Ռուսական հացահատիկի առաջին խմբաքանակը ժամանեց Հայաստան՝ Ադրբեջանի և Վրաստանի միջոցով։ Երեկ հայ պաշտոնյաները սա անվանեցին «խաղաղության գործընթացի» և տարածաշրջանի ապաշրջափակման առաջին և “պատմական” քայլը։

Ռուսաստանի համար Ադրբեջանի «բացումը» տեղի ունեցավ Պուտինի և Ալիևի միջև «մեծ հաշտեցումից» և նրանց սերտ համագործակցությանը վերադառնալուց անմիջապես հետո։ Այս համագործակցության մի մասն է Ռուսաստանի երկաթուղային վերադարձը Հարավային Կովկաս, որը Մոսկվայի համար փակ էր Աբխազիայի և Արցախի հակամարտություններից հետո և վերջնականապես փակվեց կորոնավիրուսի համավարակի պատճառով՝ 2020 թվականի պատերազմից կարճ ժամանակ առաջ։

Ռուսաստանի երկու հիմնական երթուղիները՝ Աբխազիայի և Ադրբեջանի միջով, երկար ժամանակ չեն գործում։ 2008 թվականի ռուս-վրացական պատերազմից հետո Թբիլիսին թույլ չտվեց Ռուսաստանին միանալ նույնիսկ Բաքու-Թբիլիսի-Կարս նոր երկաթուղուն։ Այսպիսով, Ռուսաստանը երկաթուղային կապ չունի ո՛չ Հայաստանի հետ, որտեղ այն դեռևս պահպանում է ռազմական բազա, ո՛չ էլ Թուրքիայի և Իրանի հետ, որոնց հետ ԽՍՀՄ-ն նախկինում ուղիղ կապեր ուներ։

Ռուսաստանի փորձերը՝ բացելու Աբխազական երկաթուղին, անհաջող են եղել. Վրաստանը կտրականապես հրաժարվում է Աբխազիայի հետ սահմանը համարել «միջպետական»։

2020 թվականի համավարակից հետո Ադրբեջանը նույնպես փակեց իր սահմանները և այդ ժամանակվանից ի վեր չի վերաբացել դրանք։ Իրանը, իր հերթին, չի ցանկանում ավարտել Ռաշտ-Աստարա հատվածը Ադրբեջանի հետ, որը կապահովեր Իրանի և Ռուսաստանի միջև ուղիղ երկաթուղային կապ։

Եվ հիմա, վերջապես, Ադրբեջանն ու Վրաստանը որոշել են բացել իրենց ճանապարհները Ռուսաստանի համար, և սա, անկասկած, Պուտին-Ալիև վերջերս կնքված խոշոր գործարքի ուղղակի արդյունքն է։

Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև Ադրբեջանի և Վրաստանի միջոցով ուղիղ երկաթուղային կապը Հարավային Կովկասում խաղաղության համար զգալի ներդրում է և ընդգծում է համագործակցության ընդհանուր ցանկությունը։ Այս մասին հայտարարել է Ռուսաստանի փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկը։

Մոսկվան չի թաքցնում իր ուրախությունը սեփական շրջափակման վերացման կապակցությամբ։ Ռուսաստանի տարանցումը Ադրբեջանի և Վրաստանի միջով, որը բացվում է «Հայաստանի պատմական ապաշրջափակման» քողի տակ, իրականում Մոսկվային անհրաժեշտ է Թուրքիայի հետ ուղիղ հաղորդակցության համար։ Ներկայումս Պուտինը և Էրդողանը չունեն պատժամիջոցների տակ գտնվող ապրանքների, զենքի և այլ արգելված ապրանքների ուղղակի փոխանակման հնարավորություններ։

Հենց այդ պատճառով է, որ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մեջ ներառվել էր իններորդ կետը՝ Ադրբեջանից Նախիջևան, ապա՝ Թուրքիա տարանցման մասին՝ Ռուսաստանի ԱԴԾ-ի վերահսկողության ներքո։ Սակայն վերջին հինգ տարիների ընթացքում պարզ դարձավ, որ այս երթուղին շատ «թշնամիներ» ունի, առաջին հերթին՝ Իրանը։ Իսկ Հայաստանի սահմաններին եվրոպացի «դիտորդների» հայտնվելուց հետո պարզ դարձավ, որ «մոխրագույն արտահանումը» անհնար է։ Օգոստոսի 8-ին Վաշինգտոնում ստորագրված «ապաշրջափակման» մասին համաձայնագիրը լիովին «սառեցրեց» ռուս-թուրքական ծրագիրը՝ ստիպելով փնտրել այլ տարբերակներ։

Եւ տարբերակը գտնվել է. Ադրբեջանն ու Վրաստանը բացում են իրենց ճանապարհները Ռուսաստանի համար, մինչև «Զանգեզուրի միջանցքի» շուրջ հարցերը կպարզվեն։ Պաշտոնական Երևանը համաձայն է Մոսկվայի և Անկարայի հետ՝ ներկայացնելով ռուսական արտահանումը Թուրքիա՝ Ադրբեջանի և Վրաստանի միջոցով, որպես Հայաստանին շահավետ «Թրամփի հետ համաձայնությունների» մաս։ Ավելին, եթե Կարս-Գյումրու ճանապարհը բացվի, Հայաստանը կարող է նույնիսկ դառնալ տարանցիկ երկիր Ռուսաստանի և Թուրքիայի համար։

Արդյունքում, Ռուսաստանը և Թուրքիան կամրապնդեն իրենց համատեղ վերահսկողությունը տարածաշրջանում՝ Կարսի պայմանագրին համապատասխան։

Հայաստանում սկսվել է նախընտրական շանտաժը. իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը իրեն նույնականացնում է ոչ միայն Ռուսաստանը տարածաշրջանից «վտարելու», ճանապարհներ բացելու և Հայաստանը համաշխարհային խաչմերուկի վերածելու ուժի, այլև «խաղաղության ակցիաների» միակ տիրոջ հետ։ Չնայած Ռուսաստանի վտարման կամ հաղորդակցությունների բացման որևէ նշան չկա, չնայած «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրումը գնալով ավելի մշուշոտ է դառնում, և ամենակարևորը՝ չնայած որ Հայաստանում «խաղաղության» կամ տարածաշրջանը բացելու դեմ արտահայտվող նույնիսկ մեկ ձայն չի հնչում, «Քաղաքացիական պայմանագիրը» հայտարարում է, որ եթե Հայաստանի քաղաքացիները ցանկանում են խաղաղություն, ապա պետք է քվեարկեն ՔՊ-ի օգտին։

Երեկ ես նույնպես առաջադրվեցի ՔՊ կուսակցության՝ 2026 թ. խորհրդարանական ընտրությունների համամասնական ցուցակում ընդգրկվելու համար։ Այս մասին Facebook–ի իր էջում գրել է ԱԺ փոխնախագահ Ռուբեն Ռուբինյանը։

Նա, մասնավորապես, նշել է. «Սա անում եմ երկու գլխավոր նպատակով.

1. 2026-ի ընտրություններում մենք բացառիկ շանս ունենք երաշխավորելու երկարատև և անշրջելի խաղաղությունը: Երաշխավորելու, որ տասնամյակներ շարունակ կունենանք հանգստություն մեր սահմաններին` առանց վախի մեր որդիների, եղբայրների, հայրերի ու ինքերս մեր կյանքերի համար: Տասնամյակներ, որոնք կօգտագործենք մեր երկրի տնտեսական զարգացմսն համար:

Եթե ՔՊ-ն հաղթի, այս շանսը կօգտագործվի, եթե ոչ` չի օգտագործվի:

2. 2026-ի ընտրությունները կաշառակերներն ու գողերը դիտարկում են որպես շանս` վերադառնալու իշխանության, որպեսզի շարունակեն զբաղվել իրենց սիրած գործով` ձեռքի հետ էլ մոտեցնելով իրենց միութենական երազանքները:

Եթե ՔՊ-ն հաղթի, այս շանսը նրանց չի տրվի, եթե ոչ` կտրվի:

Ընտրությունը Ձերն է»,-գրել է Ռուբինյանը։

Նման շանտաժ կիրառող «Քաղաքացիական պայմանագրի» քաղաքական գործիչները պետք է հասկանան, որ առաջին հերթին իրենց են վարկաբեկում։

Նրանք, ըստ էության, ընդունում են, որ իրենց «հաստատած» խաղաղությունն այնքան միակողմանի է, որ կխարխլվի ընտրությունների ցանկացած արդյունքում, բացի ՔՊ-ի հաղթանակից։

Ավելին, խաղաղության հետ նույնականանալը կարող է նշանակել թշնամու հետ համաձայնություն․ եթե «Քաղաքացիական պայմանագիրը» պարտվի, պատերազմ կսկսի։

«Քաղաքացիական պայմանագիրը» ապահովագրում է իրեն ընտրական պարտությունից և գրեթե անխուսափելի պատերազմից՝ նախապես մեղքը բարդելով այն ընտրողների վրա, ովքեր չեն կարողացել ճիշտ ընտրություն կատարել։

Հայ ընտրողները ստիպված կլինեն ապրել սպառնալիքի սահմանակից շանտաժի պայմաններում մինչև հաջորդ ամառ՝ չբացառելով իրական ահաբեկչությունը՝ թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին։

Հայաստանում իշխանամետ քարոզչության փորձերը՝ արդարացնել զիջումները և «ամերիկյան միջնորդությամբ կնքված խաղաղությունը» ներկայացնել որպես Ռուսաստանի հեռացում տարածաշրջանից, պարբերաբար հերքվում են Մոսկվայի կողմից։

Միացյալ Նահանգները առաջարկում է ստեղծել միասնական տարածք Կենտրոնական Ասիայի և Հարավային Կովկասի միջև, որտեղ բոլոր մասնակիցները կարող են տնտեսական օգուտներ քաղել, և դա լիովին տեղավորվում է ռուսական տրամաբանության մեջ։ Այս մասին նոյեմբերի 5-ին «Օրբելի 2025» միջազգային ֆորումում հայտարարել է ռուս քաղաքագետ Վիկտորիա Ժուրավլևան։

«ԱՄՆ շահերի հետևում միշտ կարելի է նկատել աշխարհաքաղաքական նպատակներ՝ մեկուսացնել Ռուսաստանը և դուրս մղել այն տարածաշրջանից։ Սա է այն, ինչ մենք լսել ենք բանակցային գործընթացի ողջ ընթացքում։ Օգոստոսին, ԱՄՆ-ի, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև փաստաթղթերի ստորագրման ժամանակ, առաջին արձագանքն այն էր, որ այս ամբողջ գործընթացը նպատակ ունի դուրս մղել Ռուսաստանը տարածաշրջանից», – նշել է քաղաքագետը։ Սակայն, նրա կարծիքով, այս սկեպտիցիզմը հիմնված է հակամարտության ավանդական ընկալումների վրա։ Իրականում Ռուսաստանը շահում է «Թրամփի ճանապարհից»։

Այսօր ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանը ևս խոստովանեց, որ Ռուսաստանը և Իրանը դեմ չեն եղել «Թրամփի ճանապարհին»։

Ավելին, Ռուսաստանը ճանապարհների բացման անմիջական շահառու է։

Առաջիկա ժամերին Ադրբեջանից Վրաստան կհասցվի 15 վագոնների մեջ բեռնված ռուսական հացահատիկը, որից հետո այն կուղարկվի Հայաստան։ Այս մասին ակսօր հայտարարեց «Հարավկովկասյան երկաթուղի» ընկերության գլխավոր տնօրեն Ալեքսեյ Մելնիկովը Երևանում կայացած մամուլի ասուլիսում։

Ադրբեջանի մայրցամաքային մասի և Նախիջևանի միջև Հայաստանի տարածքով անցնող ճանապարհը բոլոր իրավունքներն ունի գոյության, քանի որ հաղորդակցությունները միշտ խթանում են առևտուրը և երկրների միջև հարաբերությունները։ Այս մասին հայտարարել է Ռուսաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղարը ԱՊՀ երկրների իր գործընկերների հետ հանդիպումից հետո։

Նա նրբանկատորեն չի հիշեցրել նույն ճանապարհի հիշատակումը 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մեջ, բայց ընդունել է, որ այն «չի խանգարում» Ռուսաստանին, չնայած այն անվանվում է «Թրամփի ճանապարհ»։ Նա կրկին նշել է, որ Մոսկվան զգալի ներդրում է ունեցել Երևանի և Բաքվի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործում։