IRNA Բեյրութ, Դամասկոս, Ռիադ, Դոհա, Բաղդադ; Սեյյեդ Աբբաս Արաղչին առաջ է տանում իրանական օրակարգը Սայքս-Պիկոյի անհանգիստ սահմանների վրա, որոնք նշանավորեցին Մերձավոր Արևելքում ներկայիս սահմանների ի հայտ գալը:
Այսօրվա իրադարձությունները յուրատեսակ կրկնություն են անցյալի պատմական իրադարձությունների՝ որպես հետեւանք փաստերի, որոնք անտեսվել են։ Մերձավոր Արևելքը մոլորակի միակ վայրն է, որտեղ «իրականությունը» անքակտելիորեն կապված է «պատմության» հետ։
Հարյուր տարի առաջ Առաջին համաշխարհային պատերազմի հաղթողները որոշեցին ոչնչացնել «Եվրոպայի հիվանդ մարդուն»՝ քայքայվող Օսմանյան կայսրությունը: Անգլիայի և Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարարները տարածաշրջանում անվերջ ճգնաժամի արմատները դրեցին գաղտնի համաձայնագրի ժամանակ, որն ի սկզբանե կոչվում էր “Փոքր Ասիայի պայմանագիր”: Արհեստական որեն գծված սահմանները, որոնք բաժանվեցին երկու եվրոպական գաղութատիրական տերությունների միջև, անկայուն տարածաշրջան ստեղծեցին Իրանի կողքին։
Աշխարհագրությունն այլևս չէր սահմանվում հարթավայրերով ու բարձրավանդակներով, հարթավայրերով ու անապատներով։ Ավելի շուտ այն դարձել է Միջին Արեւելք կոչվող հրաբխում կարգուկանոն հաստատելու գործիք։
Տարածաշրջանին պարտադրվեց «1948 թվականի ճգնաժամը» և «Իսրայելի» ստեղծումը։ «Հրեական պետության» քողի տակ այս արհեստական կազմավորումը ծառայեց ԱՄՆ-ի և Արևմուտքի անվտանգության համակարգին՝ նախ սառը պատերազմում Խորհրդային Միությանը զսպելու, այնուհետև տարածաշրջանի երկրներին «բալկանացնելու» և այնուհետև՝ «Մեծ Մերձավոր Արևելք» ծրագրի համար։
Այսօր տարածաշրջանում հիմնական հակամարտությունը՝ կանոնների և «օրակարգի» պայքարն է։ Դաշտի մի կողմում հետսառըպատերազմյան ամերիկյան կարգերի թուլացումն է, իսկ մյուս կողմում՝ Իրանում կենտրոնացած դիմադրության կարգը։
The Guardian-ը անցյալ ձմռանը գրել էր, որ Իրանն է տարածաշրջանում առաջին ուժը, ոչ թե ԱՄՆ-ը: Այս օրերին, երբ Արևմտյան Ասիան կանգնած է բռնկման եզրին, Իրանը Արևմտյան Ասիայի միակ իրական ազգային պետությունն է, որը հանդես է գալիս տարածաշրջանի պաշտպանության համար:
Աբբաս Արաղչիի այս օրերի տարածաշրջանային այցերը կարող են հիշեցնել ԱՄՆ հանգուցյալ պետքարտուղար Հենրի Քիսինջերի 1970-ականներին Յոմ Կիպուր պատերազմի ժամանակ արևմտյան Ասիա կատարած այցերը, որոնք հայտնի են որպես «մաքոքային դիվանագիտություն»:
Արաղչիի կարևոր օրակարգն է, մի կողմից, բացատրել Իրանի տարածքային ամբողջականության վրա Իսրայելի ցանկացած հնարավոր գործողությունների գինն ու հետևանքները և դիվանագիտական աղբյուրների միջոցով այս ուղերձը հասցնել Վաշինգտոն-Թել Ավիվին, իսկ մյուս կողմից՝ հետամուտ լինել հրադադարի անհապաղ ծրագրին Գազայի հատվածի և Լիբանանի միջև պատերազմում։
Արևմտյան Ասիան, որն ավանդաբար եղել է մրցակցության թատերաբեմ մի քանի մրցակիցների, այդ թվում՝ Իրանի, Թուրքիայի և Սաուդյան Արաբիայի միջև, այժմ մարտադաշտ է երկու տարածաշրջանային և երեք արտատարածաշրջանային տերությունների համար: Այսօր միայն Իրանը, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները, Չինաստանը, Ռուսաստանը և Սիոնիստական ռեժիմը արդյունավետ խաղացողներ են Մերձավոր Արևելքում կարգուկանոն և անվտանգության միջոցներ ստեղծելու գործում։
Կարծես թե նույնիսկ Թուրքիայի նախագահն է հասկացել տարածաշրջանի նոր պայմանները։
Թուրքիայի նախագահը Ալբանիա և Սերբիա պաշտոնական այցից վերադառնալուց հետո լրագրողներին ասել է. «Ռուսաստանն ու Իրանը պետք է ավելի արդյունավետ միջոցներ ձեռնարկեն այս իրավիճակը հաղթահարելու համար, որը հնարավոր է ամենամեծ վտանգը ստեղծի Սիրիայի տարածքային ամբողջականության համար»:
Թուրքիայի նախագահը նշել է. «Նրանք հրապարակայնորեն հայտարարում են, որ Լիբանանից հետո գրավելու են Դամասկոսը։ Դամասկոսի օկուպացիան նշանակում է, որ իսրայելցի զինվորները կգան թուրքական սահման»։
Ո՞վ է գծելու նոր սահմանները Մերձավոր Արևելքում։
