Այսօր արցախահայության համար առաջնային է շարունակում մնալ բնակապահովման խնդիրը։ ՀՀ կառավարության Արցախից բռնի տեղահանվածների բնակարանաշինության, բնակարանային ապահովման ծրագիրը 2024 թվականի հունիսի 15-ից է մեկնարկել։ Ծրագրին մասնկացելու գլխավոր պայմանը ՀՀ քաղաքացիություն ունենալը և ծրագրի շահառու լինելն է։ Ծրագիրն իրականացվում է 3 փուլով։

Մովսես Սարգսյանն Արցախից է տեղահանվել։ Նրա ընտանիքը ծրագրի շահառու է հանդիսանում։ Տեղահանությունից հետո, ստանալով ՀՀ քաղաքացիություն, ընտանիքի 2 անձի կազմով ստացել է բնակարան ձեռք բերելու հավաստագիր։

 -2020 թվականին եմ Հայաստանից տեղափոխվել Արցախ և ծնողներիս հետ հաստատվել Ստեփանակերտ քաղաքում՝ հաշվառվելով Արցախում։ Արցախյան վերջին երեք պատերազմների մասնակից եմ։ Քառօրյա պատերազմից հետո ծառայում էի ՀՀ ՊՆ Ջերմուկի զորամասում։ 2022-ին տեղափոխվել եմ ԱՀ ՊԲ՝ ծառայությունս շարունակելով Ասկերանի զորամասում։ Այդ ընթացքում արդեն բնակություն էի հաստատել Ասկերանի շրջանի Շոշ համայնքում, որտեղ ինձ բնակելի տուն էր հատկացվել։

Մինչև շրջափակումը հորս առողջական վիճակի վատթարացման պատճառով նրան տեղափոխել եմ քաղաք Երևան, իսկ ինքս ռուս խաղաղապահների միջոցով վերադարձել Արցախ ու անցել իմ ծառայությանը։ 2023-ի սեպտեմբերի 19-ին մարտական դիրքերում էի։ Պատերազմի ավարտից հետո, երբ ցանկանում էի գնալ գյուղ, ասացին, որ այն արդեն թշնամու ձեռքին է։ Այդպես էլ ոչինչ չկարողացա վերցնել տանից։ Համագյուղացիներից լսեցի, որ ռմբակոծության հետևանքով իմ տունը լրիվությամբ այրվել է։ Սեպտեմբերի 23-ին դուրս եկա Արցախից և հասնելով Հայաստան՝ հաստատվեցի Էջմիածին քաղաքում։ Այնտեղ մեզ տրամադրվեց փոքրիկ տնակ,- պատմում է Մովսեսը և ավելացնում, – ապրում ենք 5 հոգով՝ հայրս, մայրս, եղբայրս և կինս։ Ամուսնացել եմ տեղահանությունից հետո։

Հայաստանում հաստատվելուց հետո Մովսեսը կրկին անցել է ծառայության և այժմ ծառայում է ՀՀ ՊՆ շարքերում։ Մովսեսը, աշխատանքի բերումով, ստիպված առանձին բնակարան է վարձակալել, սակայն մտադիր է ընտանիքը միավորել և այդ պատճառով ցանկանում է ՀՀ կառավարության արցախցիների բնակապահովման ծրագրի շրջանակներում տրամադրված հավաստագրով բնակարան ձեռք բերել։

 -Մեր ընտանիքից ծրագրի շահառու ենք հանդիսացել միայն ես ու հայրս, քանի որ մայրս ու եղբայրս այդ ժամանակ Արցախում չէին։ Թեև իմ ընտանիքն ընդգրկվում է 3-րդ փուլում, սակայն ընդառաջելով ինձ, թույլատրվեց ստանալ հավաստագիր։ Քանի որ 6 մլն դրամով չեմ կարող տուն գնել, պարզ է, որ պետք է գումարի պակասող մասը լրացնեմ հիպոթեքային վարկով։ Փորձել եմ բանկերից ճշտել․ արդյո՞ք ինձ վարկ կտրամադրվի։ Պարզվել է, որ ես սև ցուցակում եմ՝ մինչև 2020 թվականն ստացած և չվճարված վարկի պատճառով։ Վարկն ստացել էի Հայաստանում և չէի կարողացել վերադարձնել։ Այժմ ևս ի վիճակի չեմ։

Խնդրի լուծման համար դիմել եմ ՀՀ Վարչապետի աշխատակազմ։ Սպասում եմ պատասխանին։ Եթե հարցը լուծում չստանա, ես ստիպված կլինեմ վերադարձնել հավաստագիրը և սպասել 3-րդ փուլին։ Թե ինչ կլինի այն ժամանակ՝ դժվարանում եմ ասել։ Երևի նույն վիճակը, եթե բնակարանային ծրագրում փոփոխություններ չկատարվեն։ Ես մտադիր եմ Երևան քաղաքում կառուցվող փայտե տներից ձեռք բերել, որոնք քիչ թե շատ մատչելի են արցախահայության համար, – ասում է Մովսես Սարգսյանը։

Կարինե ԲԱԽՇԻՅԱՆ

Արցախյան հասարակական կազմակերպություններն ու անհատները միավորվել են՝ ստեղծելով «Հանուն Արցախի» միավորումը։ Այսօր միավորումը համաժողով անցկացրեց։

Կոչ հնչեց, որ այսքան կորուստներից հետո գոնե հիմա պետք է համախմբվել, անձնական ամբիցիաները դնել մի կողմ ու պետականամետ մտածելակերպ դրսեւորել։

Արցախի «Նախնյաց հետքերով» ՀԿ նախագահ Սայիդա Պողոսյանը ասաց, որ պետք է միավորվել։ «Ամեն ինչ կորսված չէ, ամեն ինչ դեռ առջեւում է, Արցախի ժամանակավոր կորուստ ունենք, բայց պետք է պայքարենք։ Ամենքս մեզ վրա պետք է մի փոքր պատասխանատվություն վերցնենք ու առաջ գնանք։ Առանց պատասխանատվության ոչնչի չենք հասնի։ Մեր հնարավորությունների շրջանակներում պայքարելու ենք հանուն Արցախի։ Մեծ նպատակներ ունենալու համար մեզ անհրաժեշտ են փոքր հաղթանակներ, ես համարում եմ, որ սա արդեն մեծ հաղթանակ է, որ կարողացել ենք արցախցիներով հավաքվել ու գալ համաձայնության։ Այնպես որ, հանուն Արցախի պետք է միավորվենք»,- ասաց նա։

«Հանուն Արցախի» միավորման անդամները հայտարարում են, որ համախմբված ու համակարգված գործունեություն են սկսում՝ հանուն միասնական նպատակների։

Նպատակներն են՝

1. Արցախի ժողովրդի հավաքական վերադարձ Արցախ եւ նրա անվտանգ, արժանապատիվ, ինքնորոշված ու կայուն կյանքի ապահովում իր պատմական հայրենիքում։
2. Արցախից բռնի տեղահանված անձանց իրավունքների պաշտպանություն ու սոցիալական խնդիրների կարգավորում Հայաստանի Հանրապետությունում ու միջազգային հարթակներում։
3. Արցախի ժողովրդի դեմ իրականացված հանցագործությունների մեղավորներինին անհատական ու ինստիտուցիոնալ պատասխանատվության ենթարկում։
4. Ադրբեջանական բռնազավթման տակ գտնվող Արցախի ժողովրդի մշակութային ժառանգության, հանրային ու մասնավոր սեփականության պաշտպանություն։

Ադրբեջանում պահվող հայ ռազմագերիների եւ քաղաքացիական անձանց նկատմամբ հարուցված քրեական գործերով դատաքննության մեկնարկի առնչությամբ Միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցչի գրասենյակը հիշեցման կարգով հայտնում է, որ դեռեւս 2022 եւ 2024 թվականներին Հայաստանի Հանրապետության կողմից՝ Ադրբեջանում ապօրինաբար մեղադրվող բոլոր հայ ռազմագերիների եւ քաղաքացիական անձանց արդար դատաքննության, ազատության և անձնական անձեռնմխելիության իրավունքների պաշտպանությանն ուղղված երկու միջպետական գանգատ է ներկայացվել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան։ Հայտնում են գրասենյակից:

ՄԻՀՆ գրասենյակը հետեւում է նաեւ այս օրերին Ադրբեջանում ընթացող դատավարություններին։

«Ցանկանում ենք տեղեկացնել, որ ըստ սահմանված ընթացակարգի եւ ժամկետների Եվրոպական դատարան կներկայացվեն անհրաժեշտ լրացուցիչ ապացույցներ եւ պահանջներ»,-ասվում է հայտարարությունում։

Բաքվի հայերի հիշատակին նվիրված խաչքարի մոտ այսօր տեղի ունեցավ ակցիա։ Այս օրերին լրանում է Բաքվի հայերի նկատմամբ ցեղասպանական գործողությունների տարելիցը։ Ակցիայի կազմակերպիչները նշում են, որ 1990 թվականի հունվարի 13֊ը Բաքվի հայության ցեղասպանության պիկն էր, իսկ հայերի կոտորածը Բաքվում անթաքույց սկսվել էր 1988֊ի մարտին՝ Սումգայիթից անմիջապես հետո։ Բաքվի 500 000 հայերը կոտորվեցին, փախան ու ցրվեցին, իսկ խորհրդային ուժերը խառնվեցին միայն 1990 թվականի հունվարի 20֊ին, երբ թափի մեջ մտավ ռուսների կոտորածը։

 «Ադրբեջանական ԽՍՀ-ից հայ փախստականների համագումարի» համակարգող Մարիամ Ավագյանն ասաց, որ Հայաստանի իշխանությունները մեղավոր են ոչ միայն Արցախի հայերի ցեղասպանության համար, այլ նաեւ մտավախություն կա, որ ցեղասպանությունը շատ փափուկ, սահուն կմտնի Հայաստանից ներս, եւ մենք որեւէ պաշտպանական համակարգ չենք ունենա ժողովրդին պաշտպանելու համար։ «Ցեղասպանությունից պաշտպանվելու միակ գործիքը պետությունն ու պետականությունն է։ Ես չեմ ուզում կասկածել, որ մենք պետություն կամ պետականություն չունենք, ես գիտեմ, որ ունենք, բայց այդ գործիքը լիաժեք կիրառող կամ հանրությանն ի պաշտպան օգտագործող ուժեր ես չեմ տեսնում։ Եվ սա է պատճառը, որ թե Անիի, թե Արարատի կողմից մենք չունենք խրամատներ, զենք ու զինամթերք։ Այսօր սելավ է մեզ սպասվում, իսկ մեր քաղաքական ղեկավարությունը ոչինչ չի անում՝ հայությանը փրկելու համար»,- ասաց Մարիամ Ավագյանը։

Նա նշեց, որ պատահական չէ, որ Բաքվում հենց այս օրերին են մեկնարկել Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության ու մյուս գերիների նկատմամբ շինծու գործերով դատական նիստերը։ «Բաքուն ամեն ինչ անում է, որ ցույց տա՝ ինքը կարողանում է հայությանը ոչ միայն ֆիզիկապես վերացնել, այլ նաեւ նսեմացնել։ Եվ պատանդառված հայերի կեղծ դատական պրոցեսով այսօր մեզ այնտեղից նորից ուղարկում են ազդակներ, որ՝ տեսեք, Բաքուն արել ենք, չենք պատժվել, էլի ենք անելու, Արցախ ենք ցեղասպանել, հիմա էլ այս թատերական բեմականացումը կանենք, որպեսզի ապացուցենք, որ Հայաստանը ֆաշիստական պետություն է։ Հայ փախստականների վերադարձի հետ կապված ամեն անգամ ասել ենք՝ այո, մենք ունենք իրավունք վերադառնալու Ադրբեջան, բայց քանի որ այն ֆաշիստական պետություն է, մինչեւ դենացիֆիկացիա չկատարվի, մենք չենք վերադառնա։ Այսօր Իլհամը օգտագործում է մեր բառամթերքը։ Այսինքն՝ մեր իշխանությունները մեր բարձրացրած թեզերը բացարձակ չեն կիրառել երբեւէ, իսկ Իլհամը մեր բարձրաձայնած թեզն այսօր արդեն հակադարձում է Հայաստանի նկատմամբ»,- նշեց նա։

Մարիամ Ավագյանն ասաց, որ 1988 թվականի մարտից Ադրբեջանում սկսվեց հայերի կոտորածը, մեծ ալիք էր 1988 նթվականի նոյեմբերին, հաջորդ ալիքներից մեկը 1989 թվականի օգոստոսից հետո էր, մյուս ալիքը սկսվեց 1989 թվականի դեկտեմբերին եւ վերջացաց 1990 թվականի հունվարի 19-ին։

«Երբ թուրք ցեղասպանն արդեն հստակ իր թիրախի տակ առավ Բաքվի ռուսական ազգաբնակչությունը, միայն այդ ժամանակ խորհրդային այսպես կոչված իշխանությունները տեղից շարժվեցն եւ տանկերով կասեցրին ռուսների կոտորածը։ 1988 թվականի փետրվարից մինչեւ 1992 թվական Ադրբեջանից փախել են ավելի քան 820 հազար հայեր, 300 հազար ռուսներ, 140 հազար հերաներ, 70 հազար պարսկական ժողովուրդ։ Այսօր Ադրբեջանը բացարձակ չի պատժվել իր արարքի համար։ Ռուսաստանի Դաշնությունը՝ որպես խորհրդային միության իրավահաջորդ եւ շարունակող չի պատժվել, որ թույլ է տվել ու հովանավորել է Սումգայիթի, Կիրովաբադի, Բաքվի հայերի ցեղասպանությունը։ Նույնը շարունակվեց Արցախում։ Այո, այսօր Բաքվում գերեվարված հայերը միաժամանակ Մոսկվայի գերիներն են»,- հայտարարեցն Մարիամ Ավագյանը։