Ստեփանակերտ, 2023 թվականի սեպտեմբերի 19

Աշխարհում ընթացող «բանակցային գործընթացները» ցույց են տալիս, որ Բաքվի և Երևանի միջև «խաղաղության համաձայնագիրը» կդառնա աշխարհի նոր բաժանման նախադեպ։ ԱՄՆ-ի և Արևմտյան հանրության մնացած մասի համաձայնությունը Հայաստանի բաժանման հետ և հայերի իրավունքների անտեսումը ցույց են տալիս, որ նոր աշխարհակարգը կլինի ի վնաս բնիկ էթնիկ խմբերի և հոգուտ ագրեսիվ էքսպանսիոնիստական ​​ուժերի, որոնք ձգտում են աշխարհը բաժանել նոր «ազդեցության գոտիների» և վիրտուալ կայսրությունների։

Ուկրաինական հակամարտության շուրջ «բանակցությունների» արդյունքում ռազմական գործողությունների և բռնության մակարդակը միայն աճում է։ Ռուսաստանը շարունակում է տարեկան հարյուրավոր միլիարդավոր դոլարներ ստանալ Եվրոպա գազի մատակարարումներից՝ մեծացնելով իր ռազմական ներուժը։ Ուկրաինական հրթիռների հեռահարության և անօդաչու թռչող սարքերի աճը հանգեցրել են պատերազմի տարածմանը Ռուսաստանի տարածք, բայց Մոսկվան դեռևս պահանջում է փոխել Ուկրաինայի սահմանները, նոր կառավարություն ընտրել՝ գործնականում պահանջելով, որ Կիևը դառնա Ռուսաստանի «ազդեցության գոտու» մաս։ Մասնագետները ենթադրում են, որ Մոսկվան կարող է դրան հասնել, եթե Արևմուտքի հետ համաձայնություն ունի աշխարհի նոր բաժանման վերաբերյալ։ Այս համաձայնությունը հստակորեն դրսևորվեց 2023 թվականի սեպտեմբերի 17-ին, երբ Կոստանդնուպոլսում տեղի ունեցավ Ռուսաստանի Դաշնության, ԵՄ-ի և Միացյալ Նահանգների ներկայացուցիչների գաղտնի հանդիպում, որի ժամանակ որոշում կայացվեց Արցախի լիակատար օկուպացիայի և Հայաստանի բաժանման վերաբերյալ։

Երկրորդ համաշխարհային հակամարտությունը՝ Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ, կամ Իրան-Իսրայել-ԱՄՆ հակամարտությունը, նույնպես կապված է ազդեցության գոտիների բաժանման հետ։ Մասնավորապես, 2023 թվականի հոկտեմբերի 7-ից հետո, երբ Իսրայելը, Համասի հարձակումից հետո, սկսեց ոչնչացնել Գազայի հատվածը, Իրանը գործնականում դուրս եկավ իր բոլոր ազդեցության գոտիներից։ Խոսքը Լիբանանի, Սիրիայի, Պաղեստինի, Եմենի մասին է, որտեղ Իրանը դադարեց գործոն լինել։ Տասնամյակներ շարունակ կառուցված «շիական գոտին» կոտրվել է, և փոխարենը Մերձավոր Արևելքում կառուցվում է թուրք-իսրայելական «գոտի»։ Այս ֆոնին իրանական խնդրի «լուծումը» հանգում է դրան, թե արդյոք կպահպանվի այաթոլլաների իշխանությունը երկրում և Իրանի տարածքային ամբողջականությունը։ Քննարկվում է այն հարցը, թե արդյոք իրանական Ադրբեջանը կգոյատևի, եթե հարևան թյուրքական երկրները, Իսրայելի աջակցությամբ, հարձակվեն Իրանի վրա հյուսիսից։ Սա կախված կլինի նրանից, թե ինչպես կլուծվի Հայկական հարցը՝ արդյոք կոնսենսուս կլինի Հայաստանի հարավը Թուրքիային փոխանցելու հարցում։

Ինչ վերաբերում է իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությանը, Իսրայելը չի ​​թաքցնում Պաղեստինը ոչնչացնելու իր մտադրությունը, և ներկայիս ամերիկյան վարչակազմը դրան սատարում է։ Ի տարբերություն Ֆրանսիայի և մի շարք այլ եվրոպական երկրների, որոնք այս ամռանը մտադիր են ճանաչել Պաղեստինը 1967 թվականի սահմաններով, Միացյալ Նահանգները պահանջում է պաղեստինցիների տեղահանությունը։ Նախադեպը՝ բնիկ հայ բնակչության տեղահանումն է Արցախից, որը որևէ քաղաքական գնահատական ​​չի ստացել աշխարհում, նույնիսկ Հայաստանի կողմից։ Իսրայելում ԱՄՆ դեսպանն ասել է, որ եթե Ֆրանսիան այդքան մտահոգված է պաղեստինցիների ճակատագրով, ապա կարող է նրանց տարածք տրամադրել իր Լազուրյան ափին և ճանաչել նրանց պետությունը։ Այսպիսով, Իսրայելն ունի քարտ-բլանշ Պաղեստինը ոչնչացնելու համար՝ «իրավունք» ունենալով միացնել նաև Սիրիայի և Լիբանանի որոշ մասեր։

Չնայած համաշխարհային տեղեկատվական տարածքում հիմնականում խոսվում է ուկրաինական, իրանական, պաղեստինա-իսրայելական հակամարտությունների մասին, համաշխարհային կենտրոնները գիտեն, որ դրանց լուծումը կախված է «լուծված» հայկական հակամարտությունից։ Բաքվի և Երևանի միջև «խաղաղության համաձայնագիրը», որը խթանում են Արևմուտքը և Ռուսաստանը, դա որոշում է վերացնել Հայաստանը և վերաբաժանել տարածաշրջանը։ Պատահական չէ, որ Պուտինը սկսեց Ուկրաինայի ներխուժումը Ալիևի հետ համաձայնությունից հաջորդ օրը՝ 2022 թվականի փետրվարին, երբ Պուտինը ճանաչեց 2020 թվականի Արցախյան պատերազմի արդյունքները։ Իր հերթին, Իսրայելը սկսեց ոչնչացնել Գազան անմիջապես այն բանից հետո, երբ վերջին հայը լքեց Արցախը 2023 թվականի հոկտեմբերին, և համաշխարհային հանրությունը դա ընդունեց որպես նորմալ երևույթ։ Օկուպացիան, բնակչության տեղահանությունը և երկրի բաժանումը՝ Հայաստանի օրինակով, դառնում են նոր աշխարհակարգի կառուցման սկզբունքներ։

«Ֆրանսիան Սյունիքում բացեց պատվո հյուպատոսի գրասենյակ, որը հայտարարված գլխավոր հյուպատոսարանից ավելի ցածր կարգավիճակ ունի, բայց այդուհանդերձ կարեւոր է։ Եվ Ֆրանսիայի դեսապանն էլ դա շեշտեց, որ իր գործառույթով դա շատ ավելի կարեւոր է, քան պարզապես պատվո հյուպատոսարանը»,- step1.am-ի հետ զրույցում ասաց «Մոդուս վիվենդի» կենտրոնի ղեկավար Արա Պապյանը։ Նրա խոսքով՝ այսպիսով Ֆրանսիան իր ներկայությունն է ապահովում Սյունիքում, դրանով նաեւ զգուշացնում է Ադրբեջանին, որ բոլոր տեղեկություններն առաջնային աղբյուրներից աշխարհին հասանելի կլինեն։ «Նաեւ ես կարծում եմ, որ Ֆրանսիան պատրաստվում է ավելի լուրջ ներկայություն ունենալ Սյունիքում»,- հավելեց Պապյանը։

Անդրանդառնալով ռուսական կողմի հայտարարություններին, որ ցանկանում են Սյունիքում հյուպատոսություն բացել՝ Արա Պապյանն ասաց․ «Հաշվի առնելով Ռուսաստանի վերջին տարիների քաղաքականությունը՝ Ռուսաստանի նկատմամբ կա որոշակի անվստահություն, զգուշավորություն, որը ճիշտ է, որովհետեւ ռուսական հյուպատոսարանն ավելի շատ վնասելու է, քան օգնելու։ Օրինակ՝ ռուս խաղաղապահները հաստատապես ավելի շատ խանգարել են Արցախի պաշտպանության կազմակերպմանը։ Ես վստահ եմ՝ եթե ռուս խաղաղապահները չլինեին Արցախում, ապա ոչ մի արցախցի չէր հանդուրժի, որ մի խումբ ինչ-որ բնապահպաններ գային ու փակեին Լաչինի միջանցքը՝ ամիսներով սովի մատնելով ժողովրդին։

Կարծում եմ՝ ՀՀ իշխանությունները միջանկյալ որոշում են կայացրել՝ ֆրանսիացիներին ասում են՝ տեսեք, մենք ռուսներին թույլ չենք տալիս, իսկ ռուսներին ասում են՝ տեսեք, մենք Ֆրանսիային գլխավոր հյուպատոսարանի կարգավիճակ էինք խոստացել, բայց ընդամենը պատվո հյուպատոսարան բացեցինք։ Սա հերթական խաղն է, որը հիմա չի անցնում, դա 2000-ականների սկզբին աշխատող սկզբունք էր, բայց հաշվի առնելով, որ հիմա Արեւելք-Արեւմուտք դիմակայություն կա, ոչ ոք կիաստություն չի հանդուրժում, երկու կողմն էլ ի վերջո դժգոհ են մնում»,- նշեց նա։

Անդրադառնալով Սյունիքի շուրջ ընթացող զարգացումներին՝ Արա Պապյանն ասաց, որ թշնամիների նպատակը Արցախի օկուպացիան չէ։ «Արցախն իրենց պետք չէ, դա պատրվակ է, Արցախը պետք է այնքանով, որքանով, որ եթե իրենք լուծում են Զանգեզուրի հարցը, լուծում են նաեւ Հայաստանի հարցը։ Այսինքն՝ իրենց համար Հայաստանի գոյությունը՝ որպես ինքնուրույն ու անկախ պետություն, ընդունելի չէ։ Եթե ինչ-որ փոքր չափով Հայաստան պետք է լինի, դա պետք է տարածքով փոքր, Թուրքիայից ու Ադրբեջանից ամբողջովին կախյալ վիճակի մեջ լինի։

Բայց ես չեմ կարծում, որ Ալիեւն այս պահին կգնա պատերազմի, կարող են ինչ-որ բախումներ լինել։ Դիմացն ընտրություններ են, ինքն ամեն ինչ պիտի անի, որպեսզի Նիկոլ Փաշինյանը վերընտրվի։ Ինչո՞ւ գնա պատերազմով մի բան վերցնելու, եթե կարելի է հանգիստ այդ ամբողջը վերցնել՝ առանց ծախսեր անելու եւ զոհեր տալու, ինչը մենք տեսնում ենք վերջին տարիներին։ Այն պահին, երբ Ալիեւը կզգա, որ Նիկոլ Փաշինյանի դիրքերն այնքան սասանված են, որ նա կկորցնի իշխանությունը, այդ ժամանակ նոր ինքը կգնա պատերազմի։ Քանի Նիկոլը կա, Հայաստանն արդեն օկուպացված է առանց մեկ կրակոցի»,- նշեց նա։

Ռոզա Հովհաննիսյան