Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու հետ հանդիպումը շատ հետաքրքիր և ջերմ էր, բայց ես նրան ասացի, ինչպես որ խստորեն խորհուրդ էի տվել նախագահ Պուտինին, որ ժամանակն է դադարեցնել սպանությունները և գործարք կնքել։ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը այս մասին գրել է սոցիալական ցանցերում։

«Բավական է արյուն թափվել, սեփականության սահմանները որոշվում են Պատերազմով և Կամքի ուժով։ Դրանք պետք է կանգ առնեն այնտեղ, որտեղ գտնվում են։ Թող երկու կողմերն էլ հաղթեն, թող պատմությունը դատի։ Ավելի կրակոցներ, ավելի մահեր, ավելի զանգվածային և անկայուն ծախսեր պետք չեն։ Այս պատերազմը երբեք չէր սկսվի, եթե ես նախագահ լինեի։ Ամեն շաբաթ հազարավոր մարդիկ մահանում են. ԲԱՎԱԿԱՆ Է, ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՄԲ ՎԵՐԱԴԱՐՁԵՔ ՁԵՐ ԸՆՏԱՆԻՔՆԵՐԻ ՄՈՏ»,- նշել է Թրամփը։

Այս հայտարարությունը բացահայտում է բանակցվող սահմանը՝ կանգ առն՞լ ներկայիս առաջնագծում, թե՞ Ուկրաինան պետք է Ռուսաստանին զիջի Դոնեցկի շրջանի իր վերահսկողության տակ մնացած մասերը։ Ուկրաինայի ամբողջության վերականգնումը Մակրոնի և Փաշինյանի սիրված «Ալմա-Աթայի հռչակագրի» շրջանակներում այլևս քննարկման առարկա չէ։

Թրամփի հայտարարությունը ենթադրում է, որ եթե Ռուսաստանը հրաժարվի Դոնբասի մի մասի նկատմամբ հետագա պահանջներից, Ուկրաինան ստիպված կլինի համաձայնվել Ռուսաստանի կողմից արդեն օկուպացված տարածքների կորստին։

Թրամփի հետ զրույցից հետո Զելենսկին զանգահարեց եվրոպացի առաջնորդներին, քանի որ Թրամփի «առաջարկը» Ուկրաինային, ըստ էության, առաջարկ է Եվրոպային: Թրամփի «սեփականության սահմանները որոշվում են պատերազմով և կամքի ուժով» սկզբունքը նշանակում է ներկայիս աշխարհակարգի փլուզում, հատկապես եվրոպական մայրցամաքում և Մերձավոր Արևելքում։

Այս սկզբունքի Եվրոպայի կողմից լուռ ընդունումը և ուժի կիրառման նկատմամբ նրա թողտվությունը, մասնավորապես՝ Արցախյան հարցի շուրջ, անխուսափելիորեն պետք է հանգեցններ այնպիսի իրավիճակի, երբ հարցականի տակ կդրվեն Եվրամիության սահմանները: Կասկած չկա, որ այս սկզբունքից ոգեշնչված՝ Պուտինը, Էրդողանը և Եվրոպայի մյուս «բարեկամները» ԵՄ-ից կպոեն որքան հնարավոր է շատ տարածք, իսկ Թրամփը թագը գլխին կօրինականացնի այն:

Եվրոպան միայն մեկ հնարավորություն ունի՝ վերադառնալու Արցախի հիմնական հարցին, որը սկիզբ դրեց «օրենքի ուժի» օրինականացմանը։ Ֆրանսիայի, Ռուսաստանի և Միացյալ Նահանգների համանախագահությամբ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարումը Եվրոպային հնարավորություն է տալիս միայնակ պաշտպանել «օրենքի ուժի» սկզբունքը։

Սակայն առայժմ Եվրոպան նախընտրում է պատրաստվել խոշոր, մարտավարական միջուկային պատերազմի և սահմանների նոր վերաձևավորման։ Գերմանիան վերսկսում է ընդհանուր զորահավաքը, Ֆինլանդիան բոլորի համար պատրաստում է ռումբապաստարաններ, իսկ Հունգարիան գծում է նոր կայսրության քարտեզներ, որոնք հասնում են մինչև Վիեննայի պատերը։

Այն հայտարարությունից հետո, որ սովը չպետք է որպես զենք օգտագործվի հակամարտությունների ժամանակ, Հռոմի պապ Լևոն XIV-ը, բնականաբար, ընդունեց Ալիևի կնոջը՝ Մեհրիբանին, որը նաև Բաքվում փոխնախագահ է։

2022 թվականի դեկտեմբերի 12-ին քաջարի ադրբեջանցի կանայք, ձեռքներին սատկած աղավնիներ, փակեցին Բերձորի միջանցքը՝ դատապարտելով 120,000 արցախցիների սովի և, ի վերջո, ցեղասպանություն իրականացնելով, քրիստոնյաներին վտարեցին իրենց հազարամյա հայրենիքից։

Մեհրիբանը անմիջապես հիշեցրեց Հռոմի պապին, որ «վերջին տարիներին Հեյդար Ալիևի հիմնադրամը լայնածավալ աշխատանք է կատարել Սուրբ Աթոռի հետ՝ ինչպես վերականգնողական աշխատանքների, այնպես էլ գիտական ​​հետազոտությունների և մշակութային փոխանակումների ոլորտներում»։

Մեհրիբանը նաև Հռոմի պապին նվիրեց հնաոճ գորգ, որը, ըստ երևույթին, հայերը թողել էին իրենց լքված տներում։

Դրանից հետո Հռոմի պապը այլևս անհարմար զգաց Ալիևային մեղադրելու սովը որպես զենք օգտագործելու մեջ։

«Ժողովրդավարության բաստիոնում այսօր իրավապաշտպանների կարիքն ավելի շատ կա, քան կարելի է պատկերացնել։ Սա անպատկերացնելի իրավիճակ է՝ մարդիկ հայտարարում են, թե գնում են դեպի Եվրոպա, թե ստեղծել են ժողովրդավարության բաստիոն, բայց արդյունքում՝ այսօր իրավապաշտպանների կարիքը շատ ավելի է զգացվում։ Ինչ-որ դիսոնանս կա, ինչ-որ մի տեղ ինչ-որ մեկը սուտ է խոսում»,- step1.am-ի հետ զրույցում ասաց ՆԺԱՐ սահմանադրական շարժուման համահիմնադիր, նախկին իրավապաշտպան Նինա Կարապետյանցը։

Ավելի վաղ Նինա Կարապետյանցը հայտարարել էր, որ դադարեցնում է իրավապաշտպան գործունեությունը, այնուհետեւ նախկին ՄԻՊ Արման Թաթոյանը հայտարարեց իրավապաշտպանությունը դադարեցնելու եւ քաղաքականություն մուտք գործելու մասին։ Նինա Կարապետյանցն ասել էր, որ Հայաստանում իրավապաշտպանությունը լուրջ հետընթաց է ապրում։

Մեր հարցին, թե ինչո՞ւ են պասիվ իրավապաշտպանները, ի՞նչ է կատարվում, Կարապետյանցը պատասխանեց, կար ժամանակ, երբ կային քաղհասարակության եւ իրավապաշտպանության հայրերը, բայց, ցավոք սրտի, իրենց մեծ մասն այլեւս ողջ չեն։

«Եվ մնացած դաշտը կարծես որոշեց, որ կարելի է թուլանալ եւ զբաղվել գործերով, որոնք այս պահին գուցե այդքան էլ արդիական չեն։ Շղարշ ու տպավորություն են ստեղծում, թե շատ բուռն աշխատանքով են զբաղված, ինչը նաեւ իրենց բարեկեցությունն է ապահվում։ Ավելին, իրենք փորձում են ցույց տալ, որ իրենց մի մասը շատ կառուցողական են, այսինքն՝ անունն են դրել կառուցողական եւ այս իշխանությունների հետ սերտ համագործակցություն են ապահովում։ Ցավոք սրտի, սա ավելին շատ նման է անձնական հարցերի լուծման, քան իրավապաշտպանության կամ քաղհասարակության իրական ֆունկցիաների իրականացման։ Դա է պատճառը, որ ես դադարեցրել եմ իրավապաշտպան գործունեությունը եւ հասկացել, որ խնդիրը շատ ավելի խորքային է, այդ թվում՝ նաեւ քաղհասարակության խնդիրները լուծելու համար, այսինքն՝ զտելու, յուրահատուկ լյուստրացիա իրականացնելու համար անհրաժեշտ են լուրջ քաղաքական գործնթացներ։ Այնպես որ, սպասեք գործընթացների, այդ թվում՝ նախկին գործընկերները, որովհետեւ չի կարող իրավապաշտպան ներկայացող մարդը փաստացի դառնալ օրվա իշխանության պրոպագանդիստը։ Դա անթույլատրելի է, հակաքաղհասարակական գործունեություն է, եթե  չասեմ, որ դա բարոյականությունից դուրս է»,- ասաց նա։

Ըստ Նինա Կարապետյանցի՝ բոլոր երկրերում քաղհասարակությունն իշխանություններին զսպելու միջոց ու հնարավորություն է, բայց մեզ մոտ քաղհասարակության մի մասն ուղիղ լծվել է իշխանությանը փառաբանելու, իշխանության հակասահմանադրական գործողություններն արդարացնելու գործին։

«Սա քաղհասարակություն չէ։ Այնպես չէ, որ բոլորն են այդպիսին, բազմաթիվ մարդիկ կան, ովքեր շատ ազնիվ նվիրյալներ են, մնացել են իրեցն դիրքում, բայց  մեծ մասը․․․ ուղղակի ամոթ իրենց»,- հավելեց նա։

Ռոզա Հովհաննիսյան

Հռոմի պապ Լևոն XIV-ը անընդունելի է համարել սովի օգտագործումը որպես զենք հակամարտության ժամանակ։ «Ընթացիկ հակամարտության սցենարներում մենք տեսնում ենք սովի օգտագործումը որպես զենք։ Թվում է, թե ընդհանուր առմամբ ընդունված այն գաղափարը, որ սովի մատնումը պատերազմական հանցագործություն է, ավելի ու ավելի է մոռացվում», – ասել է պապը՝ հղում անելով միջազգային իրավունքին։

Գազայում սովամահ եղած երեխաների պատկերները տարածվել են ամբողջ աշխարհում՝ առաջացնելով Իսրայելի դեմ տրամադրությունների ալիք ամբողջ աշխարհում։ Այս ալիքը դարձել է այնքան հզոր և վտանգավոր ներկայիս աշխարհակարգի համար, որը պաշտոնապես կոչվում է քրիստոնյա-հրեական, որ Թրամփը որոշել է դադարեցնել պատերազմը և ապաշրջափակել Գազան։

2022 թվականի դեկտեմբերի 12-ին Արցախ տանող միակ ճանապարհը փակվել է՝ տասնյակ հազարավոր մարդկանց դատապարտելով սովի։ Դատարկ խանութների և հացի հերթերի պատկերները տարածվել են ամբողջ աշխարհում, բայց դրանք չեն առաջացրել վրդովմունք առ այն, որ սովն օգտագործվում է որպես զենք։ Դրանք հանգեցրել են Ակնայից ճանապարհը բացելու և Արցախի մեծ մասը գրաված Ադրբեջանից օգնություն ստանալու, ենթարվելու, սեփական ինքնությունից հրաժարվելու ​​կոչերի։

Նույն կոչով հանդես էին գալիս ռուս «խաղաղապահները», որոնց պահեստները Ստեփանակերտի օդանավակայանի բազայում լի էին ամեն տեսակի սննդամթերքով։ Նրանք հաճույքով վաճառում էին այն չափազանց բարձր գներով (մի օր պետք է հաշվարկել, թե որքան են վաստակել ռուս զինվորականները Արցախում սովից)։

Սա պահանջում էին նաև Երևանի իշխանությունները, որոնք այդպիսով փորձում էին ազատվել Արցախում ապրող 150,000 ՀՀ քաղաքացիների ճակատագրի համար պատասխանատվությունից։

Բերձորի միջանցքը փակվեց 2022 թվականի հոկտեմբերի 7-ին Պրահայում հրապարակված հայտարարությունից երկու ամիս անց։ Այդ հայտարարությունով Հայաստանի կառավարությունը հրաժարվեց Արցախից՝ համաձայն Ալմա-Աթայի հռչակագրի։ Այս հայտարարության «կնքահայր» Մակրոնի կառավարությունը որևէ քաղաքական քայլ չարեց սովի որպես զենք օգտագործումը կանխելու համար։ Ֆրանսիական քաղաքների քաղաքապետերը Կոռնիձոր ժամանեցին դեռևս 2023 թվականի օգոստոսին՝ փորձելով ապահովել միջանցքի բացումը, բայց ապարդյուն։

Կրակը, որի մեջ համաշխարհային իստեբլիշմենթը Արցախն ու Հայաստանը նետել է որպես սրբազան զոհաբերություններ, կլանում է աշխարհը և ոչ մեկին չի խնայի։