Այսօր Հայաստանը գտնվում է դժվարին իրավիճակում՝ պայքարելով խորը ներքին հակասությունների դեմ, որոնք սպառնում են նրա ազգային անվտանգությանը և գոյությանը։ Այս մասին գրում է The Christian Post-ը։
«Ադրբեջանի և Թուրքիայի կողմից արտաքին սպառնալիքների ֆոնին, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորած ներկայիս կառավարությունը լայնորեն քննադատության է ենթարկվում ներքին բևեռացումը սրող քաղաքականության և հռետորաբանության համար, որը քաղաքական տարաձայնությունները վերածում է գոյաբանական հակամարտությունների»։
Սա ոչ մի տեղ այնքան ակնհայտ չէ, որքան Փաշինյանի կողմից Հայ Առաքելական Եկեղեցու նկատմամբ իրականացվող ներկայիս հալածանքներում՝ հանրային սպառնալիքների և հայ հոգևորականների վրա հարձակումների համակարգված արշավի միջոցով: Չնայած Հայաստանի կառավարությունը պնդում է, որ իր գործողությունները ուղղված են կոռուպցիայի դեմ պայքարին, շատ հայեր այդ գործողությունները համարում են քաղաքական դրդապատճառներով հարձակումներ, որոնք խաթարում են կրոնական ազատությունը և ազգային կայունությունը:
Ավելին, այս հարձակումները միայն սրում են հայերի միջև եղած պառակտումները և Թուրքիայի և Ադրբեջանի գործողությունների ուղղակի հետևանքն են, որտեղ պաշտոնյաները շահագործում և խորացնում են ներքին սոցիալական պառակտումները՝ իշխանությունը պահպանելու համար։
Լարվածության հիմնական օջախներից մեկը դարձել է Հայ եկեղեցու կողմից կառավարության քաղաքականության քննադատությունը, հատկապես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման և դրան հաջորդած սահմանային բանակցությունների վերաբերյալ։ Որոշ եկեղեցական առաջնորդներ, ներառյալ Արքեպիսկոպոս Բագրատ Գալստանյանը, մասնակցել են հակակառավարական բողոքի ակցիաներին՝ արտահայտելով բնակչության զգալի մասի կողմից կիսվող մտահոգությունները։ Այս տարվա սկզբին Գալստանյանը դարձել է զանգվածային բողոքի ցույցերի հանրային դեմքը՝ պահանջելով Փաշինյանի հրաժարականը, երբ իր առաջնորդությամբ բողոքի երթ է կազմակերպել Տավուշի իր թեմից դեպի մայրաքաղաք՝ Երևան։ Նրա շարժումը ստեղծվել է ի պատասխան կառավարության այն որոշման, որ պետք է Ադրբեջանին հանձնել սահմանամերձ գյուղերը։
Հայկական եկեղեցու համար մեկ այլ խոչընդոտ է Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղում հայկական եկեղեցիների, վանքերի և այլ կրոնական վայրերի մշակութային ոչնչացման շարունակական արշավը, որը սկսվել է Բաքվի կողմից տարածքը գրավելուց անմիջապես հետո։
Որպես 301 թվականին քրիստոնեություն ընդունած առաջին երկիր՝ Հայաստանը որպես երկիր զարգացրել է ինքնություն և մշակույթ, որը սերտորեն կապված է քրիստոնեական հավատքի հետ, ինչը այս պատմական խորհրդանիշները այդքան կարևոր է դարձնում հայ ժողովրդի գոյատևման համար: Քրիստոնեությունը պահպանել է հայերին իրենց տանջալից պատմության ընթացքում, որը դարերի ընթացքում նշանավորվել է բազմաթիվ հալածանքներով և զանգվածային տառապանքներով: Այս պատմությունը ընդգրկում է 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունից, երբ օսմանյան թուրքերի կողմից համակարգված կերպով ոչնչացվեց ավելի քան 1.5 միլիոն հայ, մինչև 2023 թվականի սեպտեմբերին Լեռնային Ղարաբաղում Ադրբեջանի կողմից իրականացված ավելի քան 120,000 հայերի էթնիկ զտումը:
Խորհրդային տարիներին Հայ եկեղեցին աջակցում էր հայկական մշակույթին, պահպանելով ազգային ինքնությունը իր հոգևոր առաջնորդության և մշակութային միավորողի դերի միջոցով։ Այն շրջանցում էր սահմանափակումները՝ առերևույթ հետևելով խորհրդային քաղաքականությանը, բայց գաղտնի կերպով պաշտպանելով իր կրոնական և մշակութային ժառանգությունը։ Նա դա անում էր՝ հիմնադրելով այնպիսի հաստատություններ, ինչպիսիք են թանգարաններն ու ճեմարանները և պահպանելով կապերը հայկական սփյուռքի հետ՝ ռազմավարականորեն աջակցելով հայկական հավատքին և մշակույթին։
Այս ամբողջ ընթացքում Հայ Եկեղեցին է որոշել հայ ժողովրդի գոյությունն ու գոյատևումը։ Շատ առումներով, այսօր Հայ կառավարության քաղաքականությունը Եկեղեցու նկատմամբ ներկայացնում է վերադարձ խորհրդային բռնաճնշումների և պետական վերահսկողության մոդելին։
Այս քննադատությանը և եկեղեցու բողոքի ցույցերին ներգրավվածությանը ի պատասխան՝ կառավարությունը կոշտ միջոցներ է ձեռնարկել, այդ թվում՝ հոգևորականությանը քննադատող տարբեր հրապարակային հայտարարություններ, բարձրաստիճան հոգևորականների և եկեղեցու հետ կապված անձանց ձերբակալություններ և հետաքննություններ, ինչպես նաև եկեղեցու հնարավոր կառավարման քննարկումներ։ Կոռուպցիայի և անբարոյականության մեղադրանքներ օգտագործելով՝ Փաշինյանն, ըստ էության, փորձում է վարկաբեկել եկեղեցու ղեկավարությանը և թուլացնել դրա ազդեցությունը Հայաստանում։ Սա իշխանության համար ավելի լայն պայքարի մի մասն է, քանի որ կառավարությունը մեղադրում է Եկեղեցուն Ադրբեջանի հետ խաղաղության ցանկացած ջանքերին դեմ ուժերի հետ կապերի մեջ։
Թեև Հայ եկեղեցին, անշուշտ, ունի իր թերությունները, ինչպես ցանկացած այլ խոշոր և ազդեցիկ կրոնական հաստատություն, այնուամենայնիվ կառավարության գործողությունները պարզապես հակասահմանադրական հարձակում են կրոնական ազատության և ազգային ինքնության վրա։
Այս մարտահրավերների առջև ազգային միասնության մթնոլորտ խթանելու փոխարեն, Փաշինյանը որդեգրել է «կա՛մ վերցրու, կա՛մ հեռացիր» քաղաքական դիրքորոշում՝ Եկեղեցուն ներկայացնելով որպես կոռումպացված անցյալ և օտարերկրյա ազդեցության գործակալ։
Բայց հիմա անհրաժեշտ է միասնություն, ոչ թե պառակտում, և իմաստություն, ոչ թե զայրույթ։ Որպեսզի Հայաստանը կարողանա հաղթահարել ներկայիս էքզիստենցիալ սպառնալիքները և իրեն ապահովել կայուն ապագա, նա պետք է դուրս գա կառավարության պառակտող հռետորաբանության և գործողությունների շրջանակներից ու սկսի ներառական երկխոսություն Հայոց եկեղեցու և նրա առաջնորդների հետ։
Հայկական եկեղեցին հսկայական մշակութային և սոցիալական նշանակություն ունի Հայաստանի համար։ Այն սերտորեն կապված է ազգային ժառանգության, հոգևոր շարունակականության և հայոց լեզվի ու պատմության պահպանման հետ։ Դրա դեմ հարձակումները ձեռնտու են Թուրքիային և Ադրբեջանին, որոնք ցանկանում են տեսնել Հայաստանը բաժանված և թուլացած տեսքով։ Առանց Հայկական եկեղեցու Հայաստան չի կարող լինել։ Որքան շուտ Հայաստանի կառավարությունը գիտակցի դա, այնքան լավ երկրի համար։
