Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հատուկ իրավական աշխատանքային խումբ է հրավիրել երկրի նոր սահմանադրությունը մշակելու համար: Նա սահմանադրական փոփոխությունների անհրաժեշտությունը բացատրել է նրանով, որ Անկարան շարունակում է «իրականացնել ահաբեկչության դեմ պայքարի իր ռազմավարությունը», որի կարևոր իրադարձությունը Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության ինքնալուծարումն էր։
Թուրքիայի սահմանադրությունը պետք է երաշխավորի քրդերի ճանաչումը և վերանայի «թուրքական ինքնության» սահմանումը, փետրվարին ասել էր կառավարամետ քրդական «Հյուդապար» կուսակցության ղեկավարը: Ինչպես նշում է թուրքագետ և լրագրող Յաշար Նիյազբաևը. «ժամանակակից Թուրքիայում «թուրքական ինքնության» հասկացությունը հիմնված է ունիտար ազգայնականության վրա, որտեղ Թուրքիայի բոլոր քաղաքացիները համարվում են թուրքեր՝ անկախ էթնիկ պատկանելությունից»։
Վերլուծաբանները նշում են, որ քրդերի հետ Էրդողանի գործարքի պայմանը՝ թուրքական Քրդստանի ստեղծումն է, ինչպես դա արվեց Իրաքում: Դրա համար Էրդողանը պետք է փոխի Սահմանադրությունը և Թուրքիան ունիտար պետությունից վերածի «բազմազգ թուրք հպատակների դաշնային պետության», ինչպես դա եղել է Օսմանյան կայսրությունում:
Թուրքիայի գործող սահմանադրությունը չի նշում հանրապետության ճշգրիտ սահմանները։ Սակայն հայտնի է, որ ժամանակակից Թուրքիայի սահմանները սահմանվել են 1923 թվականի հուլիսի 24-ին ստորագրված Լոզանի խաղաղության պայմանագրով։ Պայմանագիրը սահմանել է Թուրքիայի սահմանները Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո՝ դնելով թուրքական ազգային պետության հիմքերը։
Այնուամենայնիվ, Թուրքիայի ոչ բոլոր սահմաններն են սահմանվել Լոզանի պայմանագրով. նրա հյուսիսային սահմանները Հայաստանի և Վրաստանի հետ սահմանվել են 1921 թվականի ռուս-թուրքական Կարսի պայմանագրով։ Այս պայմանագիրը միջազգայնորեն ճանաչված չէ, ինչը նշանակում է, որ Թուրքիան հիմա իրական սահմաններ չունի, այդ թվում՝ Հայաստանի հետ։
Նոր թուրքական սահմանադրությունը թույլ կտա Էրդողանին «ընդլայնել» իր երկրի սահմանները այնքանով, որքանով թույլ կտան նրան իր հարևանները և իրական իրավատերերը։ Օրինակ, եթե Կարսի պայմանագիրը անվավեր ճանաչվի, ապա Նախիջևանը, Կարսը, Արդահանը և Արարատ լեռան շրջանը պետք է վերադառնան Հայաստանին։
Սակայն, եթե Հայաստանը փոխի իր Սահմանադրությունը և ճանաչի իր տարածքը խորհրդային վարչական սահմաններում, ապա Էրդողանը կարող է հեշտությամբ յուրացնել 1921 թվականին Ռուսաստանի կողմից Թուրքիային նվիրած Հայաստանի մասը։ Ավելին, եթե ստեղծվի դաշնային պետություն, ապա Էրդողանը կարող է նույնիսկ «առաջարկել» Հայաստանին դառնալ ավելի մեծ Թուրքիայի մաս։ Հատկապես, եթե նրան հաջողվի վերահսկողություն հաստատել Սյունիքի նկատմամբ։
Իսկ հիմա նախևառաջ, առաջարկվում է փոխել Թուրքիայի Սահմանադրության առաջին երեք հիմնական հոդվածները։ Դրանք կառավարման ձևի, հանրապետության բնութագրերի և պետության ամբողջականության մասին են։ Դրանք ընդունվել են վաղուց՝ Աթաթուրքի օրոք և երբեք չեն փոխվել։ Ավելին, այս հոդվածները Թուրքիան ինքնուրույն չի ընդունել. կարծիք կա, որ դրանք գրվել են այն արևմտյան ուժերի թելադրանքով, որոնք այդ ժամանակ ազդեցություն ունեին երկրի վրա։
Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության առաջնորդ Աբդուլլահ Օջալանը ասում է, որ «Աթաթուրքի կողմից սկսված անկախության պատերազմը հաղթեց քուրդ-թուրքական դաշինքը։ Արդյունքում ստեղծվեց Թուրքական Հանրապետությունը, ինչպես մենք այն գիտենք։ Մուստաֆա Քեմալը այս պատերազմը սկսեց ոչ թե Իզմիրից կամ Թրակիայից, այլ Էրզրումի և Սիլվանի քրդական շրջաններից»։
Նա նշեց, որ ամեն ինչ ավելի շուտ է սկսել, և «այս պատմական միության առաջին արդյունքը 1064 թվականին բյուզանդական տիրապետության տակ գտնվող Հայկական թագավորության դեմ արշավանքն էր և Անիի ու Կարսի գրավումը։ Այս պատերազմից հետո Անին տրվեց Մանուչերին, իսկ Կարսը՝ Թուղրուլին»։
Եթե Էրդողանը համաձայնության գա քրդերի հետ, ապա նոր Թուրքիայի սահմանները կարող են ներառել նաև Իրաքի և Սիրիայի Քրդստանը՝ արդեն գրավված Սիրիայի հետ միասին։
Այսպիսով, Թուրքիայի նոր Սահմանադրությունը կչեղարկի թե՛ Կարսի, թե՛ Լոզանի պայմանագրերը՝ ապահովելով Թուրքիայի իշխանությունը հսկայական տարածքում։ Սակայն դա կարող է տեղի ունենալ միայն այն դեպքում, եթե Հայաստանը հրաժարվի իր ազգային իրավունքներից։
Նաիրա Հայրումյան