Ռուսաստանը պատրաստ է շարունակել բանակցությունները Ուկրաինայում հակամարտության կարգավորման շուրջ, հայտարարել է նախագահ Վլադիմիր Պուտինը միջազգային լրատվական գործակալությունների ղեկավարների հետ հանդիպման ժամանակ։
Նրա խոսքով՝ Մոսկվան դեմ չէ ուկրաինական կողմի որևէ ներկայացուցչի, այդ թվում՝ Վլադիմիր Զելենսկու, եթե Կիևը վստահի նրան երկխոսությունը վարելու հարցում։
«Ես պատրաստ եմ հանդիպել բոլորի հետ, այդ թվում՝ Զելենսկու։ Հարցը դա չէ։ Եթե ուկրաինական պետությունը վստահում է ինչ-որ մեկին բանակցությունները վարելու հարցում, ապա Աստծո սիրուն։ Հարցն այլ է՝ ո՞վ կստորագրի փաստաթղթերը», – նշել է Ռուսաստանի առաջնորդը։
Պուտինը շեշտել է, որ Ռուսաստանին «չի հետաքրքրում, թե ով է վարում բանակցությունները» Ուկրաինայի անունից, նույնիսկ եթե դա «ռեժիմի ներկայիս ղեկավարն է»։ Սակայն, ըստ նրա, հանդիպումը չպետք է լինի գործընթացի համար, այլ վերջնական արդյունքի հասնելու համար։
«Եթե սա ինչ-որ վերջնական փուլ է՝ ոչ թե անվերջ քննարկումների, այլ դրան վերջ տալու համար, ես նույնիսկ պատրաստ եմ հանդիպել», – ասաց Ռուսաստանի առաջնորդը։
Պուտինը կրկին կասկածի տակ դրեց Ուկրաինայի ներկայիս ղեկավարության լեգիտիմությունը՝ նշելով, որ Ուկրաինայի Սահմանադրության համաձայն՝ նախագահի պաշտոնավարման ժամկետը սահմանափակվում է հինգ տարով և չի կարող երկարաձգվել նույնիսկ ռազմական դրության ժամանակ։
«Ուշադիր կարդացեք. լիազորությունները երկարաձգելու եղանակներ չկան», – ասաց Պուտինը։
Հայաստանի հետ սահմանակից Իգդիրի նահանգապետ Էրջան Թուրանն այցելել է Հայաստանի հետ սահմանի զորամասեր։
Նահանգապետը տեղում ուսումնասիրել է, թե ինչպես են իրականացվում Հայաստանի հետ սահմանի անվտանգության միջոցառումները։
ՀՀ-ում ԵՄ դեսպան Վասիլիս Մարագոսը և անդամ պետությունների դեսպանները այցելում են Սյունիք։
Այցի ընթացքում նրանք հանդիպելու են մարզային, տեղական իշխանությունների ներկայացուցիչների և գործընկերների հետ, մասնակցելու տարբեր միջոցառումների և շփվելու տեղացի երիտասարդների հետ։
Հայաստանում և նրա շուրջ տեղի ունեցող իրադարձությունները դիտարկել բացառապես որպես ներքաղաքական գործընթացների մաս՝ Հայաստանի ինքնիշխան ապագայի հեռանկարով, նշանակում է տեսնել կադրի միայն մի փոքր մասը։ Հայ եկեղեցու ղեկավարության դեմ գործողությունները, Սամվել Կարապետյանի հանկարծակի ձերբակալությունը, հայկական էլեկտրացանցերի շատ շուտով ազգայնացումը և Փաշինյանի Կոստանդնուպոլիս այցը բոլորը մեկ մեծ խաղի մաս են կազմում։ Իսկ Իրան-Իսրայել պատերազմը և միջուկային հակամարտության հավանականությունը ցույց են տալիս, որ խաղի վերջին մակարդակը մոտենում է։ Այս խաղը կարող է ավարտվել ինքնիշխան պետությունների դարաշրջանի ավարտով և նեոկայսրությունների վերստեղծմամբ։
Այս մեծ խաղում, որտեղ խաղադրույքի տակ է երկրի ինքնիշխանությունը, հիմնական հարցերն այն չեն, թե ով կզբաղեցնի իշխանությունը Հայաստանում 2026 թվականին, կամ ով կհաղթի՝ Եկեղեցին, թե՞ Փաշինյանը, կամ արդյոք Սամվել Կարապետյանի միլիարդավոր դոլարների անշարժ գույքը կազգայնացվի Ռուսաստանում, մինչ նա բանտարկված կլինի Հայաստանում։ Հիմնական հարցն այն է, թե արդյոք Հայաստանի «ընդունման- հանձնման» գործընթացը Ռուսաստանից նոր Օսմանյան կայսրությանը տեղի կունենա «խաղաղ ճանապարհով»։
Այս հարցը, հավանաբար, բոլորն են իրենց հոգու խորքում տալիս, համակերպվելով “փոխանցման” փաստի հետ և մտածելով միայն, որ դա տեղի ունենա առանց ցեղասպանության։
Ինչպես Արցախի դեպքում, երբ արդեն խոսում այն մասին, թե արդյո՞ք ճիշտ էր 1988 թվականին շարժում սկսելը և «ազգային զարթոնքի» գայթակղությանը տրվելը, հիմա շատերն արդեն կասկածում են, թե արդյո՞ք հայերն ունեն ինքնիշխան պետություն ունենալու ներուժ, թե՞ միակ տարբերակը սուլթաններին ու շահերին թագավորներով, իսկ թագավորներին՝ սուլթաններով փոխարինելն է։ Ավելին, արդեն ասում են, որ եթե սուլթանին թագավորով փոխարինելը հայերի համար վերածվեց աղետի՝ ցեղասպանության և պատմական տարածքի 9/10-ի հանդեպ իրավունքի կորստի, ապա թագավորին սուլթանով փոխարինելը կարող է ավելի «խաղաղ» և նույնիսկ օգտակար լինել։
Այս գործընթացում Հայաստանի կառավարական ուժը ամեն կերպ դիրքավորվում է իրեն որպես «հակացարական» և սուլթանամետ, իսկ ռուսամետ ընդդիմությունը, կրկին կուլ տալով Ռուսաստանի հերթական «դավաճանությունը», լռում է և, հետևելով Փաշինյանի տեղեկատվական օրակարգին, «պաշտպանում» է եկեղեցուն, Սամվել Կարապետյանին, բայց այլևս չեն պնդում Միութենական պետության միանալը՝ ակնհայտորեն գիտակցելով, որ Հայաստանը այլևս պետք չէ Ռուսաստանին, որը ավարտում է Կարսի պայմանագրի 100-ամյա ժամկետը և տարածաշրջանը փոխանցում Թուրքիային։
Թուրքիան պատրաստվում է փոխել Սահմանադրությունը, ամրապնդել իր նոր սահմանները, որոնք դեռևս սահմանված են Լոզանի և Կարսի պայմանագրերով, վերափոխվել ունիտար պետությունից դաշնային պետության՝ իր կազմում որպես ազգային վարչակազմեր ներառելու Քուրդիստանը, Հայաստանը, Վրաստանը, Սիրիան։
Հայաստանում նախապատրաստական աշխատանքնեը սկսվել են՝ Արցախի հանձնումից և հայերի իրենց հողերի նկատմամբ իրավունքներից զրկելուց հետո պետք է հետևի Հայաստանի ազգային ակտիվների փոխանցումը թուրքական ընկերություններին, Հայ Առաքելական եկեղեցու կենտրոնը պետք է տեղափոխվի Էջմիածնից Պոլիս, իսկ արցախցիները՝ որպես ազգային-պետական տարրի կրողներ, պետք է ցրվեն ամբողջ աշխարհով մեկ։
Այս սցենարները նույնքան իրական են, որքան 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ից հետո Արցախի ապագայի վերլուծությունները՝ ռուսական զորքերի մուտքը, Ակնայում ռուս-թուրքական կենտրոնի բացումը, ապա ռուսների հեռանալը՝ Արցախը Բաքվին թոխանցելով։
Արցախցիներն այսօր բողոքի ակցիա են անում կառավարության շենքի մոտ։
Արցախցի հասարակական գործիչ Անաստաս Իսրայելյանը լրագրողներին ասաց, որ մեծ հանրահավաքում իրենց ներկայացրած պահանջագրի նկատմամբ պահանջատեր են։ Նա ասաց, որ կառավարությունն իրենց հետ փորձել է առեւտուր անել, բայց արցախցիներն ասել են՝ ոչ, սոցիալական աջակցությունը պետք է լինի անժամկետ։
Հիշեցնենք, որ Անաստաս Իսրայելյանը դուրս է եկել Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհրդի կազմից։
«Հարգելի արցախահայություն, ձեզ բոլորիդ խաբել են, որ այդ շարժումը լուծարեն, թուլացնեն։ Եվ դրա հիման վրա էլ տրվել են այդ խոստումները։ Մեզ սարքել են առեւտրի առարկա, բոորիս վաճառելու են»,- նշեց նա։
Անասատաս Իսրայելյանն ասաց, որ գործընթացներին դեմ է եղել, քանի որ ի սկզբանե պայմանավորվածությունն այն է եղել, որ եթե կառավարությունը չի գնում իր խոստումների հիման վրա կատարվելիք փոփոխությունների կատարման ճանապարհով, պետք է դադարեցնել կառավարության հետ հաղորդակցությունը եւ շարունակել պայքարը։
«Ամեն 10 օրը մեկ, որ պետք է իրազեկեին հանրությանը, չեն իրազեկել, որովհետեւ իրազեկելու բան չկար։ 10 օրը դարձել է 20 օր, 20 օրը՝ 1․5 ամիս, ժողովուրդը նորից նույն իրավիճակում է հայտնվել, սոցիալական աջակցության ժամկետը լրացել է, եւ մարդիկ հայտնվելու են փողոցներում, արտագաղթի վտանգը նորից կախված է ժողովրդի գլխին»,- ասաց նա։
Անաստաս Իրսայելյանն ասաց, որ իրենց պայքարին ոչ մի բան էլ չի խանգարում, բացի այն անձանցից, ովքեր համագործակցում են ՀՀ իշխանության ներկայացուցիչների հետ։ «Եթե այս իրավիճակում ենք հայտնվել, ուրեմն այդ մարդկանց բացթողումներն են, այդ մարդկանց հավատն է, որ հավատացել են իշխանություններին ու գնացել են այդ քայլերին»,- հավելեց նա։
Անդրադառնալով կառավարության հիմնավորումներին, որ սոցալական աջակցության ծրագրերը կրճատում են, որպեսզի մարդիկ օգտվեն երկարաժամկետ ծրագրերից, օրինակ, բնակապահովման ծրագրից, Անաստաս Իսրայելյանն ասաց․ «Համաձայն չեմ, դա ի՞նչ հասկացություն է՝ երկարաժամկետ, կարճաժամկետ։ Արցախահայությունը ստիպված են եղել դուրս գալ Արցախից՝ ցեղասպանության վտանգի տակ։ Եկել ենք այստեղ, դու էդ մարդկանց տարանջատում եմ մյուսներից, բոլորս հայ ենք, բոլորս տուժած ենք։ Տավուշում սահմանազատման ժամանակ մարդկանց տները մնացին Ադրբեջանին, ամբողջական փոխհատուցում տրվեց, բայց իրենց դավաճան ու հանցագործ քայլերի հետեւանքով տեղահանված արցախցիներին ասում են՝ 40 հազարը շատ է, բերեք 30 հազար տանք, չէ, 30-նն էլ քիչ, բերեք 20 տանք։ Ձեռ եք առնում էս ժողովրդին, էս ժողովուրդը հարազատներ կորցրած ժողովուրդ է, իր տունն ու տեղը, պատմական հայրենիքը կորցրած, դուք էս մարդկանց ողորմո՞ւմ եք։ Դուք պատասխանատու եք, ձեր պատճառով է այս ամենը եղել։ Էլ ի՞նչ եք ուզում այս մարդկանցից: Սա արտագաղթի որոշում է, ժողովրդին ստիպում են, որ թողնեն գնան մայր Հայաստանից։ Մենք էլ չենք ուզում, մենք ուզում ենք այստեղ ապրել, սա մեր հայրենքին է, Արցախն է եղել է Հայաստանի մաս, ոչ թե Ադրբեջանի»,- հայտարարեց նա։
Երևանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանը որոշում կայացրեց գործարար Սամվել Կարապետյանի նկատմամբ որպես խափանման միջոց կիրառել կալանքը՝ երկու ամսով։
«Որոշումն ակնհայտ ապօրինի է, չենք կարող պատկերացնել, թե պատճառաբանություններն ինչպիսին են»,–լրագրողների հետ զրույցում հայտնեցին գործարարի փաստաբանները։
Հիշեցնենք, որ Սամվել Կարապետյանին մեղադրանք էր առաջադրվել Քրեական օրենսգրքի 422-րդ հոդվածի 2-րդ մասով, այն է՝ իշխանությունը զավթելուն, տարածքային ամբողջականությունը խախտելուն, ինքնիշխանությունից հրաժարվելուն կամ սահմանադրական կարգը բռնի տապալելուն ուղղված հրապարակային կոչը, որը կատարվել է հրապարակայնորեն ցուցադրվող ստեղծագործությունները կամ զանգվածային լրատվության միջոցները կամ տեղեկատվական կամ հաղորդակցական տեխնոլոգիաներն օգտագործելով:
Գործարար Սամվել Կարապետյանը փաստաբանի միջոցով ուղերձով դիմել է դատարանի բակում հավաքված քաղաքացիներին։
«Ինձ չեն կարող ճնշել, միշտ լինելու եմ Եկեղեցու և ժողովրդիս կողքին։ Մեր հաղթանակին այլընտրանք չկա, կալանքիս որոշումն ապօրինին է»։
Սամվել Կարապետյանը քաղաքացիներին շնորհակալություն է հայտնել այս օրերին իր և ընտանիքի կողքին լինելու համար։
«Ցավոք, դատարանն ապացուցեց, որ դեռևս ընդունակ չէ գործել ինքնուրույն՝ հանուն արդարության և առանց հանձնարարությունների։ Կյանքիս ընթացքում հաջողություններիս զուգընթաց ունեցել եմ նաև դժվարություններ, սակայն հոգիս երբեք չի հանձնվել։ Ապօրինի կալանքով ինձ չեն կարող ճնել և շեղել իմ որդեգրած սկզբունքներից»,–ասել է Կարապետյանը։
Անհետ կորած զինծառայողների հարազատները շարունակում են փակ պահել Բաղրամյան պողոտան. նրանք պահանջում են չեղարկել ԱԱԾ տնօրեն Արմեն Աբազյանին պաշտոնից ազատելու մասին որոշումը։
Նշենք, որ նրանք շուրջ 5 ժամ է՝ նստացույց են իրականացնում Ազգային Ժողովի դիմաց։ Անհետ կորածների հարազատները նշում են, որ իրենց հարցով գործերով հենց Արմեն Աբազյանն էր զբաղվում, և մտավախություն ունեն, որ նրան պաշտոնից հեռացնել, նշանակում է փակել անհետ կորածների գործերը:
ԱԺ-ու Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ ամեն ինչ կախված չէ Աբազյանից, և ինքը անձամբ է զբաղվում անհետ կորածների հարցերով, սակայն հարազատներն այլևս նրան չեն հավատում։
Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հունիսի 20-ին Ստամբուլում կընդունի Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին, հայտնել է Թուրքիայի նախագահի աշխատակազմի հաղորդակցության բաժնի ղեկավար Ֆահրեթթին Ալթունը։
Նա մանրամասնել է, որ սա Հայաստանի վարչապետի առաջին աշխատանքային այցն է։
Ինքը՝ Հայաստանի վարչապետը, ասել է, որ Ստամբուլում հանրության համար համատեղ հայտարարություն կարվի, և դրա կետերը նախապես չեն հրապարակվի։
Վերլուծաբանները նշում են, որ Երևանի և Բաքվի միջև «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրման ժամանակն ու վայրը կարող են համաձայնեցվել Ստամբուլում։ Եվ Ալիևը կրկին նախապայման է առաջ քաշել։
«Հայաստանը պարտավոր է հարգել ադրբեջանցիների՝ իրենց նախնիների հողեր վերադառնալու իրավունքը», – այսօր հայտարարել է Ալիևը։ «Ադրբեջանցիների վերադարձը տարածաշրջանում խաղաղության հաստատման, հաշտության և մարդու իրավունքների պաշտպանության կարևորագույն նախապայման է», – նշել է նա։
Ալիևը նաև ընդգծել է, որ՝ «այդ մարդկանց խաղաղ և անվտանգ վերադարձն իրենց հայրենիք պատմական արդարության պահանջ է հանդիսանում»։
Սա նշանակո՞ւմ է, որ ադրբեջանցիների «վերադարձի» տարբերակը կքննարկվի Կոստանդնուպոլսում՝ որպես Հայաստանի զիջում։ Եվ եթե Փաշինյանը ճանաչի հայ-թուրքական ներկայիս սահմանը, արդյո՞ք 1921 թվականի ռուս-թուրքական Կարսի պայմանագիրը կչեղարկվի։
ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը Սպիտակ տան դիմաց լրագրողների հետ զրույցում շրջանցեց Իրանի դեմ պատերազմին ԱՄՆ-ի հնարավոր մասնակցության վերաբերյալ հարցերը։
«Ես դա չեմ կարող ասել», – ասաց նա։ «Ես կարող եմ դա անել, կարող եմ՝ ոչ։ Ոչ ոք չգիտի, թե ես ինչ եմ ուզում անել։ Բայց ես կարող եմ ասել հետևյալը. Իրանը շատ խնդիրներ ունի, և նրանք ուզում են բանակցել», – ավելացրեց Թրամփը։
Նա կրկին ասաց, որ Իրանը պետք է ավելի պատրաստակամ լիներ բանակցելու Իսրայելի կողմից հարվածների սկսվելուց հետո։
Թրամփն ասաց, որ Իրանի բանակցողները ենթադրել են, որ նրանք «կարող են գալ Սպիտակ տուն»։ Սակայն նա ասաց, որ դա դժվար կլինի անել։
Իրանը դիմել է, բայց Թրամփն ասաց, որ արդեն շատ ուշ է։
«Երկու շատ պարզ բառ՝ անվերապահ հանձնում», – ասաց ԱՄՆ նախագահը։ «Ես բավականաչափ դիմացա»։
Ռոյթերսի տվյալներով՝ Թրամփը նաև Իրանին անվանել է լիովին անպաշտպան երկիր, որը չունի օդային պաշտպանություն։
ԱՄՆ նախագահի կողմից Իրանի «անվերապահ հանձնման» կոչից հետո, Գերագույն առաջնորդ այաթոլլահ Ալի Խամենեին սպառնալիքներ է հնչեցրել Վաշինգտոնի հասցեին։ «Իրանի դեմ ցանկացած ռազմական միջամտություն, անկասկած, անդառնալի վնաս կպատճառի», – ասել է նա չորեքշաբթի՝ հունիսի 18-ին, հեռուստատեսային ելույթում։
Խամենեին մերժել է Թրամփի պահանջը և ընդգծել, որ իրանցի ժողովրդի հետ «չի կարելի խոսել սպառնալիքների լեզվով», մինչդեռ իրանցիները «վճռական են և կդիմադրեն պարտադրված պատերազմին այնպես, ինչպես կդիմադրեին պարտադրված խաղաղությանը»։ Ինչպես նշում է dpa-ն, Իրանի պետական հեռուստաալիքները, որոնք հեռարձակել են Խամենեիի ելույթը, նրան չեն ցուցադրել, և նրա ձայնը չի լսվել։
Իրանի արտաքին գործերի նախարարությունը նաև զգուշացրել է օտարերկրյա պետություններին չմիջամտել Իսրայելի հետ ռազմական հակամարտությանը: Երրորդ երկրի ուղղակի ռազմական միջամտությունը կարող է հանգեցնել «լայնածավալ պատերազմի, որը կընդգրկի ամբողջ տարածաշրջանը և նույնիսկ կգնա դրանից այն կողմ», – «Ալ Ջազիրա»-ին ասել է Իրանի արտաքին գործերի նախարարության խոսնակ Իսմայիլ Բաղային: Նա հնարավոր է համարել Միացյալ Նահանգների հետ բանակցությունների հնարավորությունը, միաժամանակ հայտարարելով ամերիկյան վարչակազմի նկատմամբ վստահության լիակատար կորստի մասին:
Այսօր Երևանի Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի Արամ Խաչատրյան համերգասրահում կայացել է խորհրդանշական համերգ՝ նվիրված բարերար Էդվարդ Ավետիսյանի հիշատակին։
Հայաստանի պետական սիմֆոնիկ նվագախմբի հետ ելույթ են ունեցել «Երաժշտություն հանուն ապագայի» հիմնադրամի կրթաթոշակառուները և «Ծնվել եմ Արցախում» կրթական ծրագրի շաhառուներ Գևորգ Պետրոսյանը (կլարնետ) և Արսեն Սաֆարյանը (շեփոր)։
Երեկոյի ընթացքում հնչել են Արամ Խաչատրյանի, Էդուարդ Բաղդասարյանի, Միշել Մանգանիի, Պեդրո Իտուրրալդեի, Ռոբերտ Շումանի, Ղազարոս Սարյանի, Ջորջ Գերշվինի, Ալեքսանդր Հարությունյանի, Իգոր Ստրավինսկու /Գվիդո Ագոստիի և Սերգեյ Ռախմանինովի ստեղծագործությունները։
Համերգի ընթացքում ներկաները դիտել են բարերար Էդվարդ Ավետիսյանի կյանքն ու գործունեությունը ներկայացնող տեսաֆիլմ։ Հիշատակի միջոցառմանը ներկա էին նաև բարերարի կինն ու զարմուհին։
Նշենք, որ «Ծնվել եմ Արցախում» կրթական ծրագիրը նախատեսված է Արցախից տեղահանված տաղանդավոր պատանի երաժիշտների համար, որի շրջանակում նրանց հնարավորություն է տրվում գեղարվեստորեն ավելի աճելու, զարգանալու և ճանաչում գտնելու, ինչպես նաև միջազգային ասպարեզում հանդես գալու որպես Արցախի մշակութային դեսպաններ։
5 տարվա համապարփակ երաժշտական կրթական ծարգիրը կապահովի երաժիշտների ռեսուրսները և բարձրորակ, կայուն երաժշտական կրթությունը։ Արցախցի 23 երաժիշտների համար անց են կացվում մասնագիտական դասեր Հայաստանի լավագույն պրոֆեսորների հետ, այցելություններ Հայաստանի թանգարաններ, վարպետության դասեր աշխարհի լավագույն արտիստների հետ, օտար լեզուների դասեր, ֆինանսական աջակցություն՝ ուսման վարձավճարի կամ մասնագիտական ծախսերի համար։
«Ծնվել եմ Արցախում» կրթական ծրագրի գաղափարը Հայաստանի պետական սիմֆոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր, UNICEF-ի ազգային դեսպան Սերգեյ Սմբատյանինն է և իրականացվում է Արվեստ 23 ՀԿ-ի կողմից։
Մոտ ապագայում արցախցի երաժիշտներ Գևորգ Պետրոսյանը և Արսեն Սաֆարյանը Հայաստանի պետական սիմֆոնիկ նվագախմբի հետ համերգային ծրագրով հանդես կգան արտասահմանում։
Կարինե Բախշիյան
Lianna Petrosyan-ը հունիսի 20-ին արցախցիներին հրավիրում է Կառավարության մոտ
