Եվրոպան, հոգնած 20-րդ դարի երկու ավերիչ պատերազմներից, 50-ականներից սկսած բռնել է բարգավաճման, հարմարավետության և սպառողական ժողովրդավարության ուղղություն՝ ամեն ինչ անելով պատերազմից խուսափելու համար:

«Միայն թե պատերազմ չլինի»-ի համար ստեղծվել է թանկարժեք ՆԱՏՕ-ն, հսկայական գումարներ են ներդրվել դաշինքի անդամ երկրների պաշտպանության համար, ստեղծվել են հեռահար զենքեր եւ Եվրոպան պարսպապատվել է մնացած աշխարհից։ Դրսում ինչ ուզում եք արեք, միայն մեզ ձեռք մի տվեք սկզբունքով։ Եվրոպայից դուրս պատերազմներ, ահաբեկչություններ և գլոբալ ռեկետ էին տեղի ունենում, բայց Եվրոպան, ճանաչելով տարածաշրջանների «նայողներին», չեր խոչընդում և նույնիսկ համագործակցություն հաստատում նրանց հետ՝ «ոչ մի անձնական բան, միայն բիզնես»:

Բայց 2020 թվականին ամեն ինչ փոխվեց՝ ռուս-թուրքական դաշինքը Իսրայելի և մի շարք այլ երկրների աջակցությամբ ագրեսիա իրականացրեց Հայաստանի դեմ Արցախում՝ փոխելով ռազմավարական հավասարակշռությունը Եվրոպայի համար կարևոր տարածաշրջանում։ Եվրոպան ոչ միայն չմեղադրեց Ռուսաստանին և Թուրքիային ագրեսիայի և միջազգային նորմերի խախտման մեջ, այլ նաև թաքուն որոշեց Հայաստանը հանձնել Ռուսաստանի քմահաճույքին՝ «Պուտինին հագեցնելու և պատերազմից խուսափելու համար»։

Իսկ վամպիրներն անընդհատ արյուն են պահանջում, և 2022 թվականի փետրվարին Ռուսաստանը հարձակվեց Ուկրաինայի վրա։ Եվրոպան պատրաստ էր զոհաբերել նույնպես Ուկրաինային ՝ Զելենսկիին ապաստան առաջարկելով։ Ի տարբերություն Հայաստանի, ուկրաինացիները որոշեցին պայքարել, իսկ Եվրոպան հայտնվեց էքզիստենցիալ ընտրության առաջ։

2023 թվականի սեպտեմբերի 17-ին ԵՄ ներկայացուցիչը ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի հետ միասին Կոստանդնուպոլսում մասնակցել է գաղտնի հանդիպմանը, և որոշում է կայացվել վերացնել Արցախը, այնուհետև Հայաստանը։ Սեպտեմբերի 19-ի ագրեսիայից հետո ոչ ոք չի պահանջել ռուսական զորքերը դուրս բերել հայկական տարածքներից, չի բողոքարկել ռուս-թուրքական կենտրոնի առկայությունը Ակնայում (Թուրքիան ՆԱՏՕ-ի անդամ է), ավելին, որոշվել է, որ Հայաստանի սահմանները կորոշվեն Ռուսաստանի կողմից՝ Ալմա-Աթայի հռչակագրի համաձայն: Վերցրու, ի սեր Աստծո, միայն մեզ ձեռք չտաս։

Արցախից բնիկ հայ բնակչության բռնագաղթից անմիջապես հետո սկսվեց իսրայելա-պաղեստինյան արյունալի պատերազմը, և Եվրոպան նորից անցավ ավերողի կողմը։

Եվրոպան, այժմ զոհաբերելով Հայաստանը, որպեսզի չկռվեն եվրոպացիները, հայտնվել է իրական պատերազմի շեմին, և նա կամ պետք է կռվի, ինչպես Ուկրաինան, կամ կամավոր հանձնվի, ինչպես Հայաստանը։

Եվրոպայում հասարակությունը դեռ կարծում է, որ ՆԱՏՕ-ն և տիեզերք հանած հրթիռներն իրեն կպաշտպանեն նրանցից, որ սահմաններ չի ճանաչում և իրավունքների մասին չի մտածում։ Եվրոպայում դեռ մտածում են, որ ամեն ինչ կորոշվի իրենց իսկ հորինած միջազգային իրավունքի շրջանակներում, ու ոչ ոք չի համարձակվի խախտել այն։

Սակայն Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնն արդեն փորձում է արթնացնել եվրոպական հասարակությանը։

«Սա պատերազմ է, որը խախտում է միջազգային իրավունքը և Եվրոպայի միջազգային սահմանները, և դա պատերազմ է, որը սպառնում է մեզ։ Եթե ​​մենք թույլ տանք, որ Ռուսաստանը հաղթի, իսկ Ուկրաինան՝ կապիտուլյացիայի, դա կնշանակի տասնամյակների անապահովություն ռումինացիների, մոլդովացիների և լեհերի համար։ (Ուկրաինայում) մեր անվտանգությունն ու Եվրոպայի ապագան են խաղարկվում»:

Այնուհետև հարցին՝ «Ֆրանսիան պատրա՞ստ է եվրոպականացնել իր միջուկային զսպիչ ուժը», (նախագահը այս թեման բարձրացրել է նախօրեին՝ Սորբոնում Եվրոպայի մասին իր հիմնական ելույթն ունենալով) նա պատասխանեց.

«Մենք (արդեն) ունենք պաշտպանության մեկ ձև՝ ՆԱՏՕ-ն։ Ինչպես ես ասացի Սորբոնում, մենք այժմ պետք է ավելի հեռուն գնանք և ստեղծենք հուսալի եվրոպական պաշտպանություն: Սա կարող է նշանակել հակահրթիռային վահանների տեղակայում, բայց մենք պետք է վստահ լինենք, որ դրանք արգելափակում են բոլոր հրթիռները և կանխում միջուկային զենքի օգտագործումը: Մեր կենսական շահերը եվրոպական հարթություն ունեն։ Եկեք ամենը դնենք սեղանի վրա և տեսնենք, թե իրականում ինչն է մեզ հուսալիորեն պաշտպանում: Ֆրանսիան կպահպանի իր առանձնահատկությունը, բայց պատրաստ է ավելի մեծ ներդրում ունենալ Եվրոպայի պաշտպանության գործում»։

Ֆրանսիան, ինչպես ամբողջ Եվրոպան, հույս ունի պաշտպանվել հարձակումներից «վերևից», բայց պատրա՞ստ է փողոցներում կռիվների, գետնի վրա պայթեցումների, ահաբեկչության, ներխուժումների, դիվերսիաների, շրջափակումների, հաղորդակցությունների խզման, առհասարակ, այն ամենի, ինչը Արցախում նա համարել է Ադրբեջանի «տարածքային ամբողջականության վերականգնում» և ինչին այժմ հավանություն է տալիս Պաղեստինում։ Պատրա՞ստ են եվրոպացիները թողնել իրենց տները եւ արտագաղթել։ Աշխարհակարգը եւ միջազգային իրավունքը չի կարող հատվածային պահպանվել։ 

«Ի հեճուկս Հայաստանի եւ Ադրբեջանի իշխանությունների՝ Արցախի հարցը լուծված չէ, փակված չէ, մոռացված չէ»,- այսօր հրավիրած քննարկման ժամանակ ասաց նախկին արտգործնախարար, Արցախի հարցով հանձնախմբի ղեկավար Վարդան Օսկանյանը։

«Այնտեղ եղել է մեծ անարդարություն, եղել է պատերազմ, եղել է էթնիկ զտում, ցեղասպանություն, եւ դրա հետեւանքով արցախահայությունը ստիպված թողել են իրենց տները եւ ապաստան են գտել Հայաստանում»,- ասաց Օսկանյանը։ Նա նշեց, որ Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը խոցելի է դարձել այն պատճառով, որ մենք կորցրել ենք Արցախը։ «Դրա վառ ապացույցն այն է, որ ադրբեջանական ուժերը մխրճվել են Հայաստանի տարածք, Տավուշի չորս գյուղերը վտանգի տակ են, եւ այսպես շարունակ։ Բանակցություններում Արցախի հարցի գոյությունը կարող է ապահովել բանակցային խորք։ Երբ Հայաստանի իշխանություններն ընդհանրապես արհամարհում են Արցախի հարցը, համարում են դա փակված՝ չի եղել, չկա ու չի լինելու, իրենց թվում է, թե դա Հայաստանի անվտանգությունն է ապահովելու, բայց տեսնում ենք, որ դա այդպես չէ։ 2018 թվականից իշխանությունները միշտ քննարկել ենք Ադրբեջանի թելադրած օրակարգը։ Սա չեն գիտակցո՞ւմ, չեն սովորե՞լ, եւ արդեն գալիս ես այն եզրակացության, որ միգուցե այս բոլորն արվում է միտումնավոր»,- հավելեց Օսկանյանը։

Նրա խոսքով՝  այսօր Արցախի հարցի բարձրացումը եւ օրակարգ մտցնելը շատ իրատեսական է։ Արցախահայության իրավունքների պաշտպանության հանձնախումբը լուրջ աշխատանք է արել, ասաց Օսկանյանը։ Բայց, նրա խոսքով, լուրջ արդյունքներ ակնկալել շատ դժվար է, քանի որ միայն Հայաստանի իշխանությունները կարող են այդ հարցում բեկում մտցնել եւ հաջողություններ արձանագրել։

«Այսօր այդ հարցն օրակարգ բերելու միակ խոչընդոտը Հայաստանի իշխանություններն են։ Աշխարհը դրան պատրաստ է, անհատ երկրներ պատրաստ են, բոլորն ասում են՝, այո՛, արցախահայությունն իրավունք ունի իրենց տներ վերադառնալ, դա իրենց իրավունքն է, դրանք իրենց պատմական հողերն են, միջազգային օրենքների ցանկացած դրույթով արցախահայությունն իրավունք ունի վերադառնալու։ Կա նախորդ տարվա նոյեմբերի 17-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի որոշումը, որն ստիպում է Ադրբեջանին՝ բացել ճանապարհն ու արցախահայությանը թույլ տալ վերադառնալ իրենց տներ։ Կա Եվրախորհրդարանի վերջին որոշումը, որը նույնպես Ադրբեջանի ղեկավարությանը բանակցությունների նստել այդ հարցի շուրջ եւ ապահովել նրանց վերադարձը՝ միջազգային ներկայությամբ։ Շատ կարեւոր է այս հանգամանքը՝ միջազգային ներկայությամբ։ Այս բոլորը լուրջ հնարավորություն է տալիս, որ մենք կարողանանք այս հարցը վերադարձնել Հայաստան-Ադրբեջան բանակցային օրակարգ։ Վերադարձնելով՝ մեր հնարավորություններն են մեծանում։ Իսկ ովքեր փորձում են համոզել մեր ժողովրդին, որ այդ հարցը բարձրացնելով՝ մենք առավել վտանգում ենք Հայաստանը, հնարավոր է, որ պատերազմ լինի, նրանք տգետ են, դիվանագիտական անմեղսունակներ են։ Ընդհակառակը, այս հարցի օրակարգ ներմուծելը նպաստելու է առավել կայուն խաղաղության հաստատմանը մեր տարածաշրջանում»,- ընդգծեց նա։

Տավուշի իրադարձություններին զուգահեռ, որտեղ առանց պետական ​​և միջազգային ընթացակարգերի փոխվում է պետական ​​սահմանագիծը, իսկ Հայաստանում իշխանության ոչ լեգիտիմ քայլերի դեմ բողոքի ալիք է բարձրանում, տարածաշրջանում մի քանի կարևոր գործընթացներ են տեղի ունենում։ Նրանց փոխկապակցությունը ուրվագծվում է ԱՄՆ պետքարտուղարության և Հայաստանի կառավարության՝ ԱՄՆ պետքարտուղար Բլինքենի կողմից Փաշինյանին և Ալիևին ուղղված զանգերի մասին տեղեկատվության մեջ։

Նախ՝ ապրիլի 5-ին Բլինքեն-Փաշինյան-ֆոն դեր Լեյեն հանդիպման վերաբերյալ Հայաստանի կառավարության հայտարարության մեջ ասվում է, որ «հանդիպումը գաղտնի օրակարգ չի ունեցել»։ Ինչո՞ւ է Փաշինյանը Բլինքենին ասում, որ «գաղտնի օրակարգ չկա», չէ՞ որ Բլինքենն այնտեղ է եղել։ Ենթադրվում է, որ ապրիլի 5-ից հետո տեղի է ունենում մի բան, որը պաշտոնական օրակարգում չի եղել։ Օրինակ՝ Հայաստանի միակողմանի զիջումները, որոնք բարդացնում են Վաշինգտոնի կյանքը։ Ի վերջո, ԱՄՆ-ն չի կարող Ալիևի դեմ օգտագործել փաստարկներ, որոնք Ալիևը հեշտությամբ լուծում է Փաշինյանի հետ «երկկողմանի ձևաչափով» կամ Ռուսաստանի միջնորդությամբ։

Երկրորդ՝ Ալիևի հետ Բլինքենի զրույցի վերաբերյալ Պետդեպարտամենտի հաղորդման մեջ նշվում է, որ Բլինքենը «ողջունել է Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից Գուբաթ Իբադօղլուին տնային կալանքից ազատելը և կոչ է արել նրան լիովին և շուտափույթ ազատ արձակել։ Բլինքենը կրկին կոչ է արել Բաքվին պահպանել իր միջազգային և մարդու իրավունքների պարտավորությունները և ազատ արձակել Ադրբեջանում անարդարացիորեն ձերբակալվածներին»։ Նա նաև հիշեցրել է «Բաքվում COP 29-ի հաջողության ապահովման մասին»։

Այս բոլոր թեզերն ուղղակիորեն արտացոլված են տեղեկատվական հայելու մեջ. Ռուբեն Վարդանյանի Բաքվի բանտում հացադուլից և նրա ազատ արձակման պահանջով ԱՄՆ-ում տեղեկատվական արշավից հետո Վաշինգտոնը կարող էր պահանջ ներկայացնել Բաքվին։ Այս պահանջին Ալիևը, հավանաբար, պատասխանել է Տավուշում «սահմանազատման» պայմանով։ Իսկ դրանից հետո Բաքվի և արդեն հայկական լրատվամիջոցներում տեղեկություններ հայտնվեցին ընդդիմադիր ադրբեջանցու եւ Ռուբեն Վարդանյանի մոտալուտ ազատ արձակման մասին։

Բացի այդ, Բաքվի քաղաքագետները նշում են, որ Ալիևը կարող է Նիկոլ Փաշինյանին հրավիրել Բաքվում կայանալիք COP 29 կլիմայական գագաթնաժողովին։ Բլինքենի աջակցությունը նշանակում է, որ Վաշինգտոնը շահագրգռված է, որ Փաշինյանի «պատմական» այցը Բաքու տեղի ունենա Միացյալ Նահանգների, այլ ոչ այլ երկրների հովանու ներքո։ Իսկ «Նոբելյան մրցանակը» ստանա ոչ թե Ռուբեն Վարդանյանը, ինչպես առաջարկվում է, այլ Փաշինյանն ու Ալիևը։

Այսպիսով, ի հայտ է գալիս գաղտնագողության պատկեր. Տավուշում հայկական հողերը հանձնելով՝ Բլինքենը «հասնում» է Իբադօղլուի և Վարդանյանի ազատ արձակելուն՝  մտածելով, որ Ալիևի և Փաշինյանի բանակցությունները կարճ շղթայի վրա է պահում։ Լավրովը բարձր ծիծաղում է դալանում։

Հայաստանի արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանն ու Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Ջեյհուն Բայրամովը կհանդիպեն Ալմաթիում։

«Արմենպրես»-ի հետ զրույցում այս մասին հայտնեց ՀՀ ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Անի Բադալյանը։

«Ինչպես հայտնել էինք, կա Հայաստանի և Ադրբեջանի նախարարների հանդիպման պայմանավորվածություն՝ ղազախական կողմի առաջարկով. հստակեցված է, որ այն կանցնի Ալմաթիում»,- նշեց Բադալյանը։