեւ հավաքական բնակվելը, առավել եւս նույն ազգի ներկայացուցիչների շրջանում ապրելը, որեւէ ձեւով գետտոյացման չի կարող հանգեցնել»,- հավելեց նա։

Նրա խոսքով՝ բնակապահովման ծրագրի ամենամեծ թերություններից մեկը նաեւ փոքր կազմով ընտանիքների շահերի եւ նրանց կեցության հարցի հարցի կարգավորման անտեսումն է։ «Առաջարկվող ծրագրով որեւէ ձեւով հնարավոր չէ, որ տրված գումարով 1-3 հոգանոց ընտանիքները կարողանան բնակարանի տեր դառնալ։ Այս հարցի հրատապության ընկալում կա նաեւ համապատասխան լիազոր մարմնի կողմից, կոնկրետ՝ Աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարության կողմից, բայց մինչ այժմ հստակ լուծում չի առաջարկվել։ Անընդհատ ինչ-որ առաջարկներ են հնչում սոցիալական բնակարանների ձեւով եւ այլն, բայց գետնի վրա լուծումները բացակայում են։ Վերջերս շրջանառության մեջ է դրվել փոքր կազմով ընտանիքների համար վարձավճարի երկարաժամկետ մասնակի հատուցմա ծրագիրը, որը բազմաթիվ պրոբլեմներ է պարունակում»,- նշեց Ստեփանյանը։

Նրա խոսքով՝ նոյեմբերի 20-ի դրությամբ ՀՀ քաղաքացիության դիմում է ներկայացրել 23 107 արցախցի, նրանցից 15 500-ն արդեն ստացել են քաղաքացիություն։ Եվս 7500 անչափահասներ, ծնողների քաղաքացի դառնալու հանգամանքով պայմանավորված, ձեռք են բերել ՀՀ քաղաքացիություն։ Արցախի ՄԻՊ-ն ասաց, որ այս հարցում հանդիպող ամենամեծ խնդիրն արցախցիների կորցրած փաստաթղթերի վերականգման հարցն է։